Η ταινία ανοίγει με υπέροχα χρώματα, βαθύ πορφυρό, υποβλητικό ίντιγκο... Είναι η θεατρική παράσταση σε εξέλιξη, κοντά στο φινάλε, πάνω στη σκηνή της μεγάλης κατάμεστης αίθουσας των φυλακών υψίστης ασφαλείας, Ρεμπίμπια, της Ρώμης. Οι ηθοποιοί μετά το θερμό χειροκρότημα του κοινού οδηγούνται από τους φύλακες πίσω στα κελιά τους. Εξι μήνες πριν έχει που γεννήθηκε το θεατρικό αυτό project και κατά την διάρκεια της προετοιμασίας και των προβών η εικόνα θα αποτυπώνεται σε μια υπέροχη ασπρόμαυρη ψηφιακή γκάμα... Πρώτο βήμα η στενή συνεργασία των Ταβιάνι με τον θεατρικό σκηνοθέτη Φάμπιο Καβάλι που, για 10 ολόκληρα χρόνια, δουλεύει με τους φυλακισμένους της Ρεμπίμπια. Μετά, η οντισιόν και η επαφή με το κείμενο...

Οι ηθοποιοί που, μετά από οντισιόν, επιλέχθηκαν να ερμηνεύσουν τους ρόλους του Βρούτου, του Κάσιου, του Μάρκου Αντώνιου, των υπόλοιπων συνωμοτών και του Καίσαρα... είναι έγκλειστοι στην Ρεμπίμπια κι εκτίουν ποινές για εμπορία ναρκωτικών, ανθρωποκτονία, μαφιόζικη δράση, υπάρχουν ακόμα και ισοβίτες... «Το έργο φάνηκε σαν η ιδανική επιλογή», λένε οι Ταβιάνι. Πράγματι, στο κλασικό κείμενο που δεν σημαδεύει παρά μια ώριμη καλλιτεχνική συνείδηση, βρίσκονται παρόντα τα μεγάλα αιώνια θέματα: εξουσία, προδοσίες, δολοφονίες, θάνατοι... Θέματα οικεία σε ανθρώπους που σχετίζονταν με τη μαφία, την καμόρα κι άλλες εκδοχές του οργανωμένου εγκλήματος. Ανθρωποι που το παρελθόν τους βαραίνουν αδικήματα κι εγκλήματα, άνθρωποι προσβεβλημένοι με κατακρεουργημένες σχέσεις. Ολ' αυτά, φορτίζουν την ερμηνεία των ρόλων, ερμηνεία που αρθρώνεται δυνατά και νηφάλια και πάλλεται από συναίσθημα και αυθεντικές αλήθειες. Οι στίχοι του έργου γίνονται ένα με την καθημερινότητα των έγκλειστων σαν να είναι οι σκέψεις τους, το ασυνείδητό τους, η ζωή τους... γιατί καθένας τους κουβαλά κρίματα που ζητούν εξιλέωση... Η πορεία είναι μακρά, φόβοι, ελπίδες, παιχνίδι...

Η χρήση των διαλέκτων υπήρξε σκηνοθετική επιλογή που ουδόλως φτώχυνε το λόγιο κλασικό κείμενο, αντίθετα του πρόσθεσε υπεραξία αλήθειας... Κάθε ηθοποιός θα χρησιμοποιούσε τη διάλεκτο της ντοπιολαλιάς του. Η ταπεινή διάλεκτος, όμως, βαλμένη σε στόμα προσώπου ευγενούς, μεταμορφωνόταν σε εξευγενισμένο λόγο που έκανε την αλήθεια ελκυστική και έδινε στον ταπεινό ερμηνευτή την προϋπόθεση να κατανοήσει τα μέγιστα το κείμενο ώστε να μπορέσει να αφεθεί στη βαθύτερη εξερεύνηση του ρόλου όσο και του δράματος. «Εγώ καταλαβαίνω τι θέλει να πει ο Σαίξπηρ - λέει κάπου ο Βρούτος - μα με ποιο τρόπο θα το δώσω στους θεατές να το καταλάβουν; Ο Βρούτος αρχίζει να θέτει γενικά ερωτήματα που άπτονται της θεωρίας της τέχνης, της εσωτερικής σπουδής του έργου τέχνης και του τρόπου ύπαρξής του.

Μόνιμα αιωρούμενοι οι Ταβιάνι ανάμεσα στον εαυτό τους και τον Μπρεχτ, δε θέλουν να απαρνηθούν τις συμβάσεις που διέπουν τη σύνθεση του καλλιτεχνικού έργου και να αφεθούν σε στιγμές καθαρής τεκμηρίωσης. Αυτή η αισθητική ανάγκη τους στρέφει εναντίον του ντοκουμέντου, το οποίο κατακερματίζουν και ανασυνθέτουν μέσα από τα υποκειμενικά τους μέτρα. Η σφραγίδα του δημιουργού παρούσα, βαριά και επεμβατική, δεν αφήνει - και δεν πρέπει να αφήνει - τίποτα στην τύχη του και χωρίς καθοδήγηση ...

Η μουσική του Τζουλιάνο Ταβιάνι, στοιχείο εκφραστικό, συμβάλλει εσωτερικά στην ανάπτυξη του θέματος (το crescendo που συνοδεύει τον προαυλισμό των κρατουμένων) αλλά και στη μέθεξη, ενώ η μουσική δομή και τούτης της ταινίας υποβάλλει τους όρους της στο υλικό και γεννά εκκρεμότητες στιγμιαίας αποστασιοποίησης, υπό τη μορφή χορικών τραγωδίας - σχολιασμός για τα δρώμενα στο έργο από τους κρατούμενους που κρέμονται από τα παράθυρα των κελιών - ή/και - σχολιασμός των φυλάκων για αντίστοιχα δρώμενα...

Η βαθιά διαπαιδαγωγική ταινία των Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι μοιάζει με μεθοριακό έδαφος ανάμεσα στον κινηματογράφο, το θέατρο, την αναζήτηση νοήματος μέσα από την τέχνη, την αναζήτηση νοήματος στην τέχνη... «Από τότε που γνώρισα την τέχνη το κελί μου έγινε μια φυλακή», λέει ένας κρατούμενος που δεν τον χωράει πια ο τόπος, ενώ ένας άλλος που διαβάζει μανιωδώς το «De Bello Gallico» του Ιούλιου Καίσαρα αναφωνεί: «Φαντάσου ότι στο σχολείο το εύρισκα ανιαρό»...

Ποιητικότητα ουδόλως αποσπασμένη από το ρεαλισμό σε ένα εκπληκτικής «λογοτεχνικότητας» φιλμικό κείμενο παρακαταθήκη των μεγάλων κινηματογραφιστών: Στεγνό, καθαρό και έντονο, υποχρεώνει σε συμμετοχή: Ενα αριστούργημα... που θα έπρεπε να προβάλλεται σαν υποχρεωτική ύλη, και να συζητιέται σε σχολεία πρωτίστως, σε φυλακές, αλλά και όπου αλλού...

Παίζουν: Κόζιμο Ρέγκα, Σαλβατόρε Στριάνο, Βιντσέντσο Γκάλο, Τζιοβάνι Αρκούρι, Αντόνιο Φράσκα, κ.ά.

Παραγωγή: ΙΤΑΛΙΑ (2012)