Εχει μια ξεχωριστή αξία η αναφορά και η αναδρομή στην τελευταία δεκαετία, γιατί η έναρξή της συμπίπτει χρονικά με την αντεπανάσταση που ανέτρεψε τα σοσιαλιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη, καθώς και με την κρίση, στην οποία βρέθηκε το ΚΚΕ. Ομως η παραπάνω αναφορά έχει την αξία της και για το λόγο ότι, αν η δεκαετία που περάσαμε δεν ήταν αυτή που ήταν από την άποψη της γραμμής του ΚΚΕ, το ΚΚΕ δε θα μπορούσε να φτάσει στο 16ο Συνέδριο, με θέσεις που σαϊτεύουν στην καρδιά της κυρίαρχης πολιτικής και των οικονομικών βάθρων της. Από την άλλη το 16ο Συνέδριο μπορεί και πρέπει να γίνει η αφετηρία για μια πορεία ακόμη πιο ουσιαστική, ποιοτικά πολύ καλύτερη, έτσι που το ΚΚΕ να προωθήσει, όσο εξαρτάται από το ίδιο, τον ενιαίο και διπλό στόχο του «ΚΚΕ δυνατό - Μέτωπο λαϊκό».

Η πορεία του ΚΚΕ ήταν ανοδική, πέρα από τις αδύνατες πλευρές που είχε και που δεν τις υποτιμούμε. Βεβαίως, θα ήταν αφύσικο να μην υπήρχαν αυτές, όσο κι αν ήταν δυνατό - και ήταν- να έχουν μετριαστεί σε ένα βαθμό. Ενα κόμμα, όπως το ΚΚΕ, που βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα, βαλλόμενο από την ιμπεριαλιστική επέλαση και από ένα κύμα οπορτουνιστικών δυνάμεων, ένα κόμμα που πάλεψε να επιβιώσει και να αντεπιτεθεί, ήταν αδύνατο να μην παρουσιάσει κενά ή αδυναμίες. Και, βεβαίως, θα τις αντιμετωπίσει το ίδιο, έχοντας επίγνωση ότι τώρα πια δεν είναι σωστό να τα εξηγούμε όλα μόνο με τα γεγονότα των χρόνων 1989 - 1991.

Βασικό κριτήριο για το δρόμο που θα επέλεγε το ΚΚΕ ήταν η στάση του απέναντι στην ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος. Μπροστά σε τούτη την αρνητική εξέλιξη το ΚΚΕ δεν το έβαλε στα πόδια, δε στάθηκε μηδενιστικά στην πορεία του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε.

Εκανε προσπάθεια να αναδείξει την προσφορά του σοσιαλιστικού συστήματος στους λαούς, να σταθεί κριτικά στις αιτίες της ανατροπής - δίχως να θεωρεί ότι εξάντλησε το θέμα - ενώ παράλληλα υπογράμμισε την επικαιρότητα και την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού.

Για την πορεία του ΚΚΕ, οι κομμουνίστριες και οι κομμουνιστές, οι KNίτισσες και οι ΚΝίτες, οι φίλοι και οι ψηφοφόροι του, πρέπει να είναι περήφανοι, που το Κόμμα μας, το Κόμμα τους, ξεπέρασε τόσες και τόσες δυσκολίες με το κεφάλι ψηλά. Να το πούμε διαφορετικά: Η μεγαλύτερη επιτυχία του ΚΚΕ είναι ότι δεν μπήκε στο τσεπάκι της αστικής τάξης, ότι κράτησε και ενίσχυσε περισσότερο την αυτοτέλειά του. Αλλά, για να γίνει αυτό, έπρεπε το ΚΚΕ να πάει κόντρα στο ρεύμα. Και πήγε, τιμώντας έτσι τον τίτλο του και τις αρχές του, αλλά και επεξεργαζόμενο την πολιτική του στις νέες συνθήκες. Αυτή την πολιτική, που εκφράζεται στο Πρόγραμμα που ψήφισε το 15ο Συνέδριο, συνεχίζει και σήμερα, φτάνοντας στο 16ο, μετά από την τρίμηνη συζήτηση που προηγήθηκε, όπου οι «Θέσεις της ΚΕ» υπερψηφίστηκαν από τη συντριπτική πλειοψηφία των κομματικών μελών. Σήμερα αναλαμβάνουμε μεγαλύτερες ευθύνες. Εχουμε αυτή τη δυνατότητα.

Η πολιτική του ΚΚΕ έχει επιβεβαιωθεί. Οι κομμουνιστές δε θεωρούμε περιττό να το επαναλαμβάνουμε αυτό συνεχώς και συνεχώς. Δεν αποτελεί έκφραση αυταρέσκειας ή έπαρσης. Αυτές και ο ναρκισσισμός είναι στοιχεία εχθρικά στην κομμουνιστική κριτική και αυτοκριτική. Με τον ίδιο θαρρετό τρόπο, που θα λέγαμε ότι η πολιτική μας είναι λαθεμένη, αν ήταν, με τον ίδιο τρόπο λέμε και τώρα ότι η πολιτική του ΚΚΕ, ζυμωμένη στις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις, αναμετριέται με αυτές και βγαίνει νικητής στη δικαίωσή της. Χάρη σε αυτή έχει αυξηθεί πολύ και το διεθνές κύρος του Κόμματός μας.

Δεν πρόκειται μόνο για το γεγονός ότι το ΚΚΕ τοποθετήθηκε σωστά, όταν οι εξελίξεις ήταν φανερές. Πρόκειται, κυρίως, για το ότι οι επεξεργασίες του Κόμματος περιείχαν έντονο το στοιχείο της πρόβλεψης. Αυτή εκφράστηκε καθαρά στα σχετικά με την ΕΕ θέματα, με το ΝΑΤΟ, με την εκτίμηση ότι οι αντιθέσεις ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, στον μεταξύ τους ανταγωνισμό, θα οξύνονται. Το ΚΚΕ υπογράμμισε ότι «όσο οξύνεται η αντίθεση στην κοινωνικοποίηση της παραγωγής, από τη μία, και στη συγκέντρωση των μέσων παραγωγής και του κοινωνικού πλούτου από την άλλη, θα εντείνεται η ανισόμετρη ανάπτυξη στα πλαίσια της καπιταλιστικής ενοποίησης».

Είναι το κόμμα που έκανε και κάνει λόγο για την «αντίθεση ανάμεσα στις δυνατότητες για την κοινωνική ευημερία, που ξανοίγει η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνικής, και στην καπιταλιστική εκμετάλλευσή τους». Τοποθέτησε το θέμα των νέων τεχνολογιών στην ταξική βάση του: Οτι η ανάπτυξή τους, από τη στιγμή που κυριαρχούν τα μονοπώλια, δεν μπορεί παρά να αβγαταίνει τα κέρδη τους και να δημιουργεί περισσότερη φτώχεια, ανεργία και εξαθλίωση στις πλατιές λαϊκές μάζες. Υπογράμμισε τον ταξικό χαρακτήρα της ανάπτυξης, αλλά και ενός συστήματος «που γερνάει, έχει την τάση της στασιμότητας και της σήψης». Το ΚΚΕ προειδοποίησε την εργατική τάξη και γενικά το λαό, για την επερχόμενη θύελλα και τα μέσα για την αντιμετώπισή της. Η πρότασή του στον λαό για τη δημιουργία του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου, για τη λαϊκή οικονομία, άρα και τη λαϊκή εξουσία, απαντάει στις ανάγκες της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, γιατί στηρίζεται στην αντικειμενική ανάλυση της πραγματικότητας.

Τα προηγούμενα έγιναν δυνατά χάρη στο γεγονός ότι το ΚΚΕ προσπάθησε, στηριγμένο στη θεωρία του, να μελετήσει τα σύγχρονα προβλήματα της ταξικής πάλης, παίρνοντας υπόψη τη θετική και αρνητική πείρα της πορείας του κομμουνιστικού κινήματος και τις δικές του εμπειρίες. Δίχως αυτές τις προσπάθειες, δίχως την αφομοίωση της πείρας και της δημιουργικής ενσωμάτωσής της στην πολιτική γραμμή του, το ΚΚΕ δε θα μπορούσε να πορευτεί όπως πορεύτηκε.

Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η επίθεση κατά του Κόμματός μας, οφείλεται στη συγκεκριμένη πολιτική του. Και, βεβαίως, οι εμπνευστές και καθοδηγητές της επίθεσης θεωρούν ότι αυτή θα «πιάσει» τόσο περισσότερο, όσο στην αιχμή του δόρατός τους βρίσκεται η αξιοποίηση πρώην στελεχών που πέρασαν στη σύμπραξη με τον αντίπαλο. Αυτό έκαναν και το 1991, αυτό κάνουν και σήμερα. Ιδιαίτερα ανησυχούν για την πολιτική συμμαχιών του ΚΚΕ, για τη γραμμή συσπείρωσης στα διάφορα μέτωπα πάλης, με την οποία το Κόμμα μας οριοθετεί τη σύγκρουση με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό, από τη διαχείριση της κυριαρχίας τους. Ανησυχούν για το τι σηματοδοτούν αυτές οι συσπειρώσεις και κυρίως για την προοπτική που μπορεί να έχουν.

Σε σχέση με αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία η επισήμανση που κάνουν οι Θέσεις της ΚΕ για το 16ο Συνέδριο: «Παρά τις προσπάθειες και τα μέσα που διαθέτει η καπιταλιστική εξουσία να παρεμβαίνει στο βάθος και την έκταση της κρίσης, στη βίαιη αποκατάσταση των διαταραγμένων αναλογιών της καπιταλιστικής αναπαραγωγής, δεν μπορεί να ξεπεράσει τις κρίσεις και τις συνέπειές τους. Αυτό κάνει τον καπιταλισμό πιο βάρβαρο και πιο επιθετικό. Οι αντικειμενικές συνθήκες μιας πιο γενικευμένης κρίσης που υπάρχουν, θα διαμορφώσουν στην πορεία και τα αντικειμενικά στοιχεία πανεθνικής κρίσης σε μια ή περισσότερες χώρες, αλλού νωρίτερα, αλλού αργότερα».

Δεν είναι το θέμα να συζητάμε το πότε θα γίνει αυτό, και από πού θα ξεκινήσει. Το θέμα είναι να γίνει το ΚΚΕ ολόπλευρα ικανό να ανταποκριθεί στα καθήκοντα των καιρών. Αυτό συνδέεται με την ποιοτική δουλιά για τη δημιουργία του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού μετώπου πάλης.