Αυτές τις μέρες κλείνουν 95 χρόνια από την επανάσταση του Νοέμβρη 1918 στη Γερμανία. Με αφορμή αυτό το γεγονός επιλέξαμε την παρουσίαση της συγκεκριμένης έκδοσης της «Σύγχρονης Εποχής» που περιέχει συστηματική παράθεση γεγονότων, τεκμηρίων και αποδείξεων, πράγμα που ενισχύει την ταξική προσέγγιση στα ίδια τα γεγονότα και την εξακρίβωση του ρόλου των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που πρωταγωνίστησαν.

Το βιβλίο αποτελείται από τα εξής κεφάλαια

• Η απεργία του Γενάρη 1918. Πρώτος απόηχος του ρώσικου Οκτώβρη και πρόδρομος του Γερμανικού Νοέμβρη.
• Η φλόγα του Κίελου και ο επαναστατικός χείμαρρος.
• Το «Συμβούλιο των Λαϊκών Επιτρόπων» μια αντεπαναστατική κυβέρνηση της επανάστασης.
• Ο αγώνας δρόμου της επανάστασης και της αντεπανάστασης.
• Η ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος.
• Οι αγώνες του Γενάρη 1919 στο Βερολίνο.
• Οι αγώνες της άνοιξης και η Δημοκρατία των Συμβουλίων του Μονάχου.
• Ο απολογισμός της Επανάστασης.

Η επανάσταση στη Γερμανία που ξέσπασε στις 8 Νοέμβρη 1918 δεν κατάφερε να επικρατήσει και οδηγήθηκε σε ήττα, εν αντιθέσει με την Οχτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία που είχε νικήσει ένα χρόνο νωρίτερα.

Και οι δύο επαναστάσεις πραγματοποιήθηκαν κατά την έξοδο από τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλιστικό πόλεμο που μαίνονταν από τον Αύγουστο του 1914. Οι αιτίες της ήττας στη Γερμανία τουλάχιστον όσον αφορά τον υποκειμενικό παράγοντα, έχουν τις ρίζες τους αρκετά νωρίτερα στην προπολεμική ακόμα περίοδο. Στο γεγονός, δηλαδή, ότι στη Γερμανία δεν είχε διαμορφωθεί ένα επαναστατικό κόμμα της εργατικής τάξης όπως ήταν το κόμμα των μπολσεβίκων στη Ρωσία.

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας (ΣΚΓ) στήριξε την αυτοκρατορική κυβέρνηση στον ιμπεριαλιστικό Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αυτή η προδοτική στάση και η κήρυξη του πολέμου παρέλυσε τους χιλιάδες εργάτες.

Εξαίρεση στη στάση των ηγετών του ΣΚΓ υπήρξε το τολμηρό «όχι» του Καρλ Λίμπνεκχτ κατά την ψήφιση των πολεμικών πιστώσεων, στο Ράιχσταγκ και η διεθνιστική στάση της Ρόζας Λούξεμπουργκ.

Στη συνέχεια συγκροτήθηκε η ομάδα «Διεθνής», όπου συσπειρώθηκαν οι Καρλ Λίμπνεκχτ, Ρόζα Λούξεμπουργκ, Φραντς Μέρινγκ, Κλάρα Τσέτκιν, Χέρμαν και Κέτε Ντούνκερ, Βίλχεμ Πικ κ.ά. σε μια από τις πρώτες προκηρύξεις της η «Διεθνής» έγραφε: (...) Ο κύριος εχθρός κάθε λαού βρίσκεται στην ίδια του τη χώρα! Ο κύριος εχθρός του γερμανικού λαού βρίσκεται στην ίδια τη Γερμανία: είναι ο γερμανικός ιμπεριαλισμός, το γερμανικό κόμμα Πολέμου, η μυστική γερμανική διπλωματία. Αυτόν τον εχθρό, μέσα στην ίδια του τη χώρα πρέπει να καταπολεμήσει ο γερμανικός λαός(...).¹ Ενώ από φυλλάδιά της που εξέδιδε στη συνέχεια με τίτλο «Spartakusbrife», «Γράμματα του Σπάρτακου», πήρε το όνομα «Σπαρτακιστές»

Μετά το Φλεβάρη 1917, στελέχη του ΣΚΓ συγκρότησαν το Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας (ΑΣΚΓ), ως κόμμα της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας (κεντριστικό) με ηγέτες τον Καρλ Κάουτσκι, τον Χούγκο Χάαζε κ.ά. Οι Σπαρτακιστές προσχώρησαν σε αυτό το κόμμα με την ελπίδα κάτω από την πίεση των μαζών να το σπρώξουν προς τα αριστερά. Ετσι δεν έγινε κατορθωτός ο πλήρης διαχωρισμός των περισσότερο συνεπών επαναστατικών δυνάμεων από τον οπορτουνισμό. Πράγμα που δυσκόλεψε στον προσανατολισμό της εργατικής τάξης και έπαιξε καταστροφικό ρόλο στην πορεία της επανάστασης.

Το Νοέμβρη του 1917 έγινε πράξη η νικηφόρα Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία. Εδωσε το παράδειγμα του νικηφόρου δρόμου για τους προλετάριους όλων των χωρών. Σε αντίθεση με αυτό το δρόμο οι ηγέτες του ΑΣΚΓ, δεν έριχναν το σύνθημα της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο, σε πάλη για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας.

Η επανάσταση στη Ρωσία, οι πρώτες αποφάσεις της, η συγκρότηση, επαναστατικών οργάνων εξουσίας των εργατών, υπήρξε το παράδειγμα της μοναδικής εξουσίας που έκανε πράξη την ειρήνη, είχαν καθοριστική επίδραση στους εργάτες όλων των εμπόλεμων κρατών και στη Γερμανία.

Στις 15 Δεκέμβρη 1917 πραγματοποιήθηκε συναδέλφωση Γερμανών και Ρώσων φαντάρων του Ανατολικού Μετώπου.

Στις 28 Γενάρη 1918 ξέσπασε στη Γερμανία πολύ μεγάλη απεργία, όπου πήραν μέρος 400.000 εργάτες της πολεμικής βιομηχανίας ενώ στις 30 Γενάρη οι απεργοί έφτασαν το 1.000.000 σε νευραλγικούς τομείς όπως τα ναυπηγεία, η εξόρυξη κάρβουνου κ.α. Δέχτηκαν την ένοπλη επίθεση του γερμανικού κράτους και αμύνθηκαν ηρωικά. Πλάι στον ηρωισμό και την αυτοθυσία των εργατών εκδηλώθηκαν και οι μεγάλες αδυναμίες, με κύρια την έλλειψη επαναστατικού κόμματος.

Ετσι όταν συγκλήθηκε από τους Συμβούλους της Επανάστασης (αντιπρόσωποι των εργατών) το Εργατικό Συμβούλιο του Μεγάλου Βερολίνου, στην προσπάθειά του να απλώσει την επιρροή του σε όλη τη χώρα και για την καλύτερη οργάνωση της απεργίας εξέλεξε επικεφαλής του ηγέτες του ΣΚΓ και του ΑΣΚΓ. Οι ηγέτες της σοσιαλδημοκρατίας Φρίντριχ Εμπερτ, αρχηγός του ΣΚΓ, Φίλιπ Σάιντεμαν, αρχηγός των συνδικάτων και ο Οτο Μπράουν, κέρδισαν αποφασιστική επιρροή στην καθοδήγηση της απεργίας.

Το γιατί ανέλαβαν αυτοί οι ηγέτες την ηγεσία της απεργίας ο Εμπερτ το παραδέχτηκε επτά χρόνια αργότερα μπροστά σ' ένα αστικό δικαστήριο: «Συμμετείχα στην ηγεσία της απεργίας με τη συγκεκριμένη πρόθεση να τελειώσει το γρηγορότερο η απεργία και να αποφευχθεί έτσι η ζημιά για τη χώρα μας».

Και ο Σάιντεμαν συμπλήρωσε: «Αν δεν μπαίναμε στην απεργιακή επιτροπή, ίσως να μην μπορούσε σήμερα να συνέλθει αυτό το δικαστήριο, και ο πόλεμος, καθώς και όλα τα άλλα, να είχαν λήξει ήδη από το Γενάρη».²

Ο Λένιν που παρακολουθούσε τις εξελίξεις επεσήμανε: «Το μεγάλο ατύχημα για την Ευρώπη είναι ότι δεν υπάρχει ένα επαναστατικό κόμμα. Υπάρχουν κόμματα προδοτών τύπου Σάιντεμαν (...) ή λακέδων τύπου Κάουτσκι. Δεν υπάρχει κόμμα επαναστατικό».³

Ο γερμανικός στόλος ετοιμαζόταν για νέα επίθεση εναντίον της Αγγλίας και αιματοχυσία με ουσιαστικό σκοπό να ανέβει το σοβινιστικό αντεπαναστατικό κλίμα στο εσωτερικό. Στις 30 Οκτώβρη οι Ναύτες του Κίελου (στην πλειοψηφία τους επιστρατευμένοι εργάτες) εξεγέρθηκαν, πλοία ύψωσαν την κόκκινη σημαία του προλεταριάτου. Η εξέγερση με τη βοήθεια πεζοναυτών και αντιτορπιλικών καταπνίγηκε, χίλιοι ναύτες φυλακίστηκαν. Τις αμέσως επόμενες μέρες οι ναύτες εξεγέρθηκαν πάλι με αίτημα την αποφυλάκιση των συντρόφων τους, μαζί τους ενώθηκαν και οι εργάτες του Κίελου καθώς και στρατεύματα που στάλθηκαν για να καταπνίξουν την εξέγερση. Αν και τα αιτήματα που έμπαιναν είχαν περιορισμένους στόχους, οι εξεγερμένοι κάλεσαν στον αγώνα και τους εργάτες άλλων πόλεων. Μετά τις 4 Νοέμβρη το Κίελο και πολλές πόλεις της Γερμανίας περνούσαν στα χέρια των επαναστατημένων ναυτών, στρατιωτών και εργατών.

Η κεντρική κυβέρνηση, έστειλε στο Κίελο το σοσιαλδημοκράτη βουλευτή Νόσκε, με σκοπό να καταπνίξει την εξέγερση. Οι επαναστατημένες μάζες, πιστές στις παλιές παραδόσεις της σοσιαλδημοκρατίας, τον θεωρούσαν ικανό ηγέτη και του έδειξαν εμπιστοσύνη, ο ίδιος εκμεταλλευόμενος αυτή την εμπιστοσύνη αυτοανακηρύχθηκε σε κυβερνήτη. Εχοντας σωστά διαγνώσει την κατάσταση, έγραφε στα απομνημονεύματά του:

«Αν εκείνη την εποχή έπαιρνα και μετέφερα την κόκκινη σημαία της εξέγερσης, τότε από το Κίελο θα απλώνονταν σ' όλη τη Γερμανία ένα κύμα που τις διαστάσεις του δε μπορεί να υπολογίσει κανείς σήμερα».⁴

Το Δεκέμβρη 1918, συγκλήθηκε το συνέδριο των Συμβουλίων, που αποφάσισε να αναθέσει την εξουσία στην Εθνοσυνέλευση που θα έβγαινε από εκλογές. Ετσι υιοθέτησε τη θέση του Εμπερτ πως «το νικηφόρο προλεταριάτο δεν επιδιώκει καμιά ταξική κυριαρχία». Οι εκλογές ορίστηκαν για τις 19 Γενάρη 1919.

Από τις 29 Δεκέμβρη 1918 έως 1 Γενάρη 1919, πραγματοποιήθηκε Συνέδριο του Σπάρτακου που μετατράπηκε σε ιδρυτικό συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας (στο εξής ΚΚΓ).

Καθυστερημένα και με αντιφάσεις, οι συνεπείς επαναστατικές δυνάμεις κατάφεραν να διαχωριστούν από το ΑΣΚΓ, στους κόλπους του οποίου δρούσαν μέχρι τότε, γεμάτες αυταπάτες. Ομως, παρά το διαχωρισμό δεν κατάφεραν να ανυψωθούν στο επίπεδο των επαναστατικών απαιτήσεων. Πράγμα που φάνηκε και στις εξελίξεις των επόμενων ημερών.

Στις 5 Γενάρη συγκροτήθηκε μια 33 μελής επαναστατική επιτροπή για την καθοδήγηση του αγώνα.

Σε αυτή την επιτροπή συμμετείχαν οι Καρλ Λίμπνεκχτ και Βίλχεμ Πικ από το ΚΚΓ, οι υπόλοιποι ήταν από το ΑΣΚΓ (μετά τα γεγονότα της 24 Δεκέμβρη είχε αποχωρήσει από την κυβέρνηση Εμπερτ), εκπρόσωποι των ναυτών κ.ά.

Αυτή η επιτροπή, παρά τα συνθήματα για την παραίτηση της κυβέρνησης Εμπερτ και παρά το γεγονός ότι 500.000 εργάτες με απεργία είχαν παραλύσει τα πάντα και είχαν καταλάβει τα δημόσια κτίρια, δεν πήρε κανένα πρακτικό μέτρο για την επιτυχία της εξέγερσης. Ούτε και μπορούσε μια τέτοια επιτροπή να το κάνει, λόγω της σύνθεσής της.

Το ΚΚΓ ήταν πολύ αδύναμο οργανωτικά για να καθοδηγήσει με επιτυχία τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της επανάστασης.

Την ίδια στιγμή ξεκίνησε η αντεπαναστατική εκστρατεία εκδίκησης των εργατών, επικεφαλής της μπήκε ο σοσιαλδημοκράτης Νόσκε. Ο οποίος μεταξύ κυβερνητικών στελεχών και στρατιωτικών που έδειχναν απρόθυμοι δήλωσε: «κάποιος πρέπει να βάψει τα χέρια του με αίμα κι εγώ δεν διστάζω να αναλάβω την ευθύνη».⁵

Στις 8 Γενάρη τα στρατιωτικά τμήματα, με επικεφαλής το Νόσκε, χτύπησαν τους εργάτες που ήταν ακαθοδήγητοι από ενιαίο επαναστατικό κέντρο.

Σε αυτές τις συνθήκες, ήττας του επαναστατικού κινήματος στις 15 Γενάρη 1919, πιάστηκαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν οι Λίμπνεκχτ και Λούξεμπουργκ. Υπεύθυνη για τη δολοφονία τους είναι η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση, η οποία φρόντισε και να μην τιμωρηθούν οι δολοφόνοι.

Παραπομπές

1. Η Επανάσταση του Νοέμβρη 1918 στη Γερμανία, εκδ. ΣΕ, σελ. 10

2. Ο.π. σελ. 23

3. Β.Ι. Λένιν «Η προλεταριακή επανάσταση και ο αποστάτης Κάουτσκι», τομ 37. σελ. 109-110

4. Η Επανάσταση του Νοέμβρη 1918 στη Γερμανία, εκδ. ΣΕ, σελ. 44

5.Ο.π. σελ. 145