Σε ιδιωτικοοικονομικό... «μπόλιασμα» της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας προχωρά η κυβέρνηση μέσω της υποτιθέμενης «κατάργησης» του «περίφημου» Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Εργων (ΤΔΠΕΑΕ), που όμως, ουσιαστικά, θα «διαχυθεί» στον «κορμό» του κρατικού μηχανισμού προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενισχύοντας τον αγοραίο προσανατολισμό που θέλει να του επιβάλει το αστικό κράτος.

Το ΤΔΠΕΑΕ είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου που συστάθηκε το 1992 και εποπτεύεται από το υπουργείο Πολιτισμού, με στόχο την διαχείριση μεγάλων αρχαιολογικών έργων, όπως η Ακρόπολη, ο Μυστράς, η Κνωσός, τα οποία το αστικό κράτος δεν εμπιστευόταν στη... «δυσκίνητη» δημόσια Αρχαιολογική Υπηρεσία και τα παρέδωσε στην... «ευελιξία» της «αγοράς». Από τον ιδρυτικό του νόμο λοιπόν γινόταν σαφές ότι το ΤΔΠΕΑΕ αποτελεί ένα από τα «εργαλεία» του αστικού κράτους για την «εμπέδωση» της ιδιωτικο-οικονομικής διαχείρισης του πολιτισμού από τους κρατικούς φορείς αφού «δεν υπάγεται στο δημόσιο τομέα και λειτουργεί και διαχειρίζεται τις πιστώσεις κατά τις διατάξεις του ιδιωτικού δικαίου, εξαιρείται των διατάξεων του δημοσίου λογιστικού (...) προσλαμβάνει το απαιτούμενο προσωπικό, κατά παρέκκλιση των σχετικών διατάξεων (...) προκηρύσσει τους αναγκαίους για την εκτέλεση των έργων διαγωνισμούς (...) υπογράφει συμβάσεις και εγκρίνει κάθε άλλη αναγκαία δαπάνη για την εκτέλεση των έργων και τη λειτουργία του Ταμείου».

Ετσι, ως ΝΠΙΔ, έχει «ευελιξία» στις προσλήψεις, στις αναθέσεις μελετών και στην ίδρυση τεχνικών γραφείων «επιτόπου». Επιπλέον, τα χρήματα που πάνε στην «αγορά», μέσω του Ταμείου, θα μπορούσαν να πάνε απευθείας στις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ όπως οι ίδιες απαίτησαν άλλωστε πάμπολλες φορές. Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, πολλές φορές στο παρελθόν προέκυψε και ζήτημα επιστημονικής επάρκειας του Ταμείου. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Το 2005, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο χρειάστηκε δύο συνεδριάσεις για την ένταξη ή μη τεσσάρων ΤΔΠΕΑΕ. Επρόκειτο για έργα συντήρησης, στερέωσης και ανάδειξης του αρχαίου θεάτρου και της αγοράς της Μεγαλόπολης, της ρωμαϊκής έπαυλης του Ηρώδη του Αττικού στη Λουκού Κυνουρίας, του ναού της Αλέας Αθηνάς στην Τεγέα Αρκαδίας και του ιερού της Δέσποινας στη Λυκόσουρα Αρκαδίας. Η Διεύθυνση Αναστήλωσης του ΥΠΠΟ είχε καταστήσει σαφές ότι μπορεί η ίδια να κάνει τα εν λόγω έργα, αν της δοθούν χρήματα και προσωπικό, και να μην ενταχθούν στο ΤΔΠΕΑΕ. Επιπλέον, σύμφωνα με τη γνώμη της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων, τα συγκεκριμένα μνημεία παρουσίαζαν ανομοιογένεια ως προς την κατάσταση και τη χρονολόγησή τους και άπτονταν προσέγγισης που η πρακτική του Ταμείου δεν εγγυάται. Μάλιστα, η Εφορεία σημείωνε πως αν της δοθούν κονδύλια, προσωπικό και μέσα αναλαμβάνει όλες τις σχετικές εργασίες στα μνημεία.

Βέβαια, το Ταμείο νίκησε επειδή θα έκανε πιο γρήγορα τη «δουλειά»...

Η αρχαιολογική κοινότητα εξαρχής δεν είδε με καλό μάτι το Ταμείο και όσο περνούσε ο καιρός γινόταν σαφές ότι ουσιαστικά «σαλαμοποιούνταν» οι αρμοδιότητες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, χάριν της αγοραίας «ευελιξίας», με το ΤΔΠΕΑΕ να γιγαντώνεται και την Αρχαιολογική Υπηρεσία να απαξιώνεται. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το Ταμείο ήταν... «ευέλικτο» τόσο στην καταβολή των μισθών - με την μη έγκαιρη καταβολή τους - όσο και στον εργοδοτικό «τσαμπουκά». Για παράδειγμα, το Σεπτέμβριο του 2005, το Ταμείο έκανε δικαστική αγωγή εναντίον των εργαζομένων στο έργο της Επιδαύρου, οι οποίοι είχαν προχωρήσει σε επίσχεση εργασίας με αίτημα την καταβολή των δεδουλευμένων τους, ζητώντας να κηρυχτεί η επίσχεση παράνομη και καταχρηστική, να αναγνωριστεί από το δικαστήριο ότι οι εργαζόμενοι δε δικαιούνται μισθού κατά την περίοδο της επίσχεσης και η ουσία: «Να απαγορευτεί στους εναγόμενους η επανάληψη επίσχεσης εργασίας στο μέλλον με το ίδιο αίτημα (...)»! Επίσης, απαιτούσε 3.000 ευρώ από κάθε εργαζόμενο και «εντόκως», ενώ, στις απειλές περιλαμβανόταν και η προσωποκράτηση αν το... ξανακάνουν!

Αυτός είναι λοιπόν ένας από τους οργανισμούς που καταργούνται με το σχετικό νομοσχέδιο που τέθηκε σε «δημόσια διαβούλευση» στις αρχές του μήνα. Κι όμως, ενώ όντως καταργείται ως νομικό πρόσωπο, ωστόσο, ο «πυρήνας» του μεταφέρεται, ουσιαστικά αυτούσιος, μέσα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία! Ετσι, «οι Επιστημονικές Επιτροπές μελέτης και εκτέλεσης αρχαιολογικών έργων, η διαχείριση των πιστώσεων των οποίων είχε ανατεθεί στο καταργούμενο Ταμείο και οι οποίες εκτελούν έργα, που έχουν ενταχθεί και συγχρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ, εξακολουθούν να λειτουργούν, έως τη λήξη της χρηματοδότησής τους, ως συλλογικά όργανα της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού». Οι Επιστημονικές Επιτροπές «υπάγονται κατά περίπτωση στη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ή στη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων της Γενικής Γραμματείας Πολιτισμού του ίδιου υπουργείου, κατ' αντιστοιχία προς το χαρακτήρα των έργων που εκτελούνται. Οι ανωτέρω Διευθύνσεις λειτουργούν ως Προϊσταμένη Αρχή. Διευθύνουσα Υπηρεσία για κάθε έργο ή μελέτη εξακολουθεί να είναι η αντίστοιχη Επιστημονική Επιτροπή».

Οι Επιστημονικές Επιτροπές λοιπόν, θα εξακολουθούν να καταθέτουν ετήσιο προγραμματισμό δράσης, «με την υποβολή και του σχετικού προϋπολογισμού», να εκπονούν μελέτες «για τις επεμβάσεις στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία» κλπ. Ο δε πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής θα εξακολουθεί να έχει «τη συνολική ευθύνη για τη μελέτη και την εκτέλεση του έργου» και τις αρμοδιότητές του όπως: «Η προκήρυξη, η επιλογή και η πρόσληψη προσωπικού με σύμβαση έργου ή ορισμένου χρόνου ή ωρομίσθιου (...) Οι απευθείας προμήθειες αγαθών ή αναθέσεις μελετών ή υπηρεσιών και επιμέρους εργασιών (...) Η σύναψη σχετικών με τα ανωτέρω συμβάσεων (...)»! Επίσης «κάθε είδους διαγωνισμοί που έχουν προκηρυχθεί για πάσης φύσεως έργα, εργασίες, μελέτες και είναι σε εξέλιξη κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος, εξακολουθούν να διέπονται από το νομικό καθεστώς που ίσχυε κατά το χρόνο έκδοσης της σχετικής προκήρυξης. Οι προγραμματικές συμβάσεις πολιτισμικής ανάπτυξης στις οποίες συμβαλλόμενο είναι το ΤΔΠΕΑΕ εξακολουθούν να παράγουν έννομα αποτελέσματα»...

Είναι φανερό ότι μπορεί το ΤΔΠΕΑΕ να καταργείται ως όνομα και φορέας, αλλά η αγοραία «ευελιξία» του παραμένει ακμαιότατη! Γεγονός που ήδη κάνει τους αρχαιολόγους να φοβούνται, ευλόγως, ακόμη μεγαλύτερη υποβάθμιση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, αφού αρχαιολογικά έργα αιχμής θα εξακολουθούν να μην υπάγονται στις Εφορείες Αρχαιοτήτων, οι οποίες, με δεδομένη τη συνεχιζόμενη υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, θα απαξιώνονται συνεχώς. Οσο για τους εργαζόμενους στο Ταμείο, θα θεωρηθούν προσωπικό του υπουργείου Πολιτισμού... όσο βέβαια τους «επιτρέψουν» οι συμβάσεις τους και μετά, απόλυση. Ακολουθώντας έτσι τη «μοίρα» των συναδέλφων τους στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, τη στιγμή που οι ανάγκες σε προσωπικό είναι τεράστιες και αυξάνονται καθημερινά.

Το βασικό συμπέρασμα όμως είναι, ότι οι θεσμικές ή οργανωτικές μορφές λειτουργίας του αστικού κράτους έχουν πολύ μικρή σημασία στο βαθμό που όχι μόνο δεν αλλάζουν τον αντιδραστικό χαρακτήρα του, αλλά συμβαίνουν ακριβώς για να τον ενδυναμώσουν ώστε να εξυπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ίδιος ο «Καλλικράτης», αλλά και η πλήρης προσαρμογή σε αυτόν της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, αλλά και το παράδειγμα της «κατάργησης» του ΤΔΠΕΑΕ. Και η απάντηση σε αυτή τη διαδικασία δεν μπορεί να είναι παρά μόνο πολιτική, από όλους τους εργαζόμενους στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, μαζί με τους εργαζόμενους όλων των κλάδων, μαζί με το λαϊκό κίνημα, ενάντια στην εμπορευματοποίηση του πολιτισμού, στην επίθεση του κεφαλαίου συνολικά.