Η «εναρμόνιση της οικογενειακής κι επαγγελματικής ζωής» αποτελεί τη βασική κατεύθυνση της ΕΕ για τις γυναίκες. Η ημερίδα, που διοργανώθηκε από την Ελληνική Αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Λόμπι Γυναικών και το Λύκειο των Ελληνίδων με θέμα «Εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής στην εποχή της κρίσης», στις 3/4/2017, έδωσε το στίγμα της σύγχρονης προσέγγισης γι' αυτό το μεγάλο ζήτημα, στη χώρα μας και πανευρωπαϊκά.

Η συζήτηση που έγινε και οι απόψεις που διατυπώθηκαν είναι αποκαλυπτικές όσον αφορά το πώς χρησιμοποιείται το ιδεολόγημα αυτό και πώς θα προωθηθούν οι πολιτικές της ΕΕ μέσω των κυβερνήσεων που υπηρετούν πιστά τις επιταγές της και μέσω γυναικείων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, που αποτελούν τους κύριους εκφραστές αυτών των ιδεολογημάτων μέσα στο κίνημα.

Η Μίκα Ιωαννίδου, που είναι επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπίας του Ευρωπαϊκού Λόμπι Γυναικών και πρώην γενική γραμματέας του υπουργείου Εργασίας, εξέφρασε στο χαιρετισμό της τη φωνή που κυριαρχεί αυτή τη στιγμή στην ΕΕ. Δηλαδή ότι «η εναρμόνιση οικογένειας και επαγγελματικής ζωής αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα στην κρίσιμη οικονομική και κοινωνική περίοδο που διανύουμε. (...) Αν οι γυναίκες μετείχαν ισόρροπα στην κοινωνική και οικονομική ζωή (...) τότε θα είχαμε μια καλύτερη κοινωνία και δημόσια ζωή, θα ήμασταν ευτυχέστεροι και, κυρίως, οικονομικά θα είχαμε καταφέρει να έχουμε μια αύξηση του ΑΕΠ κατά 13%».

Αποτελεί λοιπόν στρατηγική επιλογή της ΕΕ η είσοδος των γυναικών στην εργασία, χωρίς δικαιώματα βέβαια, γιατί έτσι οι επιχειρηματικοί όμιλοι θ' αυξήσουν τα κέρδη τους, ξεπερνώντας το σκόπελο της οικονομικής κρίσης.

Η γενική γραμματέας Ισότητας, Φωτεινή Κούβελα, στην παρέμβασή της ακολούθησε τη γνωστή κυβερνητική τακτική, παρουσιάζοντας το μαύρο άσπρο. Τις μέρες που η κυβέρνηση διαπραγματευόταν με το κουαρτέτο για το τσάκισμα των εργατικών δικαιωμάτων και το πετσόκομμα των μισθών και των συντάξεων και προτείνει ως διέξοδο τα προγράμματα ανακύκλωσης της ανεργίας, η ΓΓΙΦ ανερυθρίαστα δηλώνει: «Δεν παρεκκλίνουμε από τον αγώνα μας για το πλήθος των εργασιακών δικαιωμάτων των γυναικών, ώστε η περίοδος της κρίσης να μην αναιρεί την προστασία της μητρότητας».

Εκθειάζοντας το έργο της ΓΓΙΦ στον τομέα της εργασίας, αυτό που επέλεξε να προβάλει ήταν «η πρόσληψη γυναικών θυμάτων βίας από τα συμβουλευτικά κέντρα στον τομέα της καθαριότητας της Βουλής». Δε μας είπε βέβαια κουβέντα για τα εργασιακά δικαιώματα των καθαριστριών αυτών, όσο και των εργαζομένων στα κέντρα για τα θύματα της βίας. Ας θυμηθούμε τους απλήρωτους για εννιά μήνες εργαζόμενους στους ξενώνες, που τελικά πήραν τα δεδουλευμένα τους μετά από κινητοποίηση της ΟΓΕ.

Για την εκπρόσωπο της κυβέρνησης, τα στερεότυπα είναι η αιτία που οι γυναίκες δεν απολαμβάνουν στο ακέραιο όλα όσα τους αξίζουν. Τέλος, δεν παρέλειψε να προβάλει τη «σύσταση επιχειρήσεων κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας από γυναίκες ως τρόπο αντιμετώπισης και μείωσης του ποσοστού της ανεργίας των γυναικών, και ειδικότερα των γυναικών με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, και προώθηση της ισότητας των φύλων στον τομέα της επιχειρηματικότητας».

Η Μαριέττα Γιαννάκου, πρώην υπουργός και ευρωβουλευτής της ΝΔ, εξήγησε πως η διασφάλιση των κερδών των επιχειρηματικών ομίλων, που όλο και δυσκολεύει όσο βαθαίνουν οι εσωτερικές τους αντιθέσεις, δεν μπορεί να συνάδει πλέον ούτε καν με τις ελάχιστες θετικές ρυθμίσεις που υπήρχαν για τη γυναίκα, γιατί σήμερα αρχίζουν να συζητούνται πάλι θέματα τα οποία υποτίθεται ότι είχανε προ πολλού επιλυθεί διά των αποφάσεων και των νόμων.

«Μέχρι πρότινος η Δύση (...) παρήγαγε πτήσεις στο Διάστημα και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε και κάποιοι άλλοι αγόραζαν. Σήμερα δεν ισχύει αυτό. Σήμερα υπάρχουν οι Κινέζοι, οι Ινδοί, αυτοί που λέμε BRICS κ.λπ. Δεν παράγει μόνο η Ευρώπη ή οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία, η Αυστραλία... Σήμερα υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός, ο οποίος καταρχήν μειώνει τις θέσεις εργασίας στην Ευρώπη. (...) Σήμερα, όταν μιλάμε για εργασία, τι εννοούμε; Πιθανόν μια part-time εργασία, πιθανότατα μια μη ασφαλισμένη εργασία, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για τις γυναίκες (...)».

Ηταν αποκαλυπτική στο ζήτημα της εμπορευματοποίησης των κοινωνικών παροχών και της πολιτικής της ΕΕ: «Γίνεται αγώνας κάθε χρόνο για να υπάρχουν οι αναγκαίοι παιδικοί σταθμοί, οι οποίοι δεν υπάρχουν τελικώς γιατί τα παιδιά είναι πολύ περισσότερα. Και όλα χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, η οποία κάποια στιγμή θα έρθει και θα πει τώρα βάλτε τα στον κρατικό προϋπολογισμό γιατί αυτό είναι το σύστημα. Και τότε θα ζητηθεί από τους γονείς να πληρώσουν τους παιδικούς σταθμούς. Βέβαια, το να μην πληρώνει κανείς τίποτα ίσως δε δημιουργεί και σωστή σχέση μεταξύ των δύο πλευρών».

Τόνισε το θέμα της γονικής άδειας που πρέπει να δίνεται και σε άντρες. Το κριτήριο που θέτει για το ποιος θα την πάρει βρίσκεται επί της ουσίας στην κερδοφορία της εργασίας: «Η γονική άδεια βέβαια ίσως πρέπει να δίνεται σε αυτόν που δεν έχει κάποια εργασία αξιοζήλευτη ή σημαντική ή που θα μείνει στη μέση».

Σημαντικό είναι ότι κατέληξε να προτείνει πως για την προώθηση της πολιτικής της ΕΕ πρέπει να μπουν μπροστά οι γυναικείες οργανώσεις. Χρειάζεται «αυτοοργάνωση και ακτιβισμός» και «συνένωση των οργανώσεων που πιστεύουν στα ίδια πράγματα και που δέχονται τις ίδιες απόψεις, για να μπορέσουμε να δώσουμε ένα διαφορετικό τόνο, να αισθανθούν ότι παίζουμε ρόλο». Αναδεικνύει λοιπόν το ρόλο των ΜΚΟ στην υλοποίηση αυτής της πολιτικής, που στα χρόνια της κρίσης χρειάζεται ακόμα μεγαλύτερα στηρίγματα.

Στην εισήγησή της η Αναστασία - Βαλεντίνη Ρήγα, γενική γραμματέας του Εθνικού Συνδέσμου Ηνωμένων Εθνών και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης, εστίασε στην οικογένεια και στις αλλαγές που έχουν επέλθει τα τελευταία χρόνια. Χαρακτήρισε μάλιστα την οικογένεια αυτή «μεταμοντέρνα».

Αναφέρθηκε στις διάφορες μορφές και στα νέα σχήματα και κατέληξε σε κάποια συμπεράσματα που έχουν βγει σε σχέση με το μεταβαλλόμενο οικογενειακό μοντέλο. Επισήμανε την έκρηξη του αριθμού των διαζυγίων σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, την ποσοστιαία αύξηση τέλεσης δεύτερου ή τρίτου γάμου και την απομυθοποίηση του δόγματος του αδιάλυτου γάμου, την αύξηση οικογενειών με παιδιά προερχόμενα από προηγούμενους γάμους, σημαντική αύξηση των μονογονεϊκών οικογενειών, αύξηση της προγαμιαίας συμβίωσης. Ταυτόχρονα, τα ζευγάρια συγκατοικούν εύκολα και χωρίζουν ευκολότερα. Παρατηρείται αύξηση της μητρότητας ανήλικων - έφηβων γυναικών. Ποσοστιαία πτώση της τέλεσης γάμου και αύξηση της ηλικίας στην οποία τελείται (άνω των 30 χρόνων). Μείωση των γεννήσεων, πτώση της γονιμότητας, αύξηση της αντισύλληψης και των εκτρώσεων. Ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Οι παραπάνω λοιπόν αλλαγές στη σύνθεση της οικογένειας συμπληρώνονται με αλλαγές και στη θέσπιση νόμων που, όπως ισχυρίστηκε η ομιλήτρια, έχουν όρια, αφού «κανένας εξωτερικός έλεγχος δεν μπορεί να παρέμβει στην εσωτερική σφαίρα της οικογένειας και να διευθετήσει το ωράριο και το είδος απασχόλησης του κάθε συντρόφου». Το ωράριο και οι όροι εργασίας, σύμφωνα με τα λεχθέντα, αποτελούν απόφαση του ζευγαριού και όχι εργοδοτική επιταγή.

Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας, η τηλεργασία, η τηλεκπαίδευση, το τηλεμπόριο, η ρομποτική υψηλής τεχνολογίας, παρουσιάζονται ως οι αιτίες για τη «συρρίκνωση της αγοράς εργασίας, την εξαφάνιση της διά βίου εργασίας». Δαιμονοποιείται η νέα τεχνολογία και όχι το γεγονός ότι βρίσκεται στα χέρια των επιχειρηματικών ομίλων και αξιοποιείται για να τους προσφέρει μεγάλα κέρδη.

Η Κατερίνα Δασκαλάκη, ειδική γραμματέας του Λυκείου Ελληνίδων, αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της κρίσης στην οικογένεια και στην εργασία, παρουσιάζοντας κάποια πραγματικά στοιχεία, αλλά διαστρεβλωμένη τη συνολική εικόνα: «Στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες όπου υπάρχει κρίση, τυχαίνει αυτός που χάνει τη δουλειά του στο ζευγάρι να είναι ο άντρας. Η γυναίκα δεν έχει την πολυτέλεια να πει εγώ όχι, δεν θα δουλέψω, να κάτσω δίπλα σου, αγάπη μου, λοιπόν δουλεύει εκείνη». Στην επόμενη όμως παράγραφο αναιρεί τα προηγούμενα, λέγοντας: «Υπάρχει, και μάλιστα εξεφρασμένη, η τάση να ωθούνται οι γυναίκες έξω από την αγορά εργασίας προκειμένου να βρίσκουν ευκολότερα δουλειά οι άντρες».

Η εκδήλωση αυτή αποτελεί μια από τις πολλές πρωτοβουλίες για να ενισχυθεί το οπλοστάσιο της άρχουσας τάξης, να διακινηθούν επιχειρήματα και ιδεολογήματα που θα χρησιμοποιηθούν για να πλασαριστούν πολιτικές και να κερδηθεί η ευρύτερη συναίνεση των γυναικών του καθημερινού μόχθου γι' αυτές. Οι γυναίκες του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος διαβάζουμε πίσω από τα ωραία μεγάλα λόγια τι ετοιμάζουν για μας, χωρίς εμάς, και οργανώνουμε την αντεπίθεσή μας.