Ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου υπό την επωνυμία ΤΑΡ (Trans-Adriatic Pipeline) αποτελεί τμήμα του λεγόμενου «Νότιου Διαδρόμου», ο οποίος αποτελεί βασικό στοιχείο της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ για την «διαφοροποίηση» πηγών και προμηθευτών.

Το «Νότιο Διάδρομο» συναποτελούν ο Αγωγός Νοτίου Καυκάσου - SCP (South Caucasus Pipeline) και ο TANAP (Trans-Anatolian Pipeline), μέσω των οποίων μεταφέρεται το αζέρικο φυσικό αέριο από την Κασπία, και συγκεκριμένα το κοίτασμα του «Shah Deniz», μέχρι την αγορά της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης μέσω Γεωργίας, Τουρκίας, Ελλάδας, Αλβανίας και Ιταλίας.

Εχει συνολικό μήκος 871 χλμ., από τα οποία τα 766 χλμ. είναι χερσαίο τμήμα και τα 105 χλμ. υπεράκτιο, ενώ κατά το πρώτο διάστημα λειτουργίας θα έχει ετήσια ικανότητα μεταφοράς 10 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) αερίου το χρόνο, με πρόβλεψη αύξησης χωρητικότητας στα 20 bcm, ανάλογα με τις μελλοντικές συνθήκες παραγωγής και ζήτησης. Η Ελλάδα θα προμηθεύεται μέσω αυτού του αγωγού 1 bcm ετησίως, ενώ το εκτιμώμενο κόστος για το ελληνικό του τμήμα είναι 1,5 δισ. ευρώ.

Εντός της Ελλάδας ο αγωγός μεταφοράς θα έχει όδευση που θα ξεκινάει από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στους Κήπους του Ν. Εβρου και θα καταλήγει στα ελληνοαλβανικά σύνορα του Ν. Καστοριάς. Οι πρώτες πωλήσεις αερίου προς τη Γεωργία και την Τουρκία προβλέπονται για τα τέλη του 2018, ενώ οι πρώτες παραδόσεις στην Ευρώπη θα ακολουθήσουν περίπου ένα χρόνο αργότερα. Στον ΤΑΡ μετέχουν οι εταιρείες: «BP» (20%), «SOCAR» (20%), «Statoil» (20%), «Fluxys» (19%), «Enagas» (16%) και «Axpo» (5%).

Μετά τις πρόσφατες ανακοινώσεις της Ρωσίας, στο φόντο των εντεινόμενων ανταγωνισμών με τον ευρωατλαντικό άξονα, περί απόσυρσης των σχεδίων για τον αγωγό «South Stream», η ελληνική κυβέρνηση, όπως προκύπτει από τις τελευταίες τοποθετήσεις της ηγεσίας του ΥΠΕΚΑ, θεωρεί ότι πλέον «ενδυναμώνεται ακόμη περισσότερο ο γεωστρατηγικός ρόλος που αναλαμβάνει η χώρα ως "γέφυρα" για τη διαφοροποίηση των πηγών Ενέργειας της ΕΕ»...

Αμέσως μετά την απόρριψη του αγωγού υπό την επωνυμία «Nabucco West», τον Ιούνη του 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε να προωθεί εναλλακτικό σχέδιο υποκατάστασής του, μέσω ενός δικτύου διασυνδετήριων αγωγών, τον επονομαζόμενο «Κεντρικό Διάδρομο Φυσικού Αερίου». Να σημειώσουμε ότι ο «Nabucco West» ήταν ανταγωνιστικό σχέδιο του αγωγού «TAP» για τη μεταφορά του αζέρικου φυσικού αερίου προς τη Δυτική Ευρώπη και προβλεπόταν από την Τουρκία να περνάει στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και στην Αυστρία. Το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε από την κοινοπραξία των εταιρειών που διαχειρίζονται το κοίτασμα του «Shah Deniz», δηλαδή την «BP», την αζέρικη κρατική «Socar» και τη νορβηγική «Stat Oil».

Μέρος του «Κεντρικού Διαδρόμου» είναι και η διασύνδεση των δικτύων Ελλάδας, Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, ενδεχομένως και άλλων χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, για την οποία πρόσφατα οι αρμόδιοι υπουργοί Ενέργειας των τριών χωρών υπέγραψαν Κοινή Διακήρυξη, καλώντας «ευρωπαϊκούς θεσμούς να στηρίξουν πολιτικά και οικονομικά την πρωτοβουλία αυτή». Η τροφοδοσία του με αέριο προβλέπεται να γίνεται μέσω του ΤΑΡ αλλά και από τους σταθμούς LNG - στη Ρεβυθούσα καταρχήν και τους δύο νέους πλωτούς σταθμούς που προβλέπεται να δημιουργηθούν στη Β. Ελλάδα. Μέρος του Κεντρικού Διαδρόμου είναι και ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας - Βουλγαρίας «IGB», ο οποίος προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέσα στο 2017, ενώ έχει σχεδιαστεί να έχει δυνατότητα ανάστροφης ροής.

Παράλληλα, μετά την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, στην επονομαζόμενη «λεκάνη της Λεβαντίνης», μία ακόμη πηγή προμήθειας φυσικού αερίου για την ΕΕ έχει έρθει στο προσκήνιο. Η ελληνική κυβέρνηση προωθεί το σχέδιο κατασκευής ενός αγωγού, γνωστού ως «EastMed», ο οποίος θα μεταφέρει ποσότητες φυσικού αερίου από τα ισραηλινά και κυπριακά κοιτάσματα στη Δ. Ευρώπη μέσω Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας.

Σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, σε προμελέτη εφικτότητας του έργου που έχει ήδη γίνει, υπάρχουν «θετικά αποτελέσματα», ενώ τα καταρχήν χρονοδιαγράμματα προβλέπουν έναρξη λειτουργίας το 2021. Ο αγωγός θα αποτελείται από υποθαλάσσια τμήματα, από τα κοιτάσματα έως την Κύπρο και στη συνέχεια από την Κύπρο, μέσω της Κρήτης, και έως την Πελοπόννησο ή την Αττική, συνολικού μήκους περίπου 1.200 χλμ. Τα χερσαία τμήματα του αγωγού μέχρι την Ηπειρο θα έχουν μήκος περίπου 480 χλμ. με εκτιμώμενο κόστος υλοποίησης τα 6 δισ. ευρώ.

Τη δημιουργία του «EastMed» προωθούν από κοινού Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ, με τις αρχικές εκτιμήσεις αναφορικά με τις δυνατότητες τροφοδοσίας της ευρωπαϊκής αγοράς να αναφέρουν μία ποσότητα της τάξης των 8-12 bcm το χρόνο. Ορισμένες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για εξαιρετικά υψηλές ποσότητες φυσικού αερίου στην περιοχή, τόσες που καταστούν οικονομικά βιώσιμη την κατασκευή του αγωγού.

Πάντως, πρόσφατα ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, M. Sefcovic, αρμόδιος για θέματα «Ενεργειακής Ολοκλήρωσης», αναφερόμενος στο συγκεκριμένο «διάδρομο», εμφανίστηκε συγκρατημένος, αναφέροντας ότι η διασύνδεση αερίου μεταξύ Κύπρου και Κρήτης από τεχνικής πλευράς παρουσιάζει «προκλήσεις» και θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι μελέτες και για το τεχνικό μέγεθος του σχεδίου αλλά και για τη μελλοντική σημασία του.

Για το λαό, βέβαια, επαγρύπνηση επιβάλλουν όχι οι «τεχνικές προκλήσεις» αλλά οι επικίνδυνες εξελίξεις στην περιοχή γύρω από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, οι οποίες αποτυπώνονται ανάγλυφα στη στάση της Τουρκίας και την παράνομη είσοδο του τουρκικού ερευνητικού σκάφους «Μπαρμπαρός» εντός της κυπριακής ΑΟΖ, καθώς και στο συνωστισμό πολεμικών πλοίων ΗΠΑ, Ρωσίας, Ισραήλ, Ελλάδας, Τουρκίας κ.ά. στην περιοχή.