«Είμαστε όλοι παιδιά της επαναστατικής θύελλας, είμαστε παιδιά της Ελληνικής Λαϊκής επανάστασης. Αλλά η λογική της επανάστασης, που τα αναποδογυρίζει όλα είναι βουτηγμένη μέσα στις δυσκολίες.

Στις μεγάλες δυσκολίες που καλούν τα παιδιά της επανάστασης σ' έναν αδιάκοπο σκληρόν αγώνα για να τις ξεπερνάνε. Πάντα ξέρουν τα παιδιά της επανάστασης ότι δεν υπάρχει γι' αυτά καμιά δυσκολία που να είναι αξεπέραστη, κανένα φρούριο που να είναι απόρθητο.(... ) Ξεπηδήσατε όλοι μέσα από τη φωτιά αυτής της επανάστασης, μέσα από τις μεγάλες δυσκολίες της».

(Από το βιβλιάριο αξιωματικών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας)

Αφορμή στάθηκε το ότι παραδόθηκαν στο Αρχείο του Κόμματος κάποια ντοκουμέντα, τα οποία έχουν αξία ιστορική αλλά και συναισθηματική, κυρίως για μας τους οικείους. Είναι το βιβλιάριο αξιωματικού του παππού και το βιβλιάριο μαχητή της γιαγιάς από το Δημοκρατικό Στρατό, τα παράσημα που είχαν από τις μάχες στο Γράμμο και το πρακτικό του πολιτικού τους γάμου από το «βουνό», όπως λέμε. Ο πρώτος λόγος που δόθηκαν αυτά στο Αρχείο είναι για να συντηρηθούν με τα κατάλληλα τεχνικά μέσα, αφού πρόκειται για χαρτιά με 65 και πλέον χρόνια ζωής, τα οποία έχουν μια ιστορική αξία ως μικρά κομμάτια του παζλ της Ιστορίας. Δεύτερος λόγος, και ίσως σημαντικότερος, είναι ότι η φυσική θέση των ντοκουμέντων της Ιστορίας του ταξικού κινήματος είναι στο Αρχείο του καθοδηγητή και διοργανωτή του, που όλα αυτά τα 96 χρόνια ήταν και συνεχίζει να είναι το ΚΚΕ.

Πριν από λίγες μέρες ήταν η επέτειος των 68 χρόνων από την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (σ.σ. 28/10/1946). Ο ΔΣΕ ήταν η κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, με μπροστάρη και καθοδηγητή το ΚΚΕ. Ολοι οι σύντροφοι που βρέθηκαν στα χαρακώματα στο Γράμμο, στο Βίτσι αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα, που πολέμησαν υπό αντίξοες συνθήκες και με αρνητικότατους συσχετισμούς, που θυσίασαν τη ζωή τους, αποτελούν σίγουρα σπουδαίο παράδειγμα για μας τους νεότερους. Παράδειγμα πίστης στα υψηλά ιδανικά του ΚΚΕ, για μια κοινωνία χωρίς τάξεις και εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, για μια κοινωνία χωρίς πολέμους και αδικία. Ταυτόχρονα, όμως, και παράδειγμα αυταπάρνησης και αυτοθυσίας, μάχης μέχρι τέλους.

Σημαντικότατο δεδομένο, κατά τη γνώμη μου, είναι ότι οι αγωνιστές του ΔΣΕ ήταν, αυτό που λέμε, άνθρωποι απλοί. Δεν ήταν επιστήμονες ή κάποια δήθεν «πεφωτισμένα μυαλά». Οι περισσότεροι μαχητές, νέα παιδιά, από αγροτικές ή εργατικές οικογένειες, με επίπεδο μόρφωσης δημοτικού ή πρώτων τάξεων του γυμνασίου. Κι όμως αυτοί οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν την αναγκαιότητα να πολεμήσουν ενάντια στην αστική τάξη, την ντόπια και την ξένη, να διεκδικήσουν την ελεύθερη ζωή που έπρεπε να είχαν αυτοί και τα παιδιά τους.

Ο ΔΣΕ, όμως, δεν είναι μια σημαντική στιγμή της Ιστορίας της εργατικής τάξης στην Ελλάδα, μόνο λόγω του στρατιωτικού του σκέλους και των σπουδαίων του επιτευγμάτων στα πεδία της μάχης. Είναι αξιοσημείωτο το πώς ζούσαν οι μαχητές στο βουνό, πώς ήταν οργανωμένη η κάθε μέρα τους.

Απέδειξαν έμπρακτα την ανωτερότητα της ιδεολογίας και της κοσμοθεωρίας μας, πετυχαίνοντας πράγματα που στην υπόλοιπη Ελλάδα ήταν (και ίσως κάποια από αυτά να είναι ακόμα και σήμερα) προς κατάκτηση. Μέσα στη φωτιά των διώξεων και του πολέμου ήταν πάντα προσεγμένοι και περιποιημένοι. Στα φωτογραφικά ντοκουμέντα της εποχής βλέπει κανείς ανθρώπους με την κούραση και την ταλαιπωρία ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους, με μια ομορφιά όμως που μάλλον πηγάζει από την ομορφιά του αγώνα τους.

Οι μαχητές του ΔΣΕ φρόντιζαν για τη μόρφωση και την αυτομόρφωσή τους, φτιάχνοντας σχολές όπου διδάσκονταν τον μαρξισμό - λενινισμό, το χειρισμό όπλων, πώς να συμπεριφέρονται στην ώρα της μάχης, πώς να φτιάξουν τα χαρακώματα κ.λπ.

Εδωσαν στη γυναίκα ισότιμη θέση με αυτήν των αντρών. Οι μαχήτριες του ΔΣΕ μπήκαν στην πρώτη γραμμή, αναλαμβάνοντας χρεώσεις σε όλα τα πόστα και σε όλα τα Σώματα στο πεδίο της μάχης (υπήρχαν μαχήτριες που ξέραν να χειρίζονται ακόμα και βαρύ οπλισμό). Είναι χαρακτηριστικό ότι το 30% των μάχιμων τμημάτων του ΔΣΕ ήταν γυναίκες. Επειτα, για πρώτη φορά, στο βουνό, η γυναίκα απέκτησε το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Τέλος, γίνονταν πολιτικοί γάμοι, έννοια που στην αστική ελληνική κοινωνία ήταν άγνωστη και θεσμοθετήθηκε επίσημα το 1982! Να σημειώσουμε ότι οι πολιτικοί πρόσφυγες για να μπορέσουν να επαναπατριστούν από την ΕΣΣΔ και τις υπόλοιπες Λαϊκές Δημοκρατίες, έπρεπε να κάνουν θρησκευτικό γάμο, αφού ο προηγούμενος πολιτικός που είχαν κάνει εκεί δεν αναγνωριζόταν από το ελληνικό κράτος, καθώς έπρεπε επιπλέον και να βαφτίσουν τα παιδιά τους.

Σημαντική ήταν και η θέση των Τεχνών. Το σύνθημα της ΕΠΟΝ «Πολεμάμε και τραγουδάμε» συνέχισε να παίρνει σάρκα και οστά μέσα στα χαρακώματα, στις στιγμές της ανάπαυλας και όχι μόνο. Πολλές φορές, όταν ξυπνούσαν, πριν πάρουν το πρωινό τους χορεύανε τραγουδώντας παραδοσιακά και αντάρτικα τραγούδια, και μετά παίρναν τα όπλα και πηγαίναν στη μάχη. `Η, διοργανώναν θεατρικές παραστάσεις στις οποίες έπαιζαν οι ίδιοι. Δημιούργησαν ουσιαστικά τη δική τους Τέχνη (τραγούδια, ποιήματα, θεατρικά έργα κ.λπ.), τη γνήσια λαϊκή τέχνη, για την οποία έδωσε έμπνευση ο ίδιος τους ο αγώνας.

Για όλα τα παραπάνω και για πολλά ακόμα οι μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας είναι σπουδαία παραδείγματα, αποδεικνύοντάς μας ότι ο λαός όταν θέλει μπορεί. Το ζητούμενο είναι η εργατική τάξη να καταλάβει τη δύναμη που έχει στα χέρια της, να την εμπιστευτεί και να κάνει το βήμα να σπάσει τα δεσμά της. Οπως λέει και το τραγούδι όμως «...έτσι πρέπει να γίνει κι έτσι θα γίνει».