Σαν κομμάτια σπασμένων γυαλιών στη ματωμένη χούφτα της Ιστορίας μοιάζουν τα δεκάδες ρεύματα σκέψης της τέχνης που αναπτύχθηκαν στη διάρκεια της «Δημοκρατίας» της Βαϊμάρης, τα περισσότερα από τα οποία προϋπήρχαν της επίσημης θεσμοθέτησής της, το 1919, αλλά ο γερμανικός αυτοκρατορικός μιλιταρισμός δεν επέτρεπε την ολόπλευρη έκφρασή τους.

Από τη μια, ο μοντερνισμός σε όλες του τις εκφράσεις αντιτάχθηκε προς την εχθρική προς αυτόν «αυτοκρατορική» Γερμανία, έδωσε δείγματα τέχνης και τεχνικής που σημάδεψαν τις κατοπινές δεκαετίες, ωστόσο δεν μπόρεσε να συνδεθεί - με την πλατιά έννοια του όρου - με τα ιστορικά καθήκοντα της εργατικής τάξης και περιορίστηκε τελικά στο να εκφράσει την ελπίδα για έναν «καλύτερο κόσμο», χωρίς όμως να αποτυπώνει - πλην της εμβληματικής μορφής του Μπέρτολτ Μπρεχτ, αλλά και άλλων συντρόφω ν- την σκληρότατη ταξική πάλη που απαιτείται για να αλλάξει πραγματικά σελίδα η Ιστορία.

Η αδυναμία αυτή αποτυπώθηκε - εξ αντιδιαστολής - στον αντίθετο πόλο της ταξικής και πολιτικής σύγκρουσης, στη διανόηση της αστικής τάξης, από τους «μετριοπαθείς» ως τους βαθιά αντιδραστικούς, που εκμεταλλευόμενοι την ήττα της ιμπεριαλιστικής Γερμανίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, έριξαν πριν απ' όλα το βάρος τους στην «αναγέννηση» της «Γερμανίας», μέσω ενός ιδιαίτερου «γερμανικού» δρόμου, που ακόμα και ως «πρωσικός σοσιαλισμός», απαλλαγμένος από τον «νεκρό Μαρξ» θα αντιτασσόταν στην «παρακμιακή Δύση» και θα «απελευθερωνόταν» από την «αγγλογαλλική δημοκρατία».

Δρώντας μέσα σε ένα περιβάλλον, όπου η συνειδητή προδοσία της εργατικής τάξης από τη σοσιαλδημοκρατία απονεύρωνε και παρέλυε το εργατικό κίνημα, η αντιδραστική διανόηση δηλητηρίαζε τα εκατομμύρια των λαϊκών μαζών, προετοιμάζοντας το δρόμο για την αποδοχή του φασισμού. Το φαινόμενο αυτό πρέπει να εξετάζεται με μια «πεζή», αλλά πολύ ουσιαστική εξέλιξη των ετών εκείνων: Τη συγκέντρωση των μέσων πολιτισμού (περιοδικά, εφημερίδες, βιβλία, κινηματογραφικές ταινίες, ραδιοφωνικούς σταθμούς) σε μονοπωλιακούς ομίλους, κατά τα πρότυπα των αντίστοιχων ομίλων της βιομηχανίας.

Η μελέτη της πνευματικής ζωής των χρόνων εκείνων συνιστά σπουδαίο μάθημα για το συνειδητό προλεταριάτο, ενώ όταν περιηγείται κανείς στα έργα τέχνης των προοδευτικών διανοουμένων της εποχής ένα ρίγος συγκίνησης διατρέχει την ψυχή και το μυαλό όταν αναλογίζεται εκείνους που έχασαν τη ζωή τους στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, ή αυτοκτόνησαν στην εξορία, αλλά και εκείνους που επέζησαν της φασιστικής φρίκης και σφράγισαν με ανθεκτική στο χρόνο επιρροή την Τέχνη σε όλες τις μορφές της.