Ο Αλγερινός Πρόεδρος Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα, μετά από 12 ημέρες σιωπής, αποφάσισε να πάρει θέση απέναντι στα γεγονότα. Με τηλεοπτικό του διάγγελμα, δεσμεύτηκε ότι θα συσταθεί, άμεσα, ερευνητική επιτροπή, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της βερβερικής εθνότητας, η οποία θα προσπαθήσει να διαλευκάνει τις συνθήκες υπό τις οποίες σημειώθηκαν τα αιματηρά επεισόδια και να αποδώσει ευθύνες. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι νεκροί Βερβέροι είχαν ξεπεράσει τους 80, ενώ, πλέον, ουδείς μπορούσε να αρνηθεί ότι απέναντι στους άοπλους διαδηλωτές ο αλγερινός στρατός και η αστυνομία χρησιμοποίησε αληθινά πυρά και συγκεκριμένα εκρηκτικές σφαίρες. Ο Ζερουάλ, που δεσμεύτηκε ότι θα ερευνηθούν σε βάθος και οι συνθήκες υπό τις οποίες πέθανε ένας νεαρός Βερβέρος σε αστυνομικό τμήμα στις 18 Απρίλη, πυροδοτώντας τις συγκρούσεις, δεν κατάφερε να πείσει.

Σε μια περαιτέρω προσπάθεια να κατευναστούν τα πνεύματα, ο υπουργός Εσωτερικών Νουρεντίν Γιασίντ Ζερχούνι αναγνώρισε τα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα (υπέρογκα ποσοστά ανεργίας, οικονομική εξαθλίωση) που μαστίζουν την κοινότητα των Βερβέρων, προσεγγίζοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα και τις αιτίες της οργής. Εσπευσε, όμως, να επιρρίψει ευθύνες στις τοπικές αρχές της επαρχίας και στα συμβούλια, τα οποία εκλέγονται στη βάση της βερβερικής παράδοσης, για ανικανότητα αντιμετώπισης των σοβαρών αυτών προβλημάτων, αφήνοντας στο απυρόβλητο την κεντρική εξουσία και τις πολιτικές της επιλογές.

Ούτε ο Ζερχούνι, όμως, πέτυχε το στόχο του. Οι συγκρούσεις, έστω και σποραδικές συνεχίζονται ακόμη, και το, βερβερικής προέλευσης, κόμμα «Συγκέντρωση για τον Πολιτισμό και τη Δημοκρατία» ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τον κυβερνητικό συνασπισμό, καταγγέλλοντας την αλγερινή ηγεσία για άλλη μια «μεγάλη τραγωδία». Ανάλογες καταγγελίες έκανε και το βερβερικό Μέτωπο Σοσιαλιστικών Δυνάμεων, του οποίου η ηγεσία ζήτησε, άμεσα, την παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας και όλων των αρμόδιων οργανισμών. Οι εξελίξεις αυτές δε θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα της κυβέρνησης, αλλά αποτελούν ένα σοβαρότατο ηθικό πλήγμα στο πρόσωπο του Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα, ο οποίος εξελέγη το 1999, με τη δέσμευση ότι θα πετύχει την πολυπόθητη «ηρεμία» και την αποκλιμάκωση κάθε βιαιότητας.

Οι πρώτες δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις παρουσίαζαν την κατάσταση ως άλλο ένα μέτωπο που καλείται να αντιμετωπίσει, παράλληλα με τους ισλαμιστές εξτρεμιστές, η αλγερινή ηγεσία. Δεν έλειψαν, μάλιστα, και ορισμένοι χαρακτηρισμοί προς τη βερβερική κοινότητα, όπως «αυτονομιστές», «αποσχιστές» κλπ. Εντούτοις, η πραγματικότητα δεν είναι ακριβώς αυτή.

Οι Βερβέροι είναι αυτόχθονες κάτοικοι του αρχαίου βασιλείου της Νουμιδίας, που εκτεινόταν από τη σημερινή Τυνησία μέχρι τη Μαυριτανία και τον Ατλαντικό. Βρέθηκαν αντιμέτωποι με σειρά κατακτητές και τελικά υπέκυψαν, μέσα από συμφωνία, απέναντι στις ρωμαϊκές λεγεώνες, μετατρέποντας το βασίλειό τους σε ρωμαϊκή επαρχία. Η επέλαση των Γερμανών Βανδάλων οδήγησε τους Βερβέρους να αναζητήσουν καταφύγιο στις ορεινές περιοχές, όπου παρέμειναν και κατά την κατάκτησή τους από το Βυζάντιο, το οποίο φαίνεται ότι ήταν και ο αιματηρότερος κατακτητής τους, αφού επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού καταγράφεται η σφαγή περισσότερων από 5 εκατομμυρίων αυτοχθόνων.

Από τον 7ο αιώνα μ.Χ., η όλη περιοχή περνά στα χέρια των Αράβων, οι οποίοι παραμένουν για περισσότερους από 7 αιώνες. Σε αντίθεση με τους προηγούμενους κατακτητές, οι Αραβες αναμειγνύονται με τους Βερβέρους, τους παραχωρούν ίσα δικαιώματα, τους επιτρέπουν να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους και να διατηρήσουν τις παραδόσεις τους. Ακολουθούν Ισπανοί και Τούρκοι (ενώ αναδιαμορφώνονται και τα σύνορα), ενώ από το 1830 και μετά η περιοχή ήταν γαλλική αποικία, μέχρι την έναρξη του πολέμου, το 1954, υπό το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, που οδήγησε στην ανεξαρτησία της Αλγερίας το 1962. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των αιώνων κατοχής, οι Βερβέροι, που το όνομά τους προκύπτει από την αρχαία λατινική berber, αλλά οι ίδιοι δεν αποκαλούνται έτσι, διατήρησαν με πείσμα την πολιτιστική τους παράδοση.

Οι Βερβέροι (4 φυλές: οι δύο πολυπληθέστερες οι Καμπύλιοι και οι Τσαουία και ακολουθούν οι Τουαρέγκ και οι Μζαμπ) σήμερα αποτελούν στο σύνολό τους το 30% του συνολικού πληθυσμού της Αλγερίας. Εκτός από τους Τουαρέγκ, σε όλες τις άλλες φυλές, η γλώσσα τους είναι μόνο προφορική, με αρκετές αραβικές προσμείξεις. Στην πλειοψηφία τους, επίσης, είναι μουσουλμάνοι σουνίτες, συνεχίζουν να κατοικούν στις ορεινές περιοχές της Καμπυλίας, στην περίμετρο των οάσεων και γενικώς σε απομονωμένες φτωχές επαρχιακές περιοχές.

Οι Βερβέροι, και ιδιαίτερα οι Καμπύλιοι, συμμετείχαν μαζικά στον πόλεμο της ανεξαρτησίας κατά της Γαλλίας. Εντούτοις, όπως σημειώνει η Καμπύλια βραβευμένη συγγραφέας Αϊσα Λεμσίν, οι αποικιοκράτες «έσπειραν επαρκώς θύελλες». Προκειμένου να εδραιώσει την κυριαρχία της, η γαλλική μητρόπολη κατέπνιξε με τον σκληρότερο τρόπο κάθε αραβικό στοιχείο και ανέδειξε ως «ανώτερο» κάθε μη αραβικό βερβερικό, ακόμη και μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα, προχωρώντας σε επίσημη παραποίηση της ιστορίας και θέτοντας τις δύο βασικές πολιτισμικές κοινότητες υπό τη σκιά της γνωστής τακτικής του «διαίρει και βασίλευε». Οι δεκαετίες «πλύσης εγκεφάλου» δεν απέτρεψαν τον ενωτικό απελευθερωτικό αγώνα, άφησαν, όμως, βαθιές πληγές.

Σήμερα, Βερβέροι και Αραβες αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο με ιδιαίτερη καχυποψία και εχθρότητα. Στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας αποτίναξης κάθε αποικιακού καταλοίπου, από την πρώτη ημέρα της ανεξαρτησίας, πήρε σάρκα και οστά και ενδυναμώθηκε ένα κίνημα αραβισμού, σύμφωνα με το οποίο η αραβική γλώσσα ήταν το στοιχείο που ένωσε τους πάντες στον απελευθερωτικό αγώνα. Στην αναζήτηση, μάλιστα, μιας νέας ταυτότητας για τη χώρα, ο προσανατολισμός στράφηκε προς τον αραβικό κόσμο, ιδιαίτερα με δεδομένη τη «συμπάθεια» που είχαν επιδείξει οι Γάλλοι κατακτητές στους Βερβέρους.

Τα σαράντα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από τον πόλεμο της ανεξαρτησίας, εδραίωσαν και εμβάθυναν τις διαφορές στη βάση αυτού του ψευτοδιαχωρισμού, τονίζει η Αϊσα Λεμσίν. Οι Βερβέροι βρέθηκαν, σταδιακά, και πάλι απομονωμένοι (ενδεικτική είναι η εξέγερσή τους το 1981, με αίτημα την υιοθέτηση επί ίσης βάσης της γλώσσας τους στην εκπαίδευση, που ονομάστηκε «βερβερική άνοιξη») ενώ από το 1992 και μετά βρίσκονται ανάμεσα στη Σκύλλα και στη Χάρυβδη, όντας ενάντιοι τόσο με το στρατιωτικό καθεστώς που εγκαθιδρύθηκε μετά την ακύρωση των εκλογών του 1992 όσο και με τους εξτρεμιστές ισλαμιστές.

Το χάσμα έγινε ακόμη βαθύτερο, όταν τον Ιούλιο του 1998, το αλγερινό Κοινοβούλιο υιοθέτησε νόμο, με τον οποίο απαγορεύεται, με την απειλή προστίμων, η χρήση οποιασδήποτε άλλης γλώσσας πλην της αραβικής, ακόμη και στο πανεπιστήμιο της πρωτεύουσας της Καμπυλίας, Τίζι Ούζου, όπου είχε επιτραπεί η διδασκαλία της, όπως και της λογοτεχνικής παράδοσής της. Η αίσθηση των εντεινόμενων διακρίσεων, του αποκλεισμού από ανώτερες κοινωνικές και κυβερνητικές θέσεις, αλλά ακόμη και από την, έστω και αναιμική, οικονομική ανέλιξη έχει συσσωρεύσει οργή και απογοήτευση στις βερβερικές περιοχές.

Τα πρόσφατα επεισόδια δεν ήταν παρά άλλη μια έκρηξη της «αποικιακής πληγής», τονίζει η Λεμσίν. «Εάν ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι η διαδικασία ηθικής και φυσικής εξόντωσης του αλγερινού λαού, ο βερβερικός αντι-αραβικός φανατισμός είναι η διαδικασία της διάλυσης του αλγερινού έθνους. Οσο δεν αποσαφηνίζονται οι αποικιακές ρίζες της έχθρας, όσο δε γίνεται πράξη ο πολιτιστικός αλληλοσεβασμός και δεν προωθείται η έννοια του ενιαίου έθνους της Αλγερίας, μέσα από την ίδια την ιστορία της, το Μάγκρεμπ ντρέπεται για το φανατικό βερβερισμό όσο και το Ισλάμ ντρέπεται για τον φανατικό ισλαμισμό».