Πανικό προκάλεσε στην Αθήνα το μήνυμα που έσπευσε να αποστείλει, προς κάθε κατεύθυνση, η Αγκυρα ανακοινώνοντας την έξοδο του ωκεανογραφικού πλοίου «Πίρι Ρέις» για έρευνες στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Με τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με την εκτίμηση έμπειρων Ελλήνων διπλωματών, η τουρκική κυβέρνηση προειδοποιεί προς κάθε κατεύθυνση για τις δυνατότητες που έχει να δημιουργήσει εκρήξεις στην περιοχή αν δε ληφθούν υπόψη οι θέσεις της. Σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις, το μήνυμα της Αγκυρας αφορά τόσο στην ολοκλήρωση της ενταξιακής πορείας της Κύπρου πριν τη λύση του Κυπριακού όσο και στις διαπραγματεύσεις για τον ευρωστρατό. Και στις δύο περιπτώσεις η τουρκική κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει στους εταίρους τις θέσεις της και με την έξοδο του «Πίρι Ρέις» υπενθυμίζει τις δυνατότητες που έχει να περιπλέξει τα πράγματα στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το θέμα έφερε στη δημοσιότητα η εφημερίδα «Καθημερινή», η οποία στην πρωτοσέλιδη παρουσίασή του υποστήριξε πως η Αγκυρα «ειδοποίησε με επίσημη νότα την Αθήνα ότι στις 4 Ιουνίου το σκάφος θα αποπλεύσει από το λιμάνι Ακσάζ, απέναντι από τη Ρόδο για έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα».

Από τη στιγμή που βγήκε στη δημοσιότητα το θέμα, ξεκίνησε η γνώριμη προσπάθεια επίρριψης ευθυνών για τη διαρροή μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών και Αμυνας. Στη συνέχεια, κατεβλήθη η μέγιστη δυνατή προσπάθεια, προκειμένου να υποβαθμιστεί το θέμα. Στην προσπάθεια αυτή χρησιμοποιήθηκαν όλα τα μέσα.

Διευκρινίσεις για το θέμα που ανέκυψε, με την πρόθεση του Πανεπιστημίου της Σμύρνης να διεξαγάγει σεισμικές έρευνες στο Αιγαίο, άρχισε να δίνει χτες λίγο μετά το μεσημέρι στο περιθώριο της υπουργικής συνόδου του ΝΑΤΟ στη Βουδαπέστη ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών. Σύμφωνα με τον Π. Μπεγλίτη, η ελληνική πλευρά πληροφορήθηκε την πρόθεση πραγματοποίησης των ερευνών αυτών από σήμα του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, το οποίο εστάλη τις προηγούμενες μέρες. Σε συνεργασία με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας το υπουργείο Εξωτερικών προέβη σε έρευνα για να διαπιστωθεί εάν οι περιοχές οι οποίες αναφέρονταν στο σήμα αυτό ενέπιπταν σε εκείνες όπου δεν υπάρχει οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Την περασμένη Τρίτη, όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος του ελληνικού ΥΠΕΞ, ζητήθηκαν από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών διευκρινίσεις για το είδος της έρευνας που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί και τη γεωγραφική της έκταση. Από πλευράς τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών δηλώθηκε άγνοια για το ζήτημα και στη συνέχεια ενημερώθηκε η ελληνική πρεσβεία στην Αγκυρα ότι το Πανεπιστήμιο Σμύρνης πρόκειται να κάνει θαλάσσιες και υποθαλάσσιες έρευνες σε συνεργασία με καναδικά πανεπιστημιακά ιδρύματα.

Η ελληνική πλευρά, όπως σημείωσε ο εκπρόσωπος του ελληνικού ΥΠΕΞ, εξέφρασε έντονο προβληματισμό για τον επιστημονικό χαρακτήρα μιας τέτοιας έρευνας σε αυτήν ειδικά την περιοχή (νοτίως της Ρόδου, του Καστελόριζου και μέχρι τα ανοιχτά της Κύπρου). Τον προβληματισμό αυτό μετέφερε την Τρίτη το απόγευμα ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Παπανδρέου, στη σύντομη συνάντηση που είχε με τον Τούρκο ομόλογό του, Ισμαήλ Τζεμ. Ο τελευταίος έδωσε τη διαβεβαίωση ότι δε θα διεξαχθούν οι συγκεκριμένες έρευνες στις συγκεκριμένες συντεταγμένες το χρονικό διάστημα μεταξύ 4 και 28 του Ιούνη. Οι διευκρινίσεις αυτές κρίθηκαν ικανοποιητικές από τον υπουργό Εξωτερικών και ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ εξέδωσε την παρακάτω ανακοίνωση:

«Τις τελευταίες ημέρες περιήλθαν στο υπουργείο Εξωτερικών πληροφορίες ότι το ερευνητικό σκάφος "Κότσα Πίρι Ρέις", ενεργώντας για λογαριασμό τουρκικού πανεπιστημίου, θα διενεργούσε έρευνες στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Κατόπιν επικοινωνίας μας με την τουρκική πλευρά, σε υπηρεσιακό επίπεδο, το θέμα διευκρινίστηκε. Μετά τη θετική αυτή εξέλιξη, τα αναφερόμενα σε δημιουργούμενη κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι απολύτως ανακριβή».

Από την πλευρά του ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δ. Ρέππας, προσπάθησε να υποβαθμίσει το θέμα λέγοντας ότι «η πληροφορία για το "Πίρι Ρέις" δεν επαληθεύεται. Δεν υπάρχει καμία νότα. Οι σχετικές πληροφορίες ήρθαν από αρμόδιες υπηρεσίες μας, ζητήσαμε διευκρινίσεις και μας παρασχέθηκαν. Δεν υπάρχει θέμα». Ο Δ. Ρέππας πρόσθεσε ότι «δεν έχουμε λόγο να φοβόμαστε θερμό επεισόδιο, έχουμε λόγο να επαγρυπνούμε για το εθνικό μας συμφέρον και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα».

Βέβαια, από την πλευρά του το τουρκικό ΥΠΕΞ με ανακοίνωση του εκπροσώπου του υπογράμμισε ότι καμιά εγγύηση δε δόθηκε και καμία δέσμευση δεν αναλήφθηκε έναντι της Ελλάδας και το σεισμογραφικό πλοίο θα πραγματοποιήσει κανονικά την προγραμματισμένη αποστολή του.

Ερευνες στην Ανατολική Μεσόγειο και συγκεκριμένα στον κόλπο της Αττάλειας θα πραγματοποιήσει από 4 έως 28 του Ιούνη το ερευνητικό σκάφος «Πίρι Ρέις», σύμφωνα με τον διευθυντή του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Σμύρνης, καθηγητή Μουσταφά Εργκιούν, ο οποίος διέψευσε τις πληροφορίες περί έρευνας πετρελαίου και περί συνοδείας του «Πίρι Ρέις» από πλοία του τουρκικού στόλου. Ο καθηγητής Εργκιούν επισήμανε ότι το Πανεπιστήμιο της Σμύρνης έχει για τις έρευνες αυτές την υποστήριξη του Πανεπιστημίου Μεμόριαλ του Καναδά και πρόσθεσε τα εξής: «Η εν λόγω έρευνα αφορά στην τεκτονική δομή της περιοχής και συγκεκριμένα στην επέκταση της οροσειράς Μπεϊνταγί στη θάλασσα». «Η έρευνά μας εμμέσως μπορεί να δώσει πληροφορίες για κοιτάσματα πετρελαίου, αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί έρευνα για πετρέλαιο», είπε ό Μουσταφά Εργκιούν απαντώντας σε ερωτήσεις για όσα έγραψε χτες ο ελληνικός Τύπος. Ο καθηγητής, αναφερόμενος σε σχετικό δημοσίευμα του ελληνικού Τύπου, είπε ότι «οι έρευνες δεν έχουν καμία σχέση με το Αιγαίο» και ότι «θα πραγματοποιηθούν στην Ανατολική Μεσόγειο».

Ο Τούρκος καθηγητής υπογράμμισε ότι «πρόκειται για σχέδιο που συνιστά συνέχεια ανάλογου σχεδίου που είχε ξεκινήσει το 1991» και ότι «η έρευνα θα παρουσιάσει στοιχεία και δεδομένα, χρήσιμα και για την Ελλάδα, που έχει παρόμοια τεκτονική δομή».

Σύμφωνα με τον καθηγητή Εργκιούν, «οι έρευνες αυτές συνεχίζονται εδώ και οκτώ χρόνια, με τη συμμετοχή επιστημόνων από επτά διαφορετικές χώρες».

Αναφερόμενος στην πληροφορία ότι κατά τις έρευνες τουρκικά πολεμικά πλοία θα συνοδεύουν το ερευνητικό σκάφος «Πίρι Ρέις», ο Τούρκος καθηγητής είπε πως «δε χρειαζόμαστε τέτοια προστασία στα χωρικά μας ύδατα και ούτε έχουμε διατυπώσει σχετικό αίτημα».