Και πράγματι έτσι ήταν. Το μεγαλείο χαρακτήρισε τη στάση των γυναικών (προλετάριες και άλλες των λαϊκών στρωμάτων), που πήραν μέρος στην ανάταση του παρισινού προλεταριάτου. Κι έδωσαν, αυτές οι απλές γυναίκες της καθημερινής ζωής, μαθήματα άφθαστου ηρωισμού, προσφέροντας απλόχερα και τη ζωή τους. Μέσα στη συλλογική επαναστατική δράση ανέδειξαν τις αρετές τους, έκαναν τη συμβολή τους, σ' έναν υψηλό σκοπό, νόημα της ζωής τους.
Η γαλλική εφημερίδα «ο Χρόνος» έγραφε: «Δεν έχω την παραμικρότερη αμφιβολία ότι πολλούς τραυματίες τούς θάψανε ζωντανούς. Μπορώ να εγγυηθώ για μια περίπτωση: Οταν ο Μπρινέλ τουφεκίστηκε μαζί με τη φιλενάδα του στις 24 του Μάη, στην αυλή ενός σπιτιού στην πλατεία της Βαντόμ, τα κορμιά τους κείτονταν εκεί ως το απόγευμα της 27 του Μάη. Οταν ήρθαν επιτέλους να σηκώσουν τα πτώματα, βρήκαν τη γυναίκα ζωντανή ακόμα και την πήγαν στο σταθμό επίδεσης. Αν και είχε δεχτεί τέσσερις σφαίρες, βρίσκεται τώρα εκτός κινδύνου. (Ο ανταποκριτής του "Ιβνινγκ Στάνταρ" στο Παρίσι, 8 του Ιούνη)» (Κ. Μαρξ, ο.π., σελ. 104).
Στην Κομμούνα δεν πρωταγωνίστησαν μόνο οι γυναίκες του Παρισιού. Πασίγνωστο έγινε το όνομα της Ελισάβετ Δημητρίγιεβα (Τουμανόφσκαγια), που γνωριζόταν προσωπικά με τον Μαρξ και συνδεόταν με το γενικό συμβούλιο της Διεθνούς. Εκτός από τη Δημητρίγιεβα πήρε μέρος και μια άλλη Ρωσίδα σοσιαλίστρια - μέλος του «ρωσικού τμήματος» της Διεθνούς - η Αννα Βασίλιεβνα Κορβίνα - Κρουκόφσκαγια (γυναίκα του Γάλλου σοσιαλιστή κομμουνάρου Ζακλάρ), που είχε εκλεγεί μέλος της επιτροπής επαγρύπνησης στο δωδέκατο τμήμα του Παρισιού. Ανάμεσα στους Πολωνούς, που μάχονταν πλάι στους κομμουνάρους, ξεχώριζε για τη γενναιότητά της και η νεαρή Πολωνέζα Αννα Πουστοβοΐτοβα, που σκοτώθηκε στις τελευταίες οδομαχίες.
Πάνω από 500 οδοφράγματα σηκώθηκαν στους δρόμους του Παρισιού εκείνες τις μέρες. Και σηκώθηκαν με τη δουλειά - με πυρετώδη ταχύτητα - και των γυναικών, καθώς και των παιδιών.
Οι γυναίκες της Κομμούνας δούλεψαν με αυτοθυσία σε όλους τους τομείς. Στον ιδεολογικοπολιτικό, στον οργανωτικό, στα οδοφράγματα με το όπλο στο χέρι, στις επιτροπές επαγρύπνησης. Την έκκληση, που μοιράστηκε στην ύπαιθρο σε 100 χιλιάδες αντίτυπα, τη σύνταξε στις αρχές Απρίλη η σοσιαλίστρια συγγραφέας Αντρέ Λεό. Στην έκκληση δινόταν μια ζωντανή περιγραφή της βαριάς θέσης των εργαζομένων αγροτών και αναλυόταν το πρόγραμμα των κοινωνικοοικονομικών μεταρρυθμίσεων που είχε προγραμματίσει η Κομμούνα για τους αγρότες.
Οπως έγραψε ο Μαρξ, «η ηρωική αυτοθυσία με την οποία εξακολουθούσε να πολεμά ο πληθυσμός του Παρισιού - άνδρες, γυναίκες και παιδιά - οχτώ ολόκληρες μέρες ύστερα απ' την είσοδο των βερσαλλιέρων, αντανακλά τόσο πολύ το μεγαλείο της υπόθεσής τους, όπως και οι κτηνώδεις πράξεις του στρατού αντανακλούν το έμφυτο πνεύμα αυτού του πολιτισμού, του οποίου είναι μισθοφόρος εκδικητής του» (Κ. Μαρξ, ο.π., σελ. 93).