Πολλές συζητήσεις γύρω από την «παγκοσμιοποίηση». Πολλές φορές χωρίς συγκεκριμένο θεωρητικό προσανατολισμό. Μια από τις απόψεις που «παίζεται» είναι πως η «Π» είναι αναγκαία ιστορικά. Η άλλη πως η «Π» είναι καταστροφική για τους λαούς. Αποτελεί μια μορφή νεοαποικισμού, που θα οδηγήσει τις μικρές και αδύνατες χώρες σε αφανισμό. Υπάρχει και μια τρίτη, που δεν παίρνει συγκεκριμένη θέση, αφήνει να εννοηθεί, όμως, πως φοβάται πολύ αυτό το νέο πρόσωπο της «Νέας Τάξης» και προσπαθεί να ενημερώσει με πολύ γενικούς όρους. Περιορίζει, όμως, τις παρενέργειες της «Π» στο χώρο της κουλτούρας και των εθνικών κοινωνιών και γι' αυτό προσπαθεί να εντοπίσει εκεί την «αντίσταση», με βασικό επιχείρημα πως κινδυνεύει η γλώσσα, οι τοπικές παραδόσεις, το ύφος των λαών. Δε λέω πως όλα αυτά δεν είναι σωστά και ως εκτιμήσεις και ως προθέσεις αντίστασης. Δε λέω πως δε βοηθούν στη συνειδητοποίηση του εργαζόμενου κόσμου για τον κίνδυνο που κρύβεται μέσα στους τρόπους που χρησιμοποιεί η «Π» για να επιβληθεί. Φοβούμαι, όμως, ότι οι σχετικές αναλύσεις που κυκλοφορούν είναι τυπικές. Είναι οι αναλύσεις εκείνες που ισχύουν και για τον καπιταλισμό και για τις προσπάθειες που κάνουν οι ΗΠΑ για να επιβάλουν την ένοπλη και την οικονομική δύναμή της στην Ευρώπη και στην Ανατολή. Κρίνεται, δηλαδή, μέσα από τις αναλύσεις αυτές, η «Π» σαν ένα οικονομικό φαινόμενο που λειτουργώντας με τους δικούς του νόμους, τους νόμους της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισμού, αναγκαστικά παραμερίζει τη φυσιογνωμία των εθνικών προσώπων και τη μετατρέπει σε μια ουδέτερη και, προπαντός, υποταγμένη μορφή κοινωνικής συμπεριφοράς, που για να επιζήσει μέσα στις άγριες συνθήκες του οικονομικού ανταγωνισμού, αναγκάζεται να απομακρυνθεί από όλα εκείνα τα στοιχεία που τη «διακρίνουν» και ενδεχομένως να τη χαρακτηρίζουν ως «αντίπαλη». Ετσι απομακρύνεται από τη γλώσσα της, τις καθημερινές της συνήθειες, από τις εθνικές της στρατηγικές. Και μια τέτοια μεταλλαγμένη εθνική συμπεριφορά είναι το χαρακτηριστικό της Υποταγής.

Εγώ όμως θέλω να πάρω μια άλλη θέση, σύντροφέ μου, και να διατυπώσω μια άλλη άποψη για την Παγκοσμιοποίηση. Μπορεί να σου φανεί απαισιόδοξη και ηττοπαθής. Δεν είναι όμως. Απλώς περιγράφω αυτό το νεοαποικιοκρατικό τέρας με όρους πιο πολύ ιστορικούς παρά οικονομικούς. Προσπαθώ να προσδιορίσω τους κινδύνους που κρύβει μέσα στις προθέσεις του και στις πρακτικές του με όρους πολιτιστικούς, άρα καθολικούς, νομοτελειακούς.

Με βάση έναν τέτοιο ορισμό, που δεν είναι δικός μου, αλλά παγκόσμια προτεινόμενος, είμαι αναγκασμένος να θυμηθώ αυτό που διατυπώνουν ως άποψη για τον πολιτισμό στη μελέτη τους «Γερμανική Ιδεολογία» ο Μαρξ και ο Ενγκελς. Λένε, δηλαδή, και δέχομαι απόλυτα τη διατύπωσή τους, πως όταν αλλάξει ο Τρόπος εκμετάλλευσης των παραγωγικών δυνάμεων, περνούμε αναγκαστικά σε έναν άλλο πολιτισμό. Και πραγματικά αυτό έγινε όταν η ανθρωπότητα πέρασε από τη χρήση της πέτρας στη χρήση των μετάλλων, από την καταναλωτική παραγωγή στην εμπορευματική, από το σίδερο στη ναυτιλία κλπ. κλπ. Και βέβαια οι νέοι πολιτισμοί επιβάλλονται πάνω στους παλιούς. Δημιουργούν νέες εξουσίες, νέες παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις, και, ασφαλώς, νέες σχέσεις των ανθρώπων με το περιβάλλον. Οι παλιές αλλάζουν και εξαφανίζονται. Μα αυτό ακριβώς επιδιώκεται με την Παγκοσμιοποίηση: Η επικράτηση μιας νέας μορφής παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων, μιας νέας εξουσίας, ενός νέου τρόπου αντιμετώπισης του περιβάλλοντος. Αρα η επικράτηση ενός νέου Πολιτισμού. Αυτό, λοιπόν, είναι για μένα η Παγκοσμιοποίηση: Ενας νέος Πολιτισμός, ένας άλλος Τρόπος Παραγωγής, που αν επικρατήσει δε θα αφανίσει μόνο τους εθνικούς πολιτισμούς και τις τοπικές παραδοσιακές κουλτούρες, αλλά θα μας απομακρύνει επίσης και από την πραγμάτωση του Σοσιαλισμού.