ΑΘΗΝΑ.- Στη διαδικασία «προσαρμογής του ΟΗΕ στις νέες παγκόσμιες συνθήκες»επικεντρώθηκε χτες ο Εντουαρντ Μόρτιμερ, στο παρελθόν πολύ γνωστός αρθρογράφος των «Financial Times» και των «Times του Λονδίνου» και νυν Ειδικός Σύμβουλος (Διευθυντής του Εκτελεστικού Γραφείου) του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ - πρόκειται για τον άνθρωπο που, τις περισσότερες φορές, γράφει τους λόγους που εκφωνεί ο κ. Κόφι Ανάν. «Πρέπει να βάλουμε τον Οργανισμό σε νέα πορεία ενόψει των παγκόσμιων αλλαγών», είπε χαρακτηριστικά ο Βρετανός διπλωμάτης - πλέον - στη διάλεξή του με τίτλο «Ο Ρόλος του ΟΗΕ τον 21ο Αιώνα» που πραγματοποιήθηκε χτες στο υπουργείο Εξωτερικών κατόπιν πρωτοβουλίας του ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής & Εξωτερικής Πολιτικής) και του Κέντρου Πληροφοριών των Ηνωμένων Εθνών για την Ελλάδα και την Κύπρο.

Ο κ. Μόρτιμερ χαρακτήρισε αναγκαία τη μεταμόρφωση του Οργανισμού ώστε να ανταποκριθεί στις συνθήκες της «παγκοσμιοποίησης». Ο αξιωματούχος τόνισε ότι η αδυναμία των κυβερνήσεων να ελέγξουν τη μεταφορά κεφαλαίων, αγαθών -περιλαμβανομένων των πληροφοριών - αλλά και προσώπων, καθώς και η όλο και εντεινόμενη απροθυμία τους να παρέμβουν, φέρνει νέα δεδομένα (και) για τον ΟΗΕ. Γι' αυτό η επιθυμία των στελεχών του Οργανισμού είναι να ενταθεί η συνεργασία του με πολυεθνικές επιχειρήσεις, με μη κυβερνητικές οργανώσεις, με την «κοινωνία των πολιτών», όπως είπε χαρακτηριστικά ο Μόρτιμερ. Η συνέχιση και ένταση της παγκοσμιοποίησης είναι, όπως άφησε να εννοηθεί, δεδομένη: «Αυτοί οι ολίγοι οι οποίοι αντιτίθενται στην παγκοσμιοποίηση αντιπροτείνουν μία άρνηση», τόνισε. Ωστόσο παραδέχτηκε την ύπαρξη προβλημάτων όπως «η άνιση κατανομή των ωφελών από την παγκοσμιοποίηση, αν και όλοι μοιράζονται τα κόστη» της. Ο κόσμος αισθάνεται να απειλείται από τις ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται και την αίσθηση ότι «δεν υπάρχουν κανόνες», εκτίμησε, σημειώνοντας αμέσως μετά ότι «κανόνες υπάρχουν... έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Ωστόσο, δεν τηρούνται».

«Μαθαίνουμε εκ νέου τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε», είπε ο Μόρτιμερ, αναφέροντας το απόφθεγμα του ΓΓ του ΟΗΕ κ. Κόφι Ανάν ότι βασικός στόχος του είναι «η ανατοποθέτηση του Οργανισμού υπό το φως των συντελούμενων αλλαγών». Σε αυτό το πλαίσιο ο ΟΗΕ θα επιδιώξει στενότερη και ενεργότερη συνεργασία με τις επιχειρήσεις και δη τις πολυεθνικές, μη κυβερνητικές οργανώσεις, εργατικά συνδικάτα και άλλους φορείς, κάτι που είχε προταθεί το 1999 στο Νταβός.

Ο Ε.Μόρτιμερ εμφανίστηκε να υποστηρίζει ότι οι ακραίες ανισότητες στον πλανήτη - η έλλειψη πόσιμου νερού για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων, το ότι μία συνοικία της πόλης της Νέας Υόρκης (το Μανχάταν) έχει περισσότερες τηλεφωνικές συνδέσεις από ολόκληρη την υποσαχάρια Αφρική, το ότι 1,3 δισ. ανθρώπων ζουν με ημερήσιο εισόδημα μικρότερο του 1 δολαρίου - μπορούν να αντισταθμιστούν με «επενδύσεις από πολυεθνικές επιχειρήσεις», οι οποίες κατά τον ίδιο μπορούν να φέρουν «την αειφόρο ανάπτυξη», τον «υπεράνω όλων στόχο του Οργανισμού». Τόνισε ειδικά τις επενδύσεις στους τομείς των τεχνολογιών, πληροφορικής και επικοινωνιών - με κορωνίδα το Internet - η οποία «είναι φθηνή, δεν επιβαρύνει το περιβάλλον και μπορεί να εκμεταλλευτεί τα ταλέντα που υπάρχουν σε κάθε χώρα». Τόνισε πως ο ΟΗΕ μελετά τη διοργάνωση διεθνούς συνόδου για τις επενδύσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες το 2002. (Σ.σ. βέβαια μια τόσο αταξική τοποθέτηση παραγνωρίζει εντελώς το πώς κινείται σήμερα το «επενδυτικό» κεφάλαιο παγκοσμίως, αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση).

Ο Ειδικός Σύμβουλος του Κ.Ανάν αναφέρθηκε σε «παγκόσμια» προβλήματα όπως το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το HIV/AIDS και μίλησε για ανάγκη «υπευθυνότητας» στην πρώτη περίπτωση - σε μία έμμεση αιχμή κατά της στάσης των ΗΠΑ σχετικά με το θέμα - και στη συνεργασία «με πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρίες» στη δεύτερη. Βεβαίως, η διακήρυξη των πολυεθνικών φαρμακευτικών επιχειρήσεων ότι θα προσέφεραν φαρμακευτικό υλικό για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS έμειναν σε επίπεδο διακήρυξης, παραδέχτηκε. Χαρακτήρισε σημαντική τη συνεργασία ΟΗΕ και της πολυεθνικής φαρμακευτικής WebMD για την παροχή πληροφόρησης και περίθαλψης όσον αφορά το HIV/AIDS. Κατ' ουσία τόσο σε αυτή την περίπτωση όσο και σε άλλες ο «νέος ρόλος» του ΟΗΕ είναι να διοργανώνει «ανεπίσημα δίκτυα πολιτικής», μετακυλίοντας την ευθύνη στην «κοινωνία των πολιτών» - τις πολυεθνικές - και να εγκαταλείπει ή να μειώνει προηγούμενες δικές του κινήσεις, πολιτικές και πρωτοβουλίες...

Χαρακτηριστικότατη ήταν η τοποθέτηση του Μόρτιμερ σχετικά με τις κρίσεις και τις ένοπλες συρράξεις, καθώς και στο θέμα των επεμβάσεων και των ειρηνευτικών αποστολών. Ο Βρετανός διπλωμάτης έκανε λόγο για «τραγικές αποτυχίες» του ΟΗΕ στις περιπτώσεις της Ρουάντας (1994) και της Βοσνίας (1995), και αν και είπε πως «ορισμένες φορές απαιτείται κάποιας μορφής δράση», άφησε να εννοηθεί ότι, ελέω ελλείψεως πόρων - οι ΗΠΑ επιμένουν σε 0% αύξηση δαπανών του ΟΗΕ εδώ και χρόνια, αν και φέτος θα υπάρξει κάποια αύξηση στα λειτουργικά έξοδά του - οι ειρηνευτικές αποστολές θα επιλέγονται πλέον με πολύ περισσότερη περίσκεψη. Τόνισε ακόμη πως «αυτό που για τον ένα είναι ανθρωπιστική επέμβαση για κάποιον άλλο είναι επέμβαση στα εσωτερικά μιας χώρας για την εξυπηρέτηση ιδίων και ανόμων συμφερόντων»...

Σε ό,τι αφορά τη μονομερή επέμβαση του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας, ο Μόρτιμερ τόνισε πως «δεν είναι η επιθυμητή κατάσταση η εμφάνιση αυτόκλητων φορέων που επεμβαίνουν σε τέτοιες περιπτώσεις κρίσεων», αποδοκιμάζοντας - σε φραστικό επίπεδο - τη νοοτροπία «του εκδικητή». Σχετική ακριβώς με αυτή την τελευταία εξέλιξη ήταν η τοποθέτησή του περί ενδεχόμενης αποδυνάμωσης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καθώς αυτό περιπίπτει σε ανυποληψία και οι αποφάσεις του «δε λαμβάνονται στα σοβαρά»....