Τον αντιπροσφυγικό χαρακτήρα της ελληνικής νομοθεσίας επισημαίνει στη συνέντευξή του ο δικηγόρος Α. Αντανασιώτης. Παράλληλα τονίζει ότι στο θέμα του πολιτικού ασύλου η κυβέρνηση ακολουθεί πιστά τις επιλογές της ΕΕ για την καταστολή, τον έλεγχο και τον πολιτικό ευνουχισμό των πολιτικών προσφύγων.

- Ποιο είναι το νομικό καθεστώς για τους πολιτικούς πρόσφυγες στη χώρα μας;

- Ο βασικός νόμος που ρυθμίζει τα ζητήματα του πολιτικού ασύλου στη χώρα μας είναι ο 1975/91 όπως τροποποιήθηκε - προς το χειρότερο - με τον 2452/96. Πρόκειται - όπως έχει επανειλημμένα καταγγελθεί - για ένα αντιπροσφυγικό ουσιαστικά νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο δεν αντιμετωπίζει τον αιτούντα πολιτικό άσυλο ως ανθρώπινη προσωπικότητα με τις ιδιαίτερες ανάγκες μάλιστα που έχει, αλλά μάλλον ως «πρόβλημα» που πρέπει να επιλυθεί όπως - όπως. Αντιστρατεύεται, έτσι, τις διεθνείς συμβάσεις που έχει επικυρώσει η χώρα μας, όπως τη Συνθήκη της Γενεύης του 1951 για τους πρόσφυγες - όπως τροποποιήθηκε με το πρωτόκολλο της Ν. Υόρκης του 1967 - την ευρωπαϊκή σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αλλά ακόμη και το ίδιο το ελληνικό Σύνταγμα, το οποίο όσον αφορά βασικά προστατευόμενα αγαθά του ανθρώπου, όπως η ζωή, η τιμή και η ελευθερία, δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικής εθνικότητας, σε Ελληνες και ξένους υπηκόους.

- Πώς μεταχειρίζονται πρακτικά η κυβέρνηση και το ελληνικό κράτος τους πρόσφυγες που καταφεύγουν στη χώρα μας;

- Η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη στην εφαρμογή της νομοθεσίας, η οποία έχει ως κύριο χαρακτηριστικό τη συνεχή μείωση του αριθμού των αιτήσεων πολιτικού ασύλου που γίνονται δεκτές, ενώ οι πρόσφυγες που αναγκάζονται να έρθουν στην Ελλάδα συνεχώς αυξάνονται (η χώρα μας έχει το μικρότερο ποσοστό εγκρίσεων στην Ευρώπη). Τον τελευταίο καιρό, μάλιστα, παρουσιάζονται περιπτώσεις, όπου η κυβέρνηση αρνείται πεισματικά να χορηγήσει πολιτικό άσυλο, σε διωκόμενους αγωνιστές - ειδικά από την Τουρκία - και επιδιώκει την απέλασή τους στη γειτονική χώρα, στα πλαίσια προφανώς της αμερικανόπνευστης «αντιτρομοκρατικής» συνεργασίας ανάμεσα στις δυο κυβερνήσεις. Χαρακτηριστική είναι - ίσως - η πρόσφατη περίπτωση του Κούρδου από την Τουρκία Ιμπραχήμ Ταρχάν, όπου η κυβέρνηση, παρά την ομόφωνη εισήγηση της αρμόδιας επιτροπής ασύλου, αρνούνταν να ικανοποιήσει το αίτημά του, θεωρώντας τον ως «τρομοκράτη».

Πρέπει να επισημανθεί και να στιγματιστεί, επίσης, η διαδικασία των άτυπων απελάσεων που εφαρμόζει εκτεταμένα η κυβέρνηση, σύμφωνα με την οποία, χωρίς να εξετάζονται καθόλου τα αιτήματα πολιτικού ασύλου των προσφύγων ή χωρίς να τους παρέχεται καν η δυνατότητα να υποβάλουν τέτοια, απελαύνονται αυθαίρετα και βίαια από τη χώρα, κυρίως προς την Τουρκία, με αποτέλεσμα συχνά να χάνουν τη ζωή τους, είτε επειδή πέφτουν σε ναρκοπέδια, είτε επειδή συλλαμβάνονται από τις τουρκικές αρχές και δολοφονούνται με βασανιστήρια.

Με τον τρόπο αυτόν, η ελληνική κυβέρνηση - εκτός των άλλων - παραβιάζει κατάφωρα τη διεθνώς αναγνωρισμένη αρχή της μη επαναπροώθησης (non refoulement) των προσφύγων, σε χώρες όπου κινδυνεύουν να υποστούν διώξεις.

- Ποιες είναι οι συνθήκες ζωής των πολιτικών προσφύγων στην Ελλάδα;

- Από την άλλη μεριά, οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στη χώρα μας είναι, κυριολεκτικά, άθλιες. Η νομοθετική δέσμευση που είχε αναλάβει η κυβέρνηση με το ν.2452/96 για την ίδρυση και λειτουργία κέντρων προσωρινής διαμονής προσφύγων, έμεινε ουσιαστικά κενό γράμμα, αφού θεωρήθηκε ως «υλοποίησή» της η απλή ονομασία του ήδη κορεσμένου καταυλισμού στο Λαύριο σε κέντρο προσωρινής διαμονής προσφύγων. Η ανυπαρξία, λοιπόν, κρατικής μέριμνας, σε συνδυασμό με την άρνηση χορήγησης ασύλου και τις γνωστές επιχειρήσεις - «σκούπα», έχουν ως συνέπεια οι πολιτικοί πρόσφυγες που βρίσκονται στη χώρα μας να περιφέρονται νηστικοί και φοβισμένοι στους δρόμους και να κοιμούνται σε πάρκα, κρυμμένοι μέσα στα δέντρα, σε παλιά βαγόνια τρένων ή σε άθλια εγκαταλειμμένα σπίτια.

- Ποιο είναι το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται η κυβέρνηση σχετικά με αυτό το ζήτημα;

- Η απαράδεκτη νομοθετική και πρακτική συμπεριφορά της ελληνικής κυβέρνησης στους πολιτικούς πρόσφυγες αποτελεί υλοποίηση γενικότερων πολιτικών επιλογών των κυρίαρχων δυνάμεων της νέας τάξης, κυρίως - όσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα - της Ευρωπαϊκής Ενωσης, για τον έλεγχο, την καταστολή και τον πολιτικό ευνουχισμό των προσφύγων, τις οποίες ακολουθεί πιστά και η χώρα μας.

Στην κατεύθυνση αυτή κινούνται οι αποφάσεις της ειδικής συνόδου του συμβουλίου της ΕΕ, πριν ένα χρόνο, στο Τάμπερε της Φινλανδίας. Η προσπάθεια που γίνεται από τους εκπροσώπους του ευρωπαϊκού κεφαλαίου είναι να δημιουργηθεί ένας «καθαρός» ενιαίος χώρος «ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης» όπως τον ονομάζουν, όπου θα μπορεί να αναπαράγεται απρόσκοπτα το κεφαλαιοκρατικό σύστημα. Σε αυτόν το χώρο, δεν έχουν θέση άνθρωποι που έχουν διαφορετική άποψη από την κυρίαρχη, για τον τρόπο οργάνωσης της κοινωνίας, πολύ περισσότερο όταν αυτοί δραστηριοποιούνται κοινωνικά και πολιτικά σε ριζοσπαστική κατεύθυνση.

Ενας από τους όρους, λοιπόν, για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι να θωρακιστεί περισσότερο η ΕΕ από τα ανεπιθύμητα κύματα προσφύγων που είναι φυσικό να την κατακλύζουν. Στην καλύτερη περίπτωση, μόνο κάποιοι λίγοι πρόσφυγες, αφού υποβληθούν σε κατάλληλη «επεξεργασία», μπορεί να τύχουν μιας θέσης - στο περιθώριο βέβαια - του «καθαρού» ευρωπαϊκού χώρου. Στα πλαίσια αυτών των επιλογών πρέπει να θεωρηθούν ότι εντάσσονται η εντατική εφαρμογή της Συνθήκης Σένγκεν, του νέου συστήματος EURODAC για την εξακρίβωση της ταυτότητας των διακινούμενων ανθρώπων με βάση τα δακτυλικά αποτυπώματα κλπ.