Στις 26 Δεκέμβρη 2000 πραγματοποιήθηκε συνάντηση του Προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν με όλους τους ηγέτες των κοινοβουλευτικών ομάδων της Κρατικής Δούμας, δηλαδή της Κάτω Βουλής της Ρωσίας. Αντικείμενο της συνάντησης ο νέος νόμος για τα πολιτικά κόμματα στη Ρωσία.

Οπως σημειώνουν τα ρωσικά ΜΜΕ όλοι οι κοινοβουλευτικοί πολιτικοί ηγέτες στη συνάντηση εκδήλωσαν τη συμφωνία και υποστήριξαν το νομοσχέδιο για τα πολιτικά κόμματα, που πρότεινε ο ίδιος ο Πρόεδρος της χώρας. Στη συγκεκριμένη συνάντηση αποφασίστηκε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο να 'ναι το πρώτο που θα έρθει για έγκριση στη Βουλή μετά τις διακοπές του νέου έτους. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που επεξεργάστηκε και διαμόρφωσε η Κεντρική Εκλογική Επιτροπή, μετά από οδηγίες του Προέδρου της χώρας.

Τι όμως είναι αυτό που οδήγησε στην ομοφωνία των κομμάτων που έχουν ήδη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, κι αντίθετα τι ήταν αυτό που προκαλεί την αντίδραση άλλων κομμάτων, στο νέο νομοσχέδιο των 49 άρθρων;

Σύμφωνα με το σχετικό νομοσχέδιο για να αναγνωριστεί ένα κόμμα ως τέτοιο και να μπορεί να κατέβει στις εκλογές θα πρέπει να έχει σε όλη τη Ρωσία τουλάχιστον 10.000 μέλη, σε τουλάχιστον 45 (από 89) περιοχές της χώρας (άρθρο 3).

Δε φτάνει όμως μια απλή δήλωση για τον αριθμό των μελών. Αλλά τόσο τα κεντρικά, όσο και τα περιφερειακά όργανα του κόμματος είναι υποχρεωμένα (με βάση τα άρθρο 38) να δώσουν πλήρη στοιχεία που να αποδεικνύουν τον ισχυρισμό τους, ότι έχουν δηλαδή 10.000 μέλη. Στη συνέχεια οι αρχές, μια ειδική υπηρεσία για τον έλεγχο των κομμάτων (ειδικό σώμα εισαγγελέων), θα προχωρά στη διασταύρωση αυτών των στοιχείων. Κι αυτό γιατί σε περίπτωση που ο αριθμός των μελών του πέσει κάτω από 10.000 μέλη, τότε θα χάνει την ιδιότητα του «κόμματος» (και το δικαίωμα να συμμετέχει στις εκλογές) και θα θεωρείται κοινωνική οργάνωση.

Το κάθε κόμμα θα πρέπει μια φορά το χρόνο να ενημερώνει τις αρχές όχι μόνο για τον οικονομικό απολογισμό του, αλλά και τη χρονιάτικη πολιτική και οργανωτική δράση του, μεταξύ των άλλων και για τις μεταβολές στον αριθμό των μελών συνολικά και σε κάθε τοπική οργάνωση (άρθρο 27).

Το κόμμα θα πρέπει να κάνει συνέδριο το αργότερο μια φορά στα 3 χρόνια, στο οποίο είναι υποχρεωμένο να προσκαλεί εκπροσώπους των αρχών, οι όποιοι άλλωστε μπορούν με βάση το σχετικό νομοσχέδιο να παρακολουθούν όλες τις εκδηλώσεις των κομμάτων, που θα πρέπει να είναι ανοιχτές, όπως π.χ. συνέδρια, συνδιασκέψεις (άρθρα 27 και 38).

Επίσης στα πολιτικά κόμματα απαγορεύεται να έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα. Επιτρέπονται τα έσοδα από εκδοτικές δραστηριότητες, πώληση ακινήτων και συμβόλων (σουβενίρ) του κόμματος. Ενώ καθιερώνεται η κρατική χρηματοδότηση για τα κόμματα που έχουν ξεπεράσει το 3% στις εθνικές εκλογές. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι αρχικά, από την επιτροπή της Κρατικής Δούμας, είχε προταθεί ως πλαφόν για την κρατική επιχορήγηση των κομμάτων το 2%, αλλά απ' ό,τι φαίνεται το 3% δεν επιλέχτηκε καθόλου τυχαία, κι αυτό γιατί το Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα της Ρωσίας (ΚΕΚΡ) το πρώτο σε δύναμη εξωκοινοβουλευτικό κόμμα (που δεν κατάφερε να συγκεντρώσει το πλαφόν του 5% για να μπει στη Βουλή), συγκέντρωσε στις εκλογές του 1999 ποσοστό 2,2% (1,4 εκατομμύρια ψήφους).

Ταυτόχρονα απαγορεύονται οι ανώνυμες ενισχύσεις των κομμάτων από οπαδούς τους. Ετσι ο κάθε πολίτης που θέλει να ενισχύσει το κόμμα του θα πρέπει να στείλει ταχυδρομική επιταγή, δηλώνοντας όλα τα στοιχεία (ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, αριθμό ταυτότητας), ενώ μπαίνει πλαφόν ανώτατης οικονομικής ενίσχυσης (έως 10.000 φορές τον κατώτατο μισθό, που ορίζεται κάθε χρόνο από το κράτος). Στο νομοσχέδιο σημειώνεται ότι αυτή η ενίσχυση θα πρέπει να είναι από «ιδίους» οικονομικούς πόρους που έχει ο συγκεκριμένος πολίτης, δηλαδή ο ίδιος θα πρέπει, αν του ζητηθεί να αποδείξει από πού βρήκε τα συγκεκριμένα χρήματα με τα οποία ενίσχυσε το κόμμα του. Μάλιστα αν κάποιος δώσει ανώνυμα οικονομική βοήθεια στο Κόμμα, με βάση το νομοσχέδιο, το Κόμμα θα πρέπει ή να τον βρει και να του την επιστρέψει ή να δώσει το συγκεκριμένο ποσό στο κράτος (άρθρο 30).

Τα παραπάνω έχουν ήδη προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις από τα μικρότερα κόμματα της Ρωσίας, αλλά κυρίως από δυνάμεις της Αριστεράς, των Κομμάτων της Ρωσικής Κομμουνιστικής Ενωσης (όπου συμμετέχει το ΚΕΚΡ κι άλλα μικρότερα ΚΚ, εκτός του ΚΚΡΟ), που δε βλέπουν μόνο μια επιχείρηση εξάλειψης των μικρότερων κομμάτων, αλλά κι ένα ιδιαίτερα αντιδραστικό, αντιδημοκρατικό νομοσχέδιο.

Κύρια οι αντιδράσεις αυτές στρέφονται:

1/ στο «φακέλωμα» που προβλέπει ο νόμος για 10.000 μέλη του Κόμματος, αλλά και όσων πολιτών θα ήθελαν να ενισχύσουν οικονομικά το Κόμμα.

2/ στην ανάμειξη του κράτους, των εισαγγελέων, τον έλεγχο που αυτοί θα έχουν στις οικονομικές, πολιτικές κι οργανωτικές δραστηριότητες των κομμάτων.

3/ στους εσκεμμένα «θολούς» περιορισμούς που βάζει το νομοσχέδιο, σ' ό,τι αφορά τους σκοπούς και τον τρόπο ίδρυσης των κομμάτων. Ετσι με το άρθρο 9 «απαγορεύεται η ίδρυση και δραστηριότητα των πολιτικών κομμάτων, οι σκοποί κι οι ενέργειες των οποίων κατευθύνονται στη βίαιη αλλαγή του συνταγματικού συστήματος και στην παραβίαση της ακεραιότητας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, της υπόθαλψης της ασφάλειας του κράτους, της ίδρυσης ένοπλων και παραστρατιωτικών οργανώσεων, της υποδαύλισης της κοινωνικής, φυλετικής, εθνικής ή θρησκευτικής έχθρας και μίσους».

Σημαίνει όμως το παραπάνω ότι η προγραμματική θέση της αναγκαιότητας της σοσιαλιστικής επανάστασης ή της ταξικής πάλης, που υπάρχουν για παράδειγμα στο Πρόγραμμα του ΚΕΚΡ μπορεί να θεωρηθούν ως αιτία απαγόρευσης του συγκεκριμένου κόμματος; Κανείς δεν μπορεί να πει σήμερα με σιγουριά, αλλά στην πράξη είναι φανερό ότι θα εξαρτηθεί από τις συνθήκες και το συσχετισμό δύναμης στη ρωσική κοινωνία.

Επίσης στο ίδιο άρθρο σημειώνεται ότι: «Δεν επιτρέπεται η ίδρυση πολιτικών κομμάτων με βάση την επαγγελματική, κοινωνική, εθνική ή θρησκευτική ένταξη, καθώς επίσης σε σχέση με το φύλο και την καταγωγή». Οπως σημειώνει ο ρωσικός Τύπος αυτό σημαίνει ότι το ήδη το όνομα του κόμματος «Γυναίκες της Ρωσίας» (που πήρε 2,1% στις τελευταίες εκλογές) αντιβαίνει το νόμο. Θα μπορούσε όμως κάποιος να ισχυριστεί το ίδιο και για κάποιο κόμμα που φέρει στον τίτλο του τη λέξη «Εργατικό», όπως το π.χ. το ΚΕΚΡ;

Δεν είναι τυχαίο αυτό που γράφει η ρωσική εφημερίδα «ΝΕΖΑΒΙΣΜΑΓΙΑ ΓΚΑΖΕΤΑ» (26/12/2000) ότι « εάν κοιτάξει κανείς προσεκτικά τα σημεία του ντοκουμέντου, μπορεί να βγάλει το συμπέρασμα, πως πολλά από αυτά μπορούν να ερμηνευτούν κατά το δοκούν. Συμπερασματικά μπορεί χωρίς δυσκολία να κατηγορηθεί το ένα ή το άλλο κόμμα για καταπάτηση της νομοθεσίας και στη συνέχεια να απαγορευτεί».

Πράγματι, ο σχετικός νόμος δίνει το δικαίωμα στις αρχές όχι μόνο να ελέγχουν τη δραστηριότητα και την εσωκομματική ζωή των πολιτικών κομμάτων στη Ρωσία, αλλά να κάνουν υποδείξεις και παρατηρήσεις στα κεντρικά ή τοπικά όργανα του Κόμματος, να βάζουν στο «γύψο» για 6 μήνες κάθε κόμμα, απαγορεύοντας τη λειτουργία του τη συγκεκριμένη περίοδο, έως και να το θέτουν πλήρως εκτός νόμου, κατάσχοντας λογαριασμούς, την κινητή κι ακίνητη περιουσία του!

Οι επιδιώξεις...

Στα μέσα Νοέμβρη του 2000 πραγματοποιήθηκε στην Κρατική Δούμα ακρόαση της σχετικής μόνιμης κοινοβουλευτικής επιτροπής «για τις κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις», επικεφαλής μάλιστα της οποίας είναι ο Β. Ζόρκαλτσεφ, μέλος της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ), (πριν το 7ο Συνέδριο του ΚΚΡΟ, που έγινε αρχές Δεκέμβρη, ήταν και μέλος του Προεδρείου της ΚΕ του ΚΚΡΟ). Στη σχετική συζήτηση ^{είχαν προσκληθεί κι εκπρόσωποι μη κοινοβουλευτικών κομμάτων} και μαζικών οργανώσεων.

Στη συγκεκριμένη συζήτηση ο Β. Ζόρκαλτσεφ δικαιολόγησε τη στάση του ΚΚΡΟ προς το συγκεκριμένο νομοσχέδιο με το εξής επιχείρημα: «Η ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών στη Ρωσία, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο, έχει ιδιαίτερη σημασία. Μπορεί να απομακρύνει πολλά ρίσκα, να μειώσει τους κινδύνους, που φέρνει η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης για τις μικρές και μεσαίες χώρες... Η ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών ελπιδοφόρα απομακρύνει τα ρίσκα και με την ενεργητική συμμετοχή της μπορεί να εμφανιστεί μια καρποφόρα συμβίωση της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και της παγκόσμιας πολιτιστικής συνεργασίας των λαών, έστω στα πλαίσια του ΟΗΕ».

Στη βάση λοιπόν της ανάγκης να προσαρμοστεί η Ρωσία στις αναγκαιότητες της «παγκοσμιοποίησης» και ταχύτερα να διαμορφωθεί η «κοινωνία των πολιτών» απαιτούνται «σταθερή νομική βάση» και μεγάλα, «μαζικά» κόμματα, που μοιάζει να πριμοδοτεί το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο ότι από τις στήλες της εφημερίδας της ΚΕ του ΚΕΚΡ «ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΡΩΣΙΑ» οι θέσεις αυτές του ΚΚΡΟ αντιμετωπίστηκαν από το ΚΕΚΡ με χλευασμό και τη βαριά κατηγορία ότι το ΚΚΡΟ συνεργάζεται πλέον με το καθεστώς στην προώθηση αντιλαϊκών, αντιδημοκρατικών νόμων, που ισχυροποιούν τον αυταρχισμό της εξουσίας.

Στην ίδια συζήτηση ένα άλλο στέλεχος του ΚΚΡΟ, ο Βίκτορ Ιλιούχιν, μέλος της ΚΕ του ΚΚΡΟ (γνωστός πρώην εισαγγελέας που το 1991 είχε κινήσει δίωξη ενάντια στον Γκορμπατσόφ), σημείωνε με ειλικρίνεια: «Αυτός δεν είναι ο νόμος "για τα κόμματα", αλλά για το πώς δε θα επιτρέψουμε σε ορισμένα κόμματα την κάθοδό τους στις εκλογές».

Από τα παραπάνω όμως γίνεται φανερό ότι το αστικό καθεστώς της Ρωσίας, μ' επικεφαλής τον Πούτιν, επιδιώκει τον πλήρη έλεγχο του πολιτικού συστήματος της χώρας. Σ' αυτά του τα σχέδια δεν αρνείται να χρησιμοποιήσει κάθε βοήθεια που του προσφέρεται. Φαίνεται ότι το ΚΚΡΟ υποστηρίζει αυτά τα σχέδια με την επιδίωξη ότι χάρη σ' ένα νόμο που πριμοδοτεί τα μεγάλα κόμματα θα εδραιωθεί στο πολιτικό σκηνικό. Δεν είναι όμως τυχαίο ότι στην εφημερίδα του ΚΚΡΟ «ΠΡΑΒΝΤΑ» (28/12/2000) το σχετικό μικρό πληροφοριακό άρθρο για το νέο νομοσχέδιο τιτλοφορείται ως εξής: «Μήπως είναι από τους Δαναούς ο νόμος;», δείχνοντας κάποιες επιφυλάξεις που έχει τουλάχιστον ένα τμήμα του ΚΚΡΟ απέναντι στο σχετικό νομοσχέδιο.

Στον αντίποδα όλων αυτών των σχεδίων το ΚΕΚΡ, που από το πρόσφατο 10ο συνέδριό του (Οκτώβρης 2000), έχει προβλέψει μια αντιδραστική στροφή του πολιτικού περιβάλλοντος στο οποίο θα πρέπει να δράσει το επόμενο διάστημα και την αύξηση των εμποδίων που μπαίνουν στη δράση του.

Από τη μεριά μας πάντως αξίζει να σημειώσουμε το γεγονός ότι το αστικό καθεστώς καταφεύγει σ' έναν τόσο αυταρχικό νόμο για να ελέγξει το πολιτικό σύστημα, δείχνει, μεταξύ των άλλων, και το φόβο του για τις παραπέρα κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις στη Ρωσία του 21ου αιώνα.