Οι Βρετανοί υποστηρίζουν πως έχουν λύσει -εξαιτίας της αξιοποίησης των τραπεζών DNA - χιλιάδες περιπτώσεις παραβάσεων του νόμου ή του Ποινικού Κώδικα. Μέσα στα τελευταία έξι χρόνια (η βρετανική τράπεζα δειγμάτων DNA άρχισε να λειτουργεί το 1995) και με βάση δείγματα γενετικών αποτυπωμάτων, κατηγορήθηκαν για διάφορα αδικήματα και εγκλήματα - ως επί το πλείστον διαρρήξεις και κλοπές αυτοκινήτων - κάπου 72.000 Βρετανοί πολίτες. Ολα αυτά, καθώς η βρετανική κυβέρνηση περνάει ολοένα και πιο σκληρούς νόμους, με σκοπό τη συλλογή περισσότερων δειγμάτων DNA. Μάλιστα, εδώ και μερικά χρόνια, οι τράπεζες δειγμάτων DNA τροφοδοτούνται με την ακούσια λήψη δειγμάτων γενετικών ταυτοτήτων πολιτών (ακόμη και ανήλικων), τη στιγμή της σύλληψής τους - για οποιοδήποτε λόγο... - από τις αστυνομικές αρχές. Μέχρι το Δεκέμβρη του '99, οι βρετανικές αστυνομικές αρχές ήταν αναγκασμένες να καταστρέφουν τα δείγματα DNA όσων συλληφθέντων είχαν αθωωθεί ή δεν είχαν παραπεμφθεί σε δίκη... Ομως, από τον περασμένο Γενάρη, επιτρέπεται στις αστυνομικές αρχές να διατηρούν μόνιμα τα δείγματα ταυτοτήτων DNA, ώστε πολλά από αυτά να αναλυθούν και να «αξιοποιηθούν» στο μέλλον με την ανακάλυψη αποδοτικότερων και φθηνότερων τεχνολογιών, που θα έχουν εφαρμογή στην ιατροδικαστική έρευνα...

Στη βρετανική τράπεζα δειγμάτων DNA από συλληφθέντες και εγκληματίες, έχουν ήδη καταχωρηθεί 1.000.000 περιπτώσεις. Μέχρι το 2004, προβλέπεται πως οι καταχωρήσεις DNA στις συγκεκριμένες τράπεζες θα ξεπερνούν τα 3.500.000. Οχι άδικα, καθώς πλέον οι «πειραματικές» τακτικές των αρχών, με σκοπό την αύξηση της συλλογής δειγμάτων από ολοένα και περισσότερους πολίτες, «είθισται» να διαδραματίζονται σε μικρές κοινότητες (χωριά, μικρές πόλεις) συνήθως μετά την εκδήλωση ενός αποτρόπαιου φόνου ή βιασμού.

Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, το πλέγμα της παρακολούθησης θα γίνει ακόμη στενότερο. Σύμφωνα με τον Βρετανό καθηγητή Τζέιμς Ουέλς του πανεπιστημίου του Λέισεστερ, «η Βρετανία ήδη διαθέτει την τεχνολογία για την καταχώριση δειγμάτων και των 60.000.000 Βρετανών στην εθνική τράπεζα DNA»(...) Οπως μπορεί κανείς να παρατηρήσει από αυτήν τη σύντομη αναφορά στη βρετανική εμπειρία τραπεζών DNA, τα μέτρα και οι νομοθεσίες για τη διεύρυνση του φακελώματος των πολιτών γίνεται «σταδιακά» και με τη «ρέγουλα». Μ' αυτόν τον τρόπο, οι κυβερνώντες και οι κρατικές αρχές αποφεύγουν τις μαζικές και «ενοχλητικές» αντιδράσεις...

Το βρετανικό ζήλο για την αξιοποίηση των ταυτοτήτων τύπου DNA και τις επιδόσεις στις προσπάθειες συγκρότησης και αποτελεσματικής λειτουργίας ενός τέτοιου τραπεζικού συστήματος ζήλεψαν ακόμη και οι αμερικανικές ομοσπονδιακές αρχές.

Η Μορίν Κέισι, αναπληρωτής επίτροπος Πολιτικής και Σχεδιασμού της Αστυνομικής Διεύθυνσης της Νέας Υόρκης, στη διάρκεια ομιλίας που εκφώνησε στην «Εθνική Διάσκεψη Επιβολής Νόμου πάνω στην Τεχνολογία του DNA» (Ιούλιος 2000, Ν. Υόρκη), κάλεσε τις ομοσπονδιακές αρχές να επιταχύνουν τους ρυθμούς «ανάπτυξης» των γονιδιακών τραπεζών ιατροδικαστικής και αστυνομικής έρευνας και να αυξήσουν τα κονδύλια για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της εθνικής τράπεζας δεδομένων DNA του FBI (CODIS: «Combined DNA Index System», Σύστημα Εύρεσης Συνδυασμένου DNA). Σ' αυτήν την τράπεζα - κατά την άποψη της Κέισι και άλλων στην αστυνομική διεύθυνση της Ν. Υόρκης και του FBI - «επιβάλλεται» να συλλέγονται δείγματα από οποιονδήποτε Αμερικανό συλληφθεί για οποιοδήποτε λόγο σε οποιαδήποτε πολιτεία. Μεταξύ πολλών άλλων, η Μορίν Κέισι έκανε την παραπάνω «έκκληση», αναφέροντας τα εξής: «Οι Αγγλοι είχαν τη σοφία να αναγνωρίσουν από νωρίς πως εκείνοι που διαπράττουν μικροπταίσματα, διαπράττουν συχνά και σοβαρότερα αδικήματα. Πράγματι, σε πολλές περιπτώσεις σύλληψης παραβατών οδηγών για οδήγηση σε κατάσταση μέθης φάνηκε πως το γενετικό τους προφίλ (ταυτότητα DNA) ταυτοποιήθηκε, ταίριαξε, με δείγμα DNA υπόπτων, κατηγορουμένων ή καταδικασμένων για φόνο»(!)

Μέχρι το καλοκαίρι του 1999, το εθνικό τραπεζικό σύστημα δεδομένων DNA υπολειτουργούσε. Πολλά από τα δείγματα DNA Αμερικανών πολιτών που είχαν συλληφθεί ή καταδικαστεί για διάφορα εγκλήματα και αδικήματα ήταν καταχωνιασμένα σε διάφορες περιφερειακές υπηρεσίες, αντί να καταχωρούνται στις πολιτειακές και από την εθνική τράπεζα δειγμάτων DNA των ΗΠΑ. Παρόμοια τύχη είχαν και τα δείγματα βιολογικού υλικού από δεκάδες χιλιάδες περιπτώσεις βιασμών και τα οποία έμεναν επί χρόνια στις σκοτεινές αποθήκες αστυνομικών τμημάτων σε διάφορες πολιτείες των ΗΠΑ. Από το 1990, οπότε η πολιτεία της Φλόριδα καθιέρωσε με νόμο την πρώτη τράπεζα δειγμάτων DNA από καταδικασμένους παραβάτες στις ΗΠΑ, μέχρι το 1999, οι ταυτοποιήσεις δραστών ή χαρακτηρισμού υπόπτων σε βασικούς κατηγορούμενους μετά βίας ξεπερνούσαν τις 500 περιπτώσεις!

Από τον Οκτώβρη του 2000, η βάση δεδομένων DNA της Ποινικής Δικαιοσύνης τέθηκε υπό τη στενότερη εποπτεία του FBI και έγινε διαδικτυακή, παίρνοντας την ονομασία NDIS(National DNA Index System). Εκτοτε, στο NDIS έχουν καταχωρηθεί περισσότερα από 150.000 γενετικά προφίλ καταδικασμένων παραβατών, κάπου 8.000 δείγματα DNA που έχουν συλλεχτεί σε διάφορους τόπους εγκλήματος, αλλά δεν έχουν «αναγνωριστεί», ενώ επίσης έχουν καταχωρηθεί, αλλά δεν έχουν αναλυθεί, τα δείγματα DNA περίπου 620.000 Αμερικανών που έχουν παρανομήσει.

Ολα αυτά, ωστόσο, σύντομα θα ανατραπούν. Σε ένα με δύο χρόνια, οι πράκτορες του FBI και οι κατά τόπους αστυνομικές αρχές θα μπορούν να κάνουν λήψη, ανάλυση και διασταύρωση δείγματος DNA (σε σχέση με τα καταχωρημένα στοιχεία στις τράπεζες) από υπόπτους ή συλληφθέντες, μέσα σε μισή ώρα, κάνοντας χρήση εργαστηρίου διαστάσεων χαρτοφύλακα. Ολα αυτά, εξαιτίας του νεοεφευρεθέντος τσιπ ανάλυσης δειγμάτων DNA της εταιρίας βιοτεχνολογικών ερευνών NANOGEN (έδρα το Σαν Ντιέγκο), το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα στην αγορά. Το τσιπ (ονομάζεται Nanochip Cartridge), που έχει διαστάσεις γραμματοσήμου και ήδη δοκιμάζεται πειραματικά από το εργαστήριο ιατροδικαστικών ερευνών «Bodie Technologies» του Τέξας, και το ανάλογο εργαστήριο (που ονομάζεται Nanochip Molecular Biology Workstation) έχει ήδη πάρει την έγκριση για πατέντα ευρεσιτεχνίας από το «Ομοσπονδιακό Γραφείο Ευρεσιτεχνίας».

Μία άλλη ιδιωτική εταιρία, η Image Data LLC, είναι απ' αυτές που επωφελούνται από το ζήλο των αμερικανικών αρχών να φακελώσουν με κάθε τρόπο τους περισσότερους - αν όχι όλους... - Αμερικανούς πολίτες. Η συγκεκριμένη εταιρία έλαβε το διάστημα από το Γενάρη του 1999 έως τον Οκτώβριο του 2000 από την κυβέρνηση του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, τουλάχιστον 1,5 δισ. δολάρια, προκειμένου να στήσει ομοσπονδιακή διαδικτυακή τράπεζα πληροφοριών, που θα περιέχει τις φωτογραφίες και τους φακέλους όλων των οδηγών που κυκλοφορούν στις ΗΠΑ. Η Image Data LLC, αξίζει να σημειωθεί, πήρε τα χρήματα από τη CIA...

Επιπλέον, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '90, το FBI είχε «σκανάρει» τα δακτυλικά αποτυπώματα 35.000.000 ατόμων και τα είχε καταχωρήσει στους φακέλους των ηλεκτρονικών υπολογιστών του Εθνικού Κέντρου Πληροφοριών Εγκλήματος (NCIC database).

Από τη στιγμή που η CIA αναμείχθηκε σε μία «απλή» υπόθεση της «μηχανογραφημένης» καταχώρισης στοιχείων και φωτογραφιών, από τα διπλώματα οδήγησης έως τους αστυνομικούς φακέλους δακτυλικών αποτυπωμάτων δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών - όχι απαραίτητα «σεσημασμένων» - γιατί να μη γίνει κάτι ανάλογο, μεσοπρόθεσμα, και για τις τράπεζες δειγμάτων DNA;

Δεν είναι, όμως, μόνον οι αρχές των ΗΠΑ που έχουν θέσει ως πρότυπο τη Μ. Βρετανία και έχουν βαλθεί να ξεπεράσουν το «δάσκαλό» τους. Η καναδική κυβέρνηση επιχείρησε με σχέδιο νόμου, το 1998, να χαράξει μία νέα «λεωφόρο» στην ιατροδικαστική και αστυνομική έρευνα, πατώντας στα χνάρια της βρετανικής εμπειρίας. Ετσι, πριν τρία χρόνια, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Καναδά πρότεινε ένα νομοσχέδιο με μία σειρά άρθρων, με σκοπό τη λειτουργία ομοσπονδιακής τράπεζας δειγμάτων DNA σε εθνικό επίπεδο, καταχώριση δειγμάτων DNA από οποιονδήποτε πολίτη συλληφθεί (ακόμη και ανήλικους μικροπαραβάτες!), μόνιμη διατήρηση και όχι καταστροφή του δείγματος DNA όσων καταδικαστούν ή όχι (προκειμένου να αναλυθούν τα στοιχεία με βελτιωμένες, επιστημονικά, μεθόδους στο μέλλον), συνδυασμό και ανταλλαγή γονιδιακών ταυτοτήτων - φακέλων με τρίτες χώρες... Ωστόσο, το σχέδιο δεν προχώρησε, όχι μόνον εξαιτίας των αντιδράσεων που επιφύλαξαν οργανώσεις προάσπισης των ατομικών ελευθεριών και της ιδιωτικής ζωής, αλλά και εξαιτίας του Συντάγματος! Και όλα αυτά, ας σημειωθεί, έγιναν στην περίπτωση του Καναδά με το «γάντι»... Δηλαδή, με σύσταση επιτροπών για θέματα Προσωπικών Δεδομένων, εμπεριστατωμένη έρευνα, μελέτη και προτάσεις από τους τρεις τελευταίους πρώην υπουργούς Δικαιοσύνης και τους ισάριθμους γενικούς εισαγγελείς του Καναδά, διάλογο με κόμματα και οργανώσεις προστασίας των προσωπικών και πολιτικών ελευθεριών και άλλα τινά...

Τελικά, η λήψη δείγματος DNA τη στιγμή της σύλληψης και χωρίς ένταλμα εισαγγελέα κρίθηκε αντισυνταγματική και εγκρίθηκε ένα μεταρρυθμισμένο σχέδιο νόμου, το οποίο επιτρέπει στην αστυνομία να συλλέγει δείγματα DNA από υπόπτους που έχουν κατηγορηθεί για σοβαρά εγκλήματα (όπως φόνος), μόνον εφόσον έχει προηγηθεί σχετικό ένταλμα από την εισαγγελική αρχή. Επίσης, ένας Καναδός δικαστής μπορεί να εξουσιοδοτήσει την αστυνομία να προχωρήσει στη λήψη δείγματος DNA από άτομα που έχουν μία φορά τουλάχιστον καταδικαστεί για σεξουαλικά εγκλήματα (βιασμός). Ακολούθως - και σύμφωνα πάντα με τον καναδικό νόμο - το δείγμα αναλύεται, αποθηκεύεται και φυλάσσεται στην Εθνική Τράπεζα DNA Καναδά, που έχει την έδρα της στην Οτάβα και λειτουργεί από το 1989... Μάλιστα, πέρσι(καλοκαίρι 2000), η ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Καναδά αποφάσισε τη χορήγηση κονδυλίου ύψους 10.000.000 καναδικών δολαρίων, προκειμένου η καναδική τράπεζα δεδομένων DNA να γίνει «η πιο σοφιστικέ τράπεζα γενετικών ταυτοτήτων στον κόσμο» (δήλωση δρ. Ρον Φούρνεϊ, υπεύθυνος της «τράπεζας» σε συνέντευξη Τύπου στην Οτάβα, τον Ιούλιο του 2000). Το ετήσιο κόστος λειτουργίας της «εκσυγχρονισμένης εθνικής τράπεζας δειγμάτων DNA του Καναδά» εκτιμάται σε περίπου πέντε εκατομμύρια καναδικά δολάρια, με στόχο να επεξεργαστούν βραχυπρόθεσμα τα δείγματα DNA περίπου 30.000 ατόμων που έχουν κατηγορηθεί για σοβαρά εγκλήματα, παραβιάσεις ή συνέβη να βρεθεί η γενετική τους ταυτότητα σε τόπους εγκλημάτων...

ΠΗΓΕΣ:

1. Οι επιπτώσεις των Τραπεζών DNA στην ιδιωτική ζωή - Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Ντέιτον www.udayton.edu/~hea lth/05bioethics/00rooker.htm 2. Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ http://www.usdoj.gov 3. Υπουργείο Δικαιοσύνης Καναδά http://canada.justice.gc.ca/en/ 4. Νομικά ζητήματα σε σχέση με τεστ και τράπεζες DNA - Αρθρο από την ηλεκτρονική περιοδική Ενωση των Δικηγόρων της Μοντάνα - ΗΠΑ http://www.monttla.com/court/MT-Supreme/genetic%20testing%20-%20Nelosn.html