«ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ είναι οι ζωντανοί μάρτυρες της Ιστορίας μας. Είναι η αποτύπωση της συλλογικής και ατομικής μνήμης όλων των εποχών. Είναι η "κληρονομιά", την οποία ως προσωρινοί ιδιοκτήτες έχουμε αναλάβει να διαχειριστούμε. Με την υποχρέωση να την παραδώσουμε στις μέλλουσες γενεές αλώβητη. Με όλο τον πλούτο και την αυθεντικότητά της».

ΕΙΝΑΙ τα παραπάνω απόσπασμα που διαβάζουμε, σ' ένα πυκνό και δυνατό κείμενο που συνοδεύει την Εκθεση «Τύπος και Μνημεία» που οργανώθηκε πρόσφατα από το ελληνικό τμήμα του «Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων - Τοποθεσιών - ICOMOS» και η οποία θα λειτουργήσει μέχρι τις 22 του Μάρτη στο νεοκλασικό σπίτι της οδού Πειραιώς 73, όπου έχει την έδρα του το ICOMOS.

ΟΠΟΙΟΣ αναδιφεί στις σελίδες του ελληνικού Τύπου από τα πρώτα - πρώτα βήματα συχνά βρίσκεται μπροστά σε κείμενα, τα οποία τα σφραγίζει η αγωνία για την προστασία των μνημείων, γραπτά τα οποία καταγγέλλουν λεηλασίες, καταστροφές και σηκώνουν φωνή για τη σωτηρία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Πλούσιο υλικό που έχει καταγράψει στη διαδρομή του χρόνου ο δημοσιογράφος συχνά μέσα σε αντίξοες συνθήκες. Αμέτρητα τα περιστατικά. Ωμές οι επεμβάσεις, αλλά και οι καταστροφές που έπληξαν καίρια μνημεία και περιβάλλον.

ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΝ 30 εποπτικούς πίνακες οι θεματικοί κύκλοι της έκθεσης. Με προσοχή γίνεται αναφορά στις περιπέτειες, στις μαύρες σελίδες που ξαναφέρνουν στη μνήμη. Χωρίς βέβαια να είναι και οι μοναδικές, καθώς βανδαλισμοί και καταστροφές σε βάρος περιβάλλοντος και μνημείων πάνε πολύ βαθιά στα χρόνια.

ΣΙΓΟΥΡΑ ήθελε υπομονή κι ήθελε επιμονή και αναζήτηση η συγκέντρωση αρχειακού υλικού στις σελίδες των εφημερίδων. «Αισθανόμαστε - γράφει το κείμενο της Οργανωτικής Επιτροπής της Εκθεσης - την ανάσα και την αγωνία του συντάκτη κάθε άρθρου για να περάσει την είδηση, για να ενημερώσει και να κινητοποιήσει το κοινό. Είναι γραπτά που, μέσα από διαφορετική οπτική, αναδείχνουν το βάθος του προβλήματος και την κρυμμένη αλήθεια.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ στ' αλήθεια κείμενα που πάνω τους ανιχνεύεις την αγωνία του συντάκτη για να μπορέσει να φέρει την είδηση στην εφημερίδα. Και να ενημερώσει το κοινό. Δούλευαν και δουλεύουν και σήμερα τα αόρατα «φερμπότεν» και τα απαγορευτικά φράγματα που σταματούνε του συντάκτη το μόχθο, το γραπτό και φυσικά καλύπτουν με τη σιωπή αθλιότητες και συναλλαγές, που φυσικά πλήττουν τα μνημεία. Και αφανίζουν το περιβάλλον. Ετσι τα φουγάρα των εργοστασίων παίρνουν άδειες κι ακουμπάνε στους αρχαίους ναούς και πάνω στις βυζαντινές εκκλησίες.

ΤΡΩΙΚΟΣ πόλεμος... άναψε εδώ και πολλά χρόνια για να διασωθεί ο ναός του Ποσειδώνα και ο αρχαιολογικός χώρος του Σουνίου από την ξενοδοχοποίηση που προωθούσαν οι τότε αφέντες της εξουσίας. Κερδισμένοι τελικά βγήκαν οι ξενοδόχοι. Σκάρωσαν ελεύθερα, με τις ευλογίες του κράτους, ουσιαστικά στο χώρο τον αρχαιολογικό ξενοδοχεία παρά το γενικό ξεσηκωμό που προκάλεσε τότε η απόφαση της κυβέρνησης.

ΣΤΗΝ ίδια περίπου εποχή, άλλοι εγκέφαλοι του υπουργείου Δημοσίων Εργων είχαν βάλει μπροστά μια νέα διαρρύθμιση του ιστορικού χώρου των Δελφών, με πρόβλεψη να διανοίξουν δρόμο μέσα από τα αρχαία που θα επέτρεπε στις κουρσάρες να φτάνουν πάνω στο ναό του Απόλλωνος. Η αιτιολόγηση εύκολη. Να εξυπηρετηθούν οι επίσημοι και να μην έχουν ανηφοριές... Το Αρχαιολογικό Συμβούλιο σταμάτησε τους οδοποιούς κι έτσι τελικά δεν άνοιξε πάρκινγκ δίπλα στο ναό.

Η ΕΚΘΕΣΗ με τα κείμενα τα δημοσιογραφικά μάς θυμίζει τα τωρινά τον Κεραμεικό και μας δείχνει τις καταστροφικές συνέπειες που μπορούσε να 'χει για το μνημείο αυτό η διέλευση του Μετρό σε πολύ μικρό βάθος κάτω από το αρχαίο νεκροταφείο. Δεν είναι βέβαια και το μοναδικό.

ΕΧΟΥΜΕ όμως κι άλλα παρόμοια. Είναι πράγματι οδυνηρό - όπως υπογραμμίζουν οι διοργανωτές - «να διαπιστώνεις έντρομος κάποια στιγμή ότι ο αρχαιολογικός χώρος του Ολυμπιείου κινδύνευε να ανοικοδομηθεί σαν να ήταν απλά οικοδομικά τετράγωνα. Παράδειγμα τρανταχτό, ο αρχαιολογικός χώρος του Ολυμπιείου στον οποίο σχεδίασαν να χτίσουν παλαίστρες και γήπεδα...».

Ο ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ κύκλος της έκθεσης μπαίνει επίσης και σ' άλλα καυτά τωρινά θέματα. Στα μνημεία της φύσης, στους δρυμούς, στις πληγές, που έχουν ανοίξει τα λατομεία. Είναι ακόμη οι λεηλατημένοι θησαυροί της Κύπρου. Είναι τα βομβαρδισμένα μνημεία της Γιουγκοσλαβίας, αλλά και το ξενοδοχείο - μαμούθ που απειλεί την Υδρα. Δεν ξεχάστηκε ακόμη η Μακρόνησος τόπος ιστορικής μνήμης, που ο κίνδυνος οικοπεδοποίησης είναι μέσα στα θέματα, που παρουσιάστηκαν. Νωπό το μελάνι αλλά και μαχητική η πένα του δημοσιογράφου που αντιπαλεύει τα θεριά της εξουσίας, καθώς ζητάνε με τα περιβόητα ολυμπιακά τους έργα να ξεγράψουν το Μαραθώνα. Οι εκσυγχρονιστές με τα «λάβαρα» των Ολυμπιακών προετοιμάζουν ένα νέο οικολογικό έγκλημα. Κι όχι μόνο... Θα καταστρέψουν τον πιο ιστορικό από τους ιστορικούς τόπους του κόσμου. Δεν πρέπει να τους αφήσουμε... Κάτω τα χέρια σας από το Μαραθώνα.