Το πολύμηνο παζάρι των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα - που βέβαια είναι μόνο το πρόσχημα στις γεωστρατηγικές αντιπαραθέσεις στην περιοχή - κατέληξε το βράδυ της Πέμπτης στη Λoζάνη της Ελβετίας σε μια προκαταρκτική συμφωνία. Οι αντιπροσωπείες των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία) και της Γερμανίας (Ομάδα των 5+1) και του Ιράν έφτασαν σε έναν αμοιβαίο συμβιβασμό που φαίνεται να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι «λύθηκαν» και οι διαφορές, αφού ο ανταγωνισμός συμφερόντων στο έδαφος της καπιταλιστικής οικονομίας πάντα θα υπάρχει. Το ενδεχόμενο άρσης των οικονομικών κυρώσεων ΗΠΑ - ΕΕ μπορεί να μπει στο τραπέζι της συζήτησης, αλλά πάντα υπό όρους. Ετσι τα πράγματα δεν αναμένεται να κυλήσουν ούτε εύκολα, ούτε ανέφελα, μέχρι τις 30 Ιούνη θα πρέπει να έχει επιτευχθεί και η συνολική, τελική συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.

Η εξέλιξη χαιρετίστηκε στην Τεχεράνη με πανηγυρισμούς ικανοποίησης από πλήθη Ιρανών που υποδέχθηκαν την Παρασκευή τον υπουργό Εξωτερικών Μοχάμεντ Τζαβάντ Ζαρίφ και τον υφυπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγκτσί ως εθνικούς ήρωες. Ο Ιρανός Πρόεδρος Χασάν Ροχανί έσπευσε να καθησυχάσει τις διεθνείς ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ότι τα συμφωνηθέντα θα τηρηθούν και ότι «οι «Ιρανοί θα μείνουν πιστοί στις υποσχέσεις τους», επειδή «δεν σκοπεύουν να εξαπατήσουν τη διεθνή κοινότητα».

Από τα ανακοινωθέντα στοιχεία της προκαταρκτικής συμφωνίας προκύπτει πως τα σκληρά παζάρια οδήγησαν σε ένα σχετικώς ισορροπημένο πλαίσιο βασικής διαπραγμάτευσης, που αντανακλά μεταξύ άλλων τον ισχύοντα διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, αλλά και τη διάθεση δυτικών ιμπεριαλιστικών χωρών να τα «βρουν» με το Ιράν, ώστε να δώσουν ώθηση στα συμφέροντα των μονοπωλίων τους σε μία διψασμένη, για επενδύσεις και ζεστό χρήμα, ιρανική αγορά περίπου 80.000.000 ανθρώπων με καλή θέση και αυξημένη γεωπολιτική βαρύτητα στην ευρύτερη περιοχή.

Μεταξύ άλλων η προκαταρκτική συμφωνία προβλέπει τη λειτουργία σχεδόν όλων των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, με εξαίρεση τις υπόγειες εγκαταστάσεις στο Φορντό, που εντούτοις δεν εγκαταλείπονται, αλλά μετατρέπονται σε Ιατρικό Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής για τουλάχιστον 15 χρόνια. Ο βασικός εμπλουτισμός ουρανίου ως 3,64% θα γίνεται κυρίως στον πυρηνικό σταθμό του Νατάνζ. Θα παραμείνουν σε λειτουργία περίπου 5.000 από τις 19.000 ιρανικές μηχανές φυγοκέντρισης (αντί των λίγων εκατοντάδων που απαιτούνταν από το Ιράν έως και στη μέση της διαπραγμάτευσης...). Οι υπόλοιπες δεν θα καταστραφούν, αλλά θα αποθηκευτούν σε χώρους που θα εποπτεύει η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) και θα χρησιμοποιούνται ως ανταλλακτικά για περίπου 10 χρόνια, όσο δηλαδή θα βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση και περιορισμό το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα από επιθεωρητές του διεθνούς οργανισμού. Το Ιράν δεσμεύεται να κρατήσει από τους 10 τόνους εμπλουτισμένου ουρανίου μόνο μερικές εκατοντάδες (περίπου 300 κιλά), ενώ μία διεθνής κοινοπραξία θα αναλάβει τον επανασχεδιασμό και τον εκσυγχρονισμό του ατελούς πυρηνικού αντιδραστήρα ελαφρού ύδατος στο Αράκ, ώστε να συρρικνωθούν οι πιθανότητες μελλοντικής απόκτησης ιρανικών πυρηνικών όπλων.

Ενα πολύ σημαντικό μέρος της προκαταρκτικής συμφωνίας αφορά στην άρση των διεθνών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν, η οποία προβλέπεται, δίχως ωστόσο να διευκρινίζεται εάν θα γίνει άμεσα και συνολικά ή σταδιακά και υπό ποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Το ζήτημα όχι μόνον είναι κρίσιμο, αλλά και πιθανή μελλοντική παγίδα για την οποιαδήποτε εξέλιξη της μελλοντικής διαπραγμάτευσης.

Μέσα στο κλίμα γενικής ικανοποίησης, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Λοράν Φαμπιούς ήταν από τους λίγους που έσπευσε να προειδοποιήσει ότι «το ακανθώδες ζήτημα του πότε και πώς θα αρθούν οι κυρώσεις δεν έχει ακόμη επιλυθεί».

«Οι Ιρανοί θέλουν οι κυρώσεις να αρθούν αμέσως. Τους λέμε: Θα χαλαρώσουμε τις κυρώσεις όσο σέβεστε τα συμφωνηθέντα και εάν δεν τα τηρήσετε, τότε βεβαίως θα επανέλθουμε στην πρότερη κατάσταση. Υπό αυτή την άποψη, σε αυτό το θέμα δεν υπάρχει ακόμη συμφωνία» είπε στο ραδιοσταθμό «Europe 1».

Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι επισημάνσεις του Γερμανού ομολόγου του Φρανκ Βάλτερ Σταϊμάιερ, που σημείωσε ότι «είναι πολύ νωρίς για να γιορτάσουμε την επίτευξη μιας συμφωνίας». Κάλεσε μάλιστα την ισραηλινή κυβέρνηση (που αποδοκιμάζει τη συμφωνία σαν «απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ» και απαιτεί να τεθεί ως «απερίφραστος όρος» σε μελλοντική διαπραγμάτευση η «αναγνώριση του δικαιώματος ύπαρξης του Ισραήλ») «να εξετάσει πιο προσεκτικά τη συμφωνία», για να καταλάβει ότι «διασφαλίζει πως θα βελτιωθεί και δεν θα επιδεινωθεί η κατάσταση ασφαλείας στη Μέση Ανατολή».

Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, χαιρέτισε τη συμφωνία ως «ιστορική», σημειώνοντας ταυτόχρονα ότι δεν αίρει τις επιφυλάξεις της κυβέρνησής του σε σχέση «με την υποστήριξη του Ιράν στην τρομοκρατία και τις απειλές έναντι του Ισραήλ». Ομως ταυτόχρονα προειδοποίησε το αμερικανικό κογκρέσο να μην προβεί σε κινήσεις που θα ακυρώσουν τις προσπάθειες για συνολική συμφωνία και μιλώντας με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, που αντέδρασε έντονα στη συμφωνία, επιχείρησε να τον καθησυχάσει για «την υποστήριξη και επαγρύπνηση των ΗΠΑ σε σχέση με την ασφάλεια του Ισραήλ». Στο ίδιο μήκος κύματος με τον Νετανιάχου είναι και ο Σαλμάν, βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, χώρας σφοδρού ανταγωνιστή του Ιράν στην περιοχή.

Ικανοποίηση για τη συμφωνία εξέφρασαν επίσης οι κυβερνήσεις των Κίνας, Ρωσίας, Βρετανίας, Γερμανίας και η επικεφαλής της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και Ασφάλεια, Φεντερίκα Μογκερίνι. Επίσης, και η τουρκική κυβέρνηση μέσω του υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, χαιρέτισε το βήμα που έγινε με την προσδοκία πως «το Ιράν θα κάνει και άλλα βήματα μέχρι τις 30 Ιούνη». Βεβαίως, τα συγκεκριμένα παζάρια ελάχιστα αφορούν τον ιρανικό λαό και τους άλλους λαούς της περιοχής, αφού κερδισμένοι θα βγουν οι μονοπωλιακοί όμιλοι.