Εχοντας αφήσει πίσω μας τον όγκου του Γράμμου, ακολουθούμε την πορεία που έκαναν οι μαχητές του ΔΣΕ στη διάρκεια του μεγάλου ελιγμού το καλοκαίρι του 1948. Πρώτος στόχος μας το θρυλικό Μάλι Μάδι.

Στους πελώριους αυτούς ορεινούς όγκους, στα ματωμένα υψώματα, κάθε βράχος και ρεματιά έχει να σου «αφηγηθεί» μία ιστορία. Η μελέτη αυτή δίνει αμείλικτα συμπεράσματα για το δίκιο, την υπεροχή, τον ηρωισμό και την αντοχή του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και των μαχητών του. Πλησιάζουμε λίγο πιο κοντά τον τιτάνιο αυτό αγώνα. Η «ιστορία», η «σκηνοθεσία» και η «πένα» των αστών εκεί πάνω ξεθωριάζει. Η ομορφιά των ιδανικών μας, η ομορφιά των βουνών μας δεν αντέχει τη βρωμιά και τη σαπίλα του συστήματος αυτού που κέρδισε μια μάχη αλλά όχι τον πόλεμο. Ο αγώνας συνεχίζεται...

Ενάντια στη λαθεμένη λογική που λέει ότι οι διακοπές για τους νέους ή θα είναι άπιαστο όνειρο ή «αραλίκι» κι εκτόνωση μακριά από την ανάγκη για γνωριμία με τον τόπο μας και την ιστορία του!

Μπορεί να συναντά δυσκολίες μια τέτοια προσπάθεια αλλά αξίζει. Σχεδόν επιβάλλεται για εμάς τους νεότερους μια επίσκεψη, μια εκδρομή, μια διάσχιση στα βήματα των μαχητών του ΔΣΕ με το βιβλίο στο χέρι, με προετοιμασία, συντροφικότητα και σύνεση. Και όπως αποδείχτηκε στην περίπτωσή μας... στην πρώτη ευκαιρία θες να ξαναπάς!

Σαββάτο πρωί μία ομάδα 10 ατόμων θα διασχίσει πεζοπορώντας το Μάλι Μάδι προς το Βατοχώρι και οι υπόλοιποι οδικώς από το Βατοχώρι. 16 άτομα σύνολο πάνω στο βουνό. Πόρτα, Μπρέσνιτσα, Βούτσι, Πόποβα Νίβα κ.ά. με τη βοήθεια των χαρτών αναγνωρίζονται και προσεγγίζονται. Εύκολα γίνεται κατανοητή και η εξέλιξη της μάχης στο Μάλι Μάδι, της νίκης του ΔΣΕ και η σημασία της. Οι δέκα πεζοπόροι πατάνε το Βούτσι το οποίο είναι γεμάτο από οχυρώσεις αλλά και υπολείμματα οπλισμού που τα συλλέγουμε. Στα μισά της διαδρομής ενωνόμαστε με την οδική λόγω πολύ ήλιου και κούρασης. 16 άτομα πάνω σε ένα αγροτικό τραγουδάμε για το Κόμμα μας και το ΔΣΕ επιστρέφοντας στο Βατοχώρι. Διανυκτέρευση σε ξενώνα στο Πισοδέρι.

Η Κυριακή είναι αφιερωμένη στην ξεκούραση. Επιβεβλημένη η επίσκεψη στη Φλώρινα, στο μνημείο για τους περίπου 800 μαχητές - νεκρούς και τραυματίες - που θάφτηκαν εκεί σε ομαδικό τάφο, μετά τη μάχη της Φλώρινας. Τιμή, μνήμη και υπόσχεση συνέχισης του αγώνα. Το χρέος που υπάρχει να ανεργεθεί μνημείο αντίστοιχο της θυσίας τους είμαστε σίγουροι πως θα εκπληρωθεί. Η απόφαση έχει ήδη παρθεί. Γραμμή για Πρέσπες και Μικρολίμνη για διανυκτέρευση.

Στη δεύτερη βδομάδα πια, τη Δευτέρα επισκεπτόμαστε τα χωριά των Πρεσπών, Πύλη, Βροντερό, το φυλάκιο Κούλα. Διαβάζουμε για τη ζωή στην «Ελεύθερη Ελλάδα». Φτάνουμε στη σπηλιά του Ζαχαριάδη έξω από την Πύλη αλλά και στη σπηλιά του Νοσοκομείου έξω από το Βροντερό. Η ομορφιά της Μικρής Πρέσπας μας κατακλύζει και η μέρα τελειώνει με το νησάκι του Αγίου Αχίλλειου. Διανυκτέρευση ξανά στη Μικρολίμνη.

Παραμένουμε και την Τρίτη στις όμορφες Πρέσπες και πάμε Ψαράδες. Το απόγευμα γραμμή για τον όγκο της Βάρμπας με προσέγγιση από την Κρυσταλοπηγή και το ύψωμα Ρουσελίτσα. 8 άτομα ανεβαίνουμε στο ύψωμα και μένουμε άναυδοι. Ενας ολόκληρος οικισμός, διατηρημένος αρκετά καλά κι εκτεταμένος, με πολλά σπίτια και τείχος να το περιβάλλει, υπολείμματα των μαχών και άλλα. Ενθουσιασμένοι τριγυρνάμε κοιτώντας και φωτογραφίζοντας. Με το ζόρι κατεβαίνουνε για να μη μας πιάσει νύχτα. Διανυκτέρευση έξω από το Πισοδέρι.

Την Τετάρτη είχε σειρά ο αυχένας Βίγλα - Λούτζε και το ύψωμα Γκολίνα ανατολικά από τη διάβαση προς Λέσιτς. 11 άτομα ανεβαίνουμε στη Γκολίνα. Παρατηρούμε όλα τα υψώματα γύρω μας που αποτελούσαν την 1η και τη 2η γραμμή άμυνας του ΔΣΕ στις μάχες του 1949. Μπροστά μας όλο το τοπίο χρίζει πολλή μελέτη. Συναντάμε οχυρώσεις και υπολείμματα οπλισμού και εδώ. Πριν το θελήσουμε παίρνουμε την επιστροφή γιατί ο καιρός - που μας είχε αφήσει ήσυχους - τώρα δείχνει να αγριεύει πάλι. Διανυκτέρευση σε ξενώνα στο Πισοδέρι.

Το ταξίδι φτάνει στο τέλος του, Πέμπτη ήδη κι αρχίζουμε τη διάσχιση του αυχένα που περνά από Πλατύ και Κούλα. Ανατολικά κάτω από το 2128 η Τριανταφυλλιά, δυτικά η Βυσινιά. Τα εκτεταμένα δάση γύρω μας και η συνείδηση ότι έχουμε πολλά να δούμε και να κάνουμε ακόμα στην περιοχή, δε μας «αφήνουν» να φύγουμε αλλά οι υποχρεώσεις του καθενός προς το παρόν υπερισχύουν. Αποχαιρετισμός και επιστροφή με την ίδια υπόσχεση όπως πέρυσι... «θα ξανάρθουμε!!!».