Στις 26 Νοεμβρίου έγινε στην Αγκυρα το Συνέδριο του HADEP. Από μέρους του ΚΚΕ παρακολούθησε τις εργασίες ο Θ. Παπαρήγας και έγραψε στη συνέχεια το άρθρο που ακολουθεί:

Η παρακολούθηση ενός Συνεδρίου του HADEP είναι, ασφαλώς, μια ευκαιρία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα. Το Κόμμα αυτό (Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα, όπως συνήθως μεταφράζεται ή Κόμμα της Δημοκρατίας του Λαού, όπως μας φαίνεται σωστότερο) συνδέεται στενά με τον Κουρδικό λαό που κατοικεί στις ΝΑ περιοχές της Τουρκίας.

Ο τίτλος του Συνεδρίου δεν είναι λιγότερο φιλόδοξος -«4ο Τακτικό Μεγάλο Συνέδριο, Συνέδριο Δημοκρατίας, Ενότητας και Αλλαγής».

Είναι γεγονός ότι τα συνέδρια (μήπως θα έπρεπε να πούμε «η επίσημη πλευρά των Συνεδρίων;») των κομμάτων της Τουρκίας δε θυμίζουν ακριβώς αυτό που εμείς θεωρούμε Συνέδριο. Οι συμμετέχοντες είχαν έρθει από διάφορες γωνιές της Τουρκίας. Αυτό φαινόταν καθαρά και από τα λεωφορεία που ήταν συγκεντρωμένα, όπου μπορούσαμε εύκολα να διαβάσουμε τις ενδείξεις «Ντιγιάμπακιρ», «Αριβιν» κ.α. ακόμη «Μπακίρκια», ένα γνωστό προάστιο της Κωνσταντινούπολης.

Εκείνο που, προφανώς, δε λείπει απ' αυτό το μεγάλο πλήθος είναι το πάθος. Από μακριά ακόμη, ακούγονταν τα τύμπανα και οι φλογέρες που έπαιζαν τοπικούς σκοπούς. Καθώς πλησιάζουμε, βλέπουμε ότι σε πολλά σημεία, έχουν στηθεί και χοροί, πράγμα που, συντελουσών και των γενικών προδιαγραφών πάρκου της περιοχής, δίνουν στο χώρο μια εικόνα Φεστιβάλ.

Εντονα πολιτικού Φεστιβάλ, όμως. Γύρω μας, αναρτημένα σε τοίχους και στύλους, βλέπουμε πανό με συνθήματα, ενώ άλλα τα κρατούν στα χέρια πολλά συγκεντρωμένα. Ας ρίξουμε μια πιο κοντινή ματιά. «Είμαστε Κούρδοι ως το τέλος», γράφει ένα πλακάτ που κρατά ένας παριστάμενος. «Ούτε άρνηση, ούτε αποχωρισμός, Δημοκρατική Δημοκρατία», γράφει το μεγάλο πανό πάνω από την κεντρική είσοδο.

Τα συνθήματα, όμως, δεν περιορίζονται στα πανό. Φωνάζονται και από χιλιάδες στόματα. Ενα από αυτά τραβά την προσοχή μας και, παρά το γεγονός ότι η γνώση μας της Κουρδικής είναι από ελάχιστη ως ανύπαρκτη, καταφέρνουμε να καταλάβουμε ότι πρόκειται για ένα σύνθημα που σχετίζεται με τον γνωστό μας Αμπντουλάχ Οτζαλάν και σημαίνει «Ζήτω ο αρχηγός Αμπό».

Ενα άλλο στοιχείο που τραβά την προσοχή μας, είναι η μεγάλη παρουσία της αστυνομίας.

Μέσα στο χώρο του Συνεδρίου, ο συνδυασμός αυτός θα είχε θεαματική εκδήλωση. Πριν προχωρήσουμε, αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως μάθαμε επί τόπου, μέσα στα συνέδρια της Τουρκίας παρευρίσκεται και η αστυνομία, η οποία παρακολουθεί, με δικαίωμα άμεσης επέμβασης, όλα όσα λέγονται σ' αυτά, από την άποψη της - κατά γενική ομολογία, εξαιρετικά περιοριστικής νομοθεσίας της Τουρκίας. Εκεί, συνέβη και το ECLAT του Συνεδρίου. Οταν νεαρή βουλευτής του Γερμανικού Κοινοβουλίου, Κουρδικής καταγωγής, παίρνει το λόγο στο βήμα και μιλώντας στην κουρδική γλώσσα, λέει ότι, αφού η χρησιμοποίηση της κουρδικής είναι απαγορευμένη, θα μιλήσει γερμανικά, η αστυνομική επέμβαση είναι άμεση. Υστερα από κατευναστική παρέμβαση του προέδρου του Συνεδρίου, που είναι και Δήμαρχος, της μεγάλης ΝΑ πόλης του Ντιγιάρμπακιρ, η αγόρευση μεταφράζεται στην Τουρκική. Το επεισόδιο, όμως, που έχει συνοδευτεί από κορυφαία αποθέωση της νεαρής συμπατριώτισσας και έντονη αποδοκιμασία των αστυνομικών ενεργειών, δείχνει πόσο βαριά είναι η ατμόσφαιρα. Στο φουαγέ του αμφιθεάτρου, βλέπουμε, μεταξύ άλλων φωτογραφιών, και τη φωτογραφία μιας γυναίκας με τοπική ενδυμασία, που κρατά ένα πλακάτ, όπου διαβάζουμε (στην τουρκική): «Η εκπαίδευση στη μητρική γλώσσα θα έρθει με το HADEP».

Υστερα από όλα αυτά, δε χρειάζεται ιδιαίτερη σοφία για να καταλάβει κανείς ότι η κατάσταση γύρω από το Κουρδικό βρίσκεται στην Τουρκία σε σημείο βρασμού, και, πάντως, έντονων ζυμώσεων. Αυτό, κατά τη γνώμη μας, πάντοτε, φάνηκε καθαρά.

1) Στην ομιλία του στο Συνέδριο, ο απερχόμενος, αλλά και επανεκλεγείς ΓΓ Αχμέτ Τουράν Ντεμίρ δήλωσε ότι «στην Τουρκία το ζωτικότερο πρόβλημα είναι, χωρίς καμιά αμφιβολία, το Κουρδικό πρόβλημα». Ο Α.Τ. Ντεμίρ τόνισε ότι πρόκειται για πρόβλημα εθνικής ταυτότητας, ανέφερε ότι, μέσα σε 77 χρόνια, έγιναν 28 εξεγέρσεις και ότι η τελευταία ήταν κατά τον 9ο Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, «η πιο γενικευμένη εξέγερση» και ανέφερε ότι, στις τελευταίες του ανακοινώσεις το ΡΚΚ εμφανίζεται πρόθυμο να συμβάλει σε μια διαπραγματευμένη λύση. Παράλληλα, ο Γ.Γ. θεώρησε καλό να αναφερθεί και σε γεγονότα της Μέσης Ανατολής και, ιδιαίτερα, στην πρόσφατη έξαρση στην οποία βρίσκεται το Παλαιστινιακό και η οποία συνεχίζεται, αλλά και στο Βόρειο Ιράκ όπου, όπως είπε, «καθώς η εξαρτημένη από το εξωτερικό γραμμή δεν έφερε κέρδη στο λαό της περιοχής, ενισχύεται η δημοκρατική ενότητα που μπορεί να αναπτυχθεί με τους γειτονικούς λαούς». Τόνισε, τέλος, την ανάγκη ειρηνικής λύσης του προβλήματος, με παραίτηση από την κυρίαρχα επίσημη άποψη του «κράτους μιας ταυτότητας» που επικρατεί στην Τουρκία.

2) Από τη σημασία που έδωσε στο Συνέδριο ο λεγόμενος «Μεγάλος Τύπος», ο οποίος στα πλαίσια διαφορετικών τοποθετήσεων, συνέδεσε καθαρά το HADEP με τους «Κούρδους» και μόνο η αναφορά στη φορτισμένη έκφραση «Κούρδοι» θα πρέπει να δείχνει στους ενδιαφερόμενους ότι η απαγόρευση της Κουρδικής γλώσσας είναι μια άγονη τακτική που δεν οδηγεί πουθενά.

Στο σημείο αυτό, θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε ότι οι εκπρόσωποι άλλων κομμάτων ή οργανώσεων της Τουρκίας που χαιρέτισαν το Συνέδριο, τάχθηκαν υπέρ της πλήρους αναγνώρισης των εθνικών δικαιωμάτων των Κούρδων. Μεταξύ των χαιρετιστήριων προς το Συνέδριο, συμπεριλαμβάνονταν και μηνύματα βουλευτών, καθώς και ενός υπουργού.

Τα στοιχεία που έχουμε και που είδαμε με την ευκαιρία του Συνεδρίου του HADEP δε μας επιτρέπουν ασφαλείς προβλέψεις, πολύ περισσότερο που πρόκειται για πρόβλημα σε λεπτή, όπως όλα δείχνουν, φάση. Το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για σοβαρό πρόβλημα που απαιτεί πιεστικά κάποια λύση, όπως δείχνει, μεταξύ άλλων, το γεγονός ότι το HADEP έχει περάσει πολλές διώξεις. Το ίδιο συνέβη και με ατομικούς του εκπροσώπους, μερικοί από τους οποίους βρίσκονται και σήμερα στη φυλακή. Η πτυχή αυτή του προβλήματος φάνηκε και στο Συνέδριο αυτό καθ' εαυτό με δύο περιστατικά. Το ένα είναι το γεγονός ότι ο Αχμέτ Τουράν Ντεμίρ βρισκόταν και βρίσκεται υπό δίωξη για μερικές δηλώσεις που είχε κάνει. Το άλλο ήταν το μήνυμα που έστειλε στο Συνέδριο (και το οποίο έγινε δεκτό με θύελλα επευφημιών) η Λεϊλά Ζανά. Η Λείϊά Ζανά, πρώην μέλος της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης (Κοινοβουλίου) της Δημοκρατίας της Τουρκίας και σύζυγος πρώην δημάρχου του Ντιγιάρμπακιρ, βρίσκεται ήδη 7 χρόνια στη φυλακή και η ποινή της λήγει σε άλλα 5. Ο μόνος λόγος αυτής της μεταχείρισης φαίνεται να ήταν το ότι, στη διάρκεια της θητείας της στο Κοινοβούλιο, έθεσε το θέμα των δικαιωμάτων των Κούρδων. Με άλλα λόγια, η θέση ενός θέματος το οποίο σήμερα όλοι συζητούν (ή, πάντως, αναφέρουν) στην Τουρκία.

Με την ευκαιρία αυτή, αναφέρουμε και ένα άλλο μήνυμα που προκάλεσε αίσθηση. Το μήνυμα του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Μάσιμο Ντ' Αλέμα, ο οποίος, όπως ξέρουμε, είχε αναμειχθεί και στην υπόθεση Αμπντουλάχ Οτζαλάν.

Από το Συνέδριο δεν έλειψε και ένα διασκεδαστικό παραπολιτικό. Στη «Χουριέτ» της Δευτέρας, 27.11.2000, εμφανίζεται, κάτω από τον τίτλο «ΗΤΑΝ ΕΝΑ ΑΚΕΛ ΛΙΓΟΤΕΡΟ», η σκοτεινή φυσιογνωμία του Συνεδρίου. Πιο συγκεκριμένα, η φωτογραφία του Δ. Καραγιάννη, εκπροσώπου του ΑΚΕΛ. Κατά την εφημερίδα, πρόκειται περί «φανατικού εχθρού της ειρήνης στην Κύπρο και της Τουρκίας, ο οποίος παρακολούθησε σιωπηλός το Συνέδριο και μετά, επίσης σιωπηλός, εξαφανίστηκε», Δημοσιογραφικές υπερβολές...

Τελειώνοντας, επισημαίνουμε και μια άλλη, γενικότερη αυτή, λεπτομέρεια την οποία είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε, αξιοποιώντας το Συνέδριο του HADEP. Η Τουρκία συνεχίζει αμείωτη την πολιτική της «ελλειμματικής ανάπτυξης». Αυτό φαίνεται και από ένα γεγονός που είναι αδύνατο να δεχτούμε ότι δεν παρατηρεί κάθε ξένος επισκέπτης και το οποίο συνεχίζεται, όπως φαίνεται, απρόσκοπτο: Την κατάρρευση της λίρας. Ετσι, ενώ στην τελευταία μας επίσκεψη (Μάρτης 2000), η λίρα ήταν 180.000/1 σε σχέση με το δολάριο, στα τέλη Νοέμβρη του ίδιου χρόνου η ισοτιμία ήταν 695.000/1.