Διαβάζοντας το βιβλίο, βέβαια, πριν το γεγονός είχα καταλήξει ότι είναι χρήσιμο να καταλάβεις το τι θα 'θελαν να κάνουν οι Αμερικανοί, αλλά σκεφτόμουν ότι αυτά ποτέ δεν μπορούν να γίνουν στην πραγματικότητα και κατά το ήμισυ το βιβλίο πρέπει να πεταχτεί στα σκουπίδια.

Βέβαια, μετά το γεγονός του Σεπτέμβρη το βιβλίο απέκτησε ιδιαίτερη σημασία. Σ' αυτό επίσης βλέπει κανείς πως κάποια κράτη ακολουθούσαν επί γράμμα κάποιες επιταγές όπως έκανε π.χ. η Γερμανία. Ο ρόλος που της είχε αναθέσει ο Μπρζεζίνσκι το '77 τον εξετέλεσε στη Γιουγκοσλαβία.

Να περάσω αμέσως στις επιπτώσεις λιγάκι, επειδή έζησα αυτά τα χρόνια στην Αμερική και στη Νέα Υόρκη. Εχω βαθιά την αίσθηση ότι δε θα είναι ποτέ πραγματικά ίδια η Αμερική μετά απ' αυτό.

Για πρώτη φορά ξεγυμνώθηκε αυτή η ιστορία των δύο μέτρων και δύο σταθμών, το double standard που λένε στα αγγλικά, ότι άλλα τα στάνταρντς για την Αμερική και άλλα για τον υπόλοιπο κόσμο. Δε θα μπορέσει άλλη φορά να σταθεί ότι οι Αμερικανοί είναι κάτι διαφορετικό.

Εχει ενδιαφέρον ότι περισσότερο αυτή τη φορά υπάρχουν άνθρωποι στην Αμερική και διανοούμενοι που αντιστέκονται, όπως ο Γκορ Βιντάλ τελευταία που είπε ότι στην Αμερική δεν είχαν καταλάβει ακόμα και τον απλό νόμο της φυσικής, ότι όταν έχεις δράση θα έχεις και αντίδραση. Ή συνεχίζει να το επαναλαμβάνει, το έχει πει πολλές φορές και σε παλιότερες συνεντεύξεις ότι "η Αμερική δεν είναι ακόμα πολιτισμός, ουδέποτε ήταν δημοκρατία κλπ".

Τα αίτια, βέβαια, τα ξέρουμε αλλά πρέπει ιδεολογικά να περάσουμε στην αντεπίθεση. Εκλεισαν τώρα 10 χρόνια απ' την κατάρρευση των σοσιαλιστικών χωρών, αλλά εκείνο που φάνηκε ξεκάθαρα είναι ότι αυτή η κρίση του καπιταλισμού ειδικά τα τελευταία 10 χρόνια για να μην πω τα τελευταία 50, είναι απόδειξη ότι δε δουλεύει αυτό το σύστημα. Ηταν μάλιστα χαρακτηριστικό ότι 2 βδομάδες πριν το γεγονός το εξώφυλλο του Economist είχε ...οδηγίες προς ναυτιλλομένους καπιταλιστές να προμηθευτούν αλεξίπτωτα, για να πέσουν μαλακά απ' την κρίση, τόσο ωραία.

Κλείνοντας, θα έλεγα ότι θα πρέπει η φετινή επέτειος της 17ης Νοέμβρη να έχει μια ευρύτερη βαρύτητα και σημασία, δηλαδή είναι μια στιγμή της ιστορίας μας, αλλά πρέπει να έχει μια ευρύτερη απήχηση, να δει ολόκληρη την ελληνική ιστορία, να γίνει μια παραπομπή σε όλη την ελληνική ιστορία και σ' όλο τον πολιτισμό τον ελληνικό, όχι με μια έννοια βέβαια εθνικιστική, σοβινιστική αλλά από τη θετική άποψη τι σημαίνει ιστορία και τι σημαίνει πολιτισμός.