Με διαφαινόμενο τον τερματισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Συρία και το Ιράκ και απομάκρυνση ή εξουδετέρωση και των τελευταίων τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους», ανοίγει η «επόμενη μέρα» της νέας μοιρασιάς και της αναμόρφωσης των σφαιρών επιρροής.

Ενδεικτική των διεργασιών που εντείνονται, είναι η τριμερής συνάντηση των λεγόμενων εγγυητριών δυνάμεων Ρωσίας, Ιράν, Τουρκίας, που φιλοξένησε ο Ρώσος Πρόεδρος στο Σότσι την περασμένη Τετάρτη. Αυτή η συνάντηση έρχεται σε συνέχεια των πρωτοβουλιών της νέας συμμαχίας, που καθιέρωσε τις συναντήσεις στην Αστάνα του Καζαχστάν, για τη δημιουργία «ζωνών αποκλιμάκωσης συγκρούσεων» στη Συρία και τη λεγόμενη «πολιτική διευθέτηση».

Ακριβώς η «επίτευξη πολιτικής λύσης» και η «διασφάλιση σταθερότητας» στη Συρία ήταν τα κύρια ζητήματα στην ατζέντα των συζητήσεων των Προέδρων Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και Ιράν, Χασάν Ροχανί, φυσικά με το βλέμμα στραμμένο στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της κάθε δύναμης, στην εξασφάλιση συμβολαίων για τα μονοπώλιά τους στη διαδικασία ανοικοδόμησης, στον σκληρό ανταγωνισμό με άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, που έχουν επίσης στο στόχαστρο την περιοχή (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ).

Στο κοινό ανακοινωθέν που εκδόθηκε, δίνεται έμφαση στο «σχήμα της Αστάνα» ως «ένα αποτελεσματικό εργαλείο συμβολής στην ειρήνη και τη σταθερότητα στη Συρία» και σημειώνουν τη «μεγάλη πρόοδο» που έχει γίνει το τελευταίο 11μηνο στην «εξουδετέρωση του "Ισλαμικού Κράτους", του "Μετώπου Νούσρα" και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων».

Ταυτόχρονα, δηλώνεται ότι οι τρεις χώρες «θα συνεχίσουν τις συντονισμένες προσπάθειές τους για να εξασφαλίσουν ότι η πρόοδος στη μείωση της βίας θα είναι μη αναστρέψιμη». Ακόμα σημειώνεται ότι «θα βοηθήσουν τη Συρία στην αποκατάσταση της ενότητας της χώρας και την επίτευξη πολιτικής λύσης της κρίσης, μέσω μιας διαδικασίας των ίδιων των Σύρων, χωρίς αποκλεισμούς, με ελεύθερες, δίκαιες και διαφανείς διαδικασίες, που θα οδηγεί σε ένα νέο Σύνταγμα, το οποίο θα απολαμβάνει την υποστήριξη του συριακού λαού και ταυτόχρονα ελεύθερες και δίκαιες εκλογές με τη συμμετοχή όλων των πλευρών και την κατάλληλη εποπτεία του ΟΗΕ».

Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται αναφορά με ιδιαίτερη έμφαση στην «ισχυρή δέσμευση» των χωρών «για την κυριαρχία, την ανεξαρτησία, την ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας» και τονίζεται ότι «σε καμία περίπτωση η δημιουργία των ζωνών αποκλιμάκωσης και η πολιτική πρωτοβουλία για την επίλυση της κρίσης στη Συρία δεν πρέπει να υπονομεύσουν την κυριαρχία, την ανεξαρτησία, την ενότητα και την εδαφική ακεραιότητα της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας».

Ειδικά αυτό το σημείο, ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις αστικές τάξεις Τουρκίας και Ιράν, καθώς θέλουν να διασφαλίσουν ότι οι κουρδικοί πληθυσμοί σε Συρία, Ιράκ και Ιράν δεν θα αποσπαστούν από τα υπάρχοντα κράτη για τη δημιουργία ενός μεγάλου Κουρδιστάν, σε σύνδεση με την ήδη αυτόνομη κουρδική περιοχή στο Βόρειο Ιράκ.

Βεβαίως, στο κουρδικό ζήτημα εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες, και πρωτίστως οι δυνάμεις των ΗΠΑ και συμμάχων τους, που στηρίζουν ορισμένα τμήματα ως μοχλό για την προώθηση των δικών τους συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή, αν και δεν στήριξαν φανατικά τη συγκεκριμένη στιγμή το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν, που έγινε στις 25 Σεπτέμβρη.

Η συμμαχία Ρωσίας, Τουρκίας, Ιράν προκαλεί μεγάλη ανησυχία στο ΝΑΤΟ λόγω των αυξανόμενων τριβών της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και τη λυκοσυμμαχία, με αφορμή τη στήριξη των Κούρδων, την όλο και πιο στενή προσέγγιση με τη Ρωσία, που αποκτά και στρατιωτική διάσταση, με δεδομένο ότι μιλάμε για μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.

Το επόμενο βήμα για το προχώρημα της «πολιτικής διαδικασίας» στη Συρία που προωθούν οι τρεις, είναι το εγχείρημα του λεγόμενου «Συριακού Κογκρέσου Εθνικού Διαλόγου», που προετοιμάζεται το επόμενο διάστημα να συγκληθεί στο Σότσι, ζήτημα όμως που προϋποθέτει νέους συμβιβασμούς στο εσωτερικό της ετερογενούς αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση του Μπασάρ Αλ Ασαντ, κάποιες δυνάμεις από την οποία δεν βλέπουν στις μελλοντικές εξελίξεις συμμετοχή του Ασαντ.

Το τμήμα εκείνο της αντιπολίτευσης που είναι φιλικά προσκείμενο στη Σαουδική Αραβία, επιβεβαίωσε αυτήν την τοποθέτηση στην τελευταία συνάντηση, επίσης αυτή τη βδομάδα, στο Ριάντ. Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένα γνωστά στελέχη στην λεγόμενη Υπατη Διαπραγματευτική Επιτροπή της αντιπολίτευσης, όπως ο έως τώρα γενικός συντονιστής της, Ριάντ Χιτζάμπ (το 2012 πρωθυπουργός στην κυβέρνηση Ασαντ), ανακοίνωσαν την παραίτησή τους.

Επίσης, η Τουρκία σε καμία περίπτωση δεν βλέπει τη συμμετοχή στον διάλογο κουρδικών δυνάμεων, που συσχετίζει με το ΡΚΚ και θεωρεί τρομοκρατικές, προβάλλοντας ότι «στοχοποιούν την εθνική της ασφάλεια». Το «κουβάρι» συμφερόντων, επιδιώξεων και ανταγωνισμών είναι τόσο πολύπλοκο, που είναι βέβαιο ότι οι όποιοι συμβιβασμοί θα είναι εύθραυστοι, όπως άλλωστε εύθραυστες, ρευστές και πρόσκαιρες είναι οι λυκοσυμμαχίες που συγκροτούνται.

Εξίσου ρευστή είναι η κατάσταση στον Λίβανο, όπου από τις αρχές του Νοέμβρη ξεκίνησε μια πολιτική κρίση με την ανακοίνωση της παραίτησης του πρωθυπουργού Σαάντ Χαρίρι στις 4 Νοέμβρη, από τη Σαουδική Αραβία, με κατηγορίες προς τη «Χεζμπολάχ» και το Ιράν ότι προετοίμαζαν σχέδιο δολοφονίας του και αποσταθεροποιούν την περιοχή. Τελικά, μετά από επαφές στη Σαουδική Αραβία (της οποίας ο Χαρίρι έχει την υπηκοότητα και όπου έχει σημαντικές επιχειρήσεις), στη Γαλλία, στην Αίγυπτο και την Κύπρο, επέστρεψε στη Βηρυτό και μετά τη συνάντηση με τον Πρόεδρο της χώρας, Μισέλ Αούν, αποφάσισε να αναστείλει προς το παρόν την παραίτησή του.

Μιλώντας σε συνάντηση τραπεζιτών της περιοχής της Μέσης Ανατολής, την Πέμπτη, ο Χαρίρι δήλωσε ότι «η χώρα πρέπει να μείνει πιστή στην τακτική της μη ανάμειξης στις περιφερειακές συγκρούσεις, όχι μόνο στα λόγια, αλλά και εμπράκτως», σε μια σαφή αιχμή προς τη «Χεζμπολάχ», που συμμετέχει στη λεγόμενη κυβέρνηση «εθνικής ενότητας». Πάντως, η «Χεζμπολάχ» χαιρέτισε την επιστροφή Χαρίρι ως «επιστροφή στην ομαλότητα».

Το πολύπλοκο αστικό πολιτικό σύστημα του Λιβάνου προβλέπει να εκπροσωπούνται οι θρησκευτικές κοινότητες, μουσουλμάνοι σουνίτες, σιίτες, Δρούζοι και οι χριστιανοί Μαρωνίτες, ώστε να εξασφαλίζεται υποτίθεται η «εθνική συνεννόηση». Χαρακτηριστικά, με βάση το Σύνταγμα, ο Πρόεδρος πρέπει να είναι Μαρωνίτης, ο πρωθυπουργός σουνίτης, ο πρόεδρος της Βουλής σιίτης και ο αρχηγός του στρατού κατά παράδοση Δρούζος.

Ετσι, στην πολιτική ζωή κυριαρχούν δύο μεγάλοι συνασπισμοί αστικών κομμάτων, η «Συμμαχία της 8ης Μάρτη», που είναι φιλική προς το σιιτικό Ιράν, και η «Συμμαχία της 14ης Μάρτη», που είναι φιλοδυτική και φιλοσαουδαραβική (σουνίτες), στην οποία ανήκει και ο Χαρίρι. Μ' αυτόν τον τρόπο, για χρόνια οι λαϊκές δυνάμεις εγκλωβίζονται σε μια διελκυστίνδα που δεν έχει σχέση με τα ταξικά τους συμφέροντα. Το Λιβανέζικο ΚΚ θέτει το ζήτημα να απεμπλακεί η πολιτική ζωή από το θρησκευτικό κριτήριο μέσα σε αντίξοες συνθήκες.

Η κατάσταση που διαμορφώθηκε στον Λίβανο, είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον ανταγωνισμό στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, που εκφράζεται και ως αντιπαράθεση Σαουδικής Αραβίας - Ιράν, που όμως έχει τη βάση του σε ισχυρούς ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, Ρωσίας για τον έλεγχο σφαιρών επιρροής, αγορών, ενεργειακών πόρων και δρόμων μεταφοράς τους.

Δεν είναι τυχαίο ότι σε μια εποχή τέτοιων ανακατατάξεων εκδηλώνεται κινητικότητα και στο Παλαιστινιακό, που έχει διάφορα σκαμπανεβάσματα, αλλά το βέβαιο είναι ότι δεν έχει καμία σχέση με το δίκαιο αίτημα του πολύπαθου Παλαιστινιακού λαού για ελεύθερη, κυρίαρχη, ανεξάρτητη πατρίδα. Στις τελευταίες εξελίξεις καταγράφεται η επιδίωξη της αμερικανικής κυβέρνησης να αναθερμάνει τη λεγόμενη ισραηλινο-παλαιστινιακή «ειρηνευτική διαδικασία».

Η τελευταία επιπλοκή, με την απόφαση των ΗΠΑ να κλείσουν τα γραφεία της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης στην Ουάσιγκτον, προβάλλοντας ως αιτία το κάλεσμα του Παλαιστίνιου Προέδρου, Μ. Αμπάς, προς το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να ασκήσει διώξεις εναντίον Ισραηλινών για εγκλήματα πολέμου, προκάλεσε την απάντηση των Παλαιστινίων για πάγωμα των επαφών με Αμερικανούς αξιωματούχους. Ωστόσο, φαίνεται ότι γρήγορα αυτή η εμπλοκή θα ξεπεραστεί.

Με δεδομένο ότι έχει υπάρξει συμφωνία συμφιλίωσης μεταξύ των μεγαλύτερων οργανώσεων, «Φατάχ» και «Χαμάς», και επίσης για πέρασμα της δικαιοδοσίας της Λωρίδας της Γάζας στην Παλαιστινιακή Αρχή και διεξαγωγή εκλογών το 2018, θεωρείται ότι θα διευκολυνθούν οι διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ. Η αμερικανική πλευρά εξάλλου εδώ και μήνες προετοιμάζει το κλίμα με τον απεσταλμένο του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και γαμπρό του, Τζάρεντ Κούσνερ, που κάνει μυστικές συναντήσεις.

Σύμφωνα με τις διαρροές στον αμερικανικό Τύπο, στο σχέδιο που είναι υπό επεξεργασία γίνεται λόγος για ένα ημι-αυτόνομο κρατίδιο στη Λωρίδα της Γάζας υπό την κηδεμονία Αιγύπτου - Ισραήλ και καντόνια στη Δυτική Οχθη υπό την κηδεμονία Ιορδανίας - Ισραήλ σε καθεστώς συνομοσπονδίας, ενώ έχουν διατυπωθεί σκέψεις για ανταλλαγή εδαφών που θα οδηγεί σε έλεγχο όλης της Ιερουσαλήμ από το Ισραήλ, άρα θάβεται το πάγιο αίτημα των Παλαιστινίων για την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του ανεξάρτητου Παλαιστινιακού κράτους.

Ταυτόχρονα, η Σαουδική Αραβία, με το δέλεαρ της χρηματοδότησης της Παλαιστίνης (ότι δηλαδή θα απομείνει ως τέτοιο, στην ουσία ένα προτεκτοράτο) διαρρέεται ότι προτείνει την απεμπόληση του δικαιώματος επιστροφής των Παλαιστινίων προσφύγων στις εστίες τους. Επιδίωξη επίσης της Σαουδικής Αραβίας φαίνεται πως είναι μια «στρατηγική εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ» θέτοντας μεταξύ άλλων ως προϋπόθεση «ισότιμη σχέση» σε στρατιωτικό επίπεδο με το Ισραήλ, ώστε ή το Ισραήλ να τερματίσει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων, είτε να αποκτήσει η Σ. Αραβία πυρηνικά όπλα. Δηλαδή, ό,τι αρνούνται στο Ιράν...