Τελικά, το τρομοκρατικό χτύπημα στις 11 του Σεπτέμβρη στις ΗΠΑ και η μετέπειτα ιμπεριαλιστική επέμβαση στο Αφγανιστάν, αποδεικνύεται ένα θαυμάσιο άλλοθι και για την ελληνική κυβέρνηση. Οποιο αντιλαϊκό μέτρο σχεδιάζει να πάρει από εδώ και πέρα - και τα πράγματα δείχνουν ότι θα είναι αρκετά - θα το δικαιολογεί στο όνομα της καταπολέμησης της διεθνούς τρομοκρατίας. Και από την άλλη πλευρά: Ο,τι μέτρο ενίσχυσης του κεφαλαίου ληφθεί - και εδώ επίσης αναμένονται αρκετά - θα τα δικαιολογεί στο όνομα της θωράκισης και προστασίας της ελληνικής οικονομίας από τη διεθνή κρίση και τις πολεμικές επιπτώσεις.

Ο νέος ιμπεριαλιστικός πόλεμος κατά των λαών, που ξεκίνησαν οι ΗΠΑ και τα τσιράκια τους στην Ευρώπη, χρησιμοποιείται σαν πλυντήριο για το ξέπλυμα πολλών βρώμικων λεκέδων. Οι απολογητές του συστήματος επιδιώκουν κατ' αρχάς να συγκαλύψουν τις αιτίες που οδήγησαν όλα τα προηγούμενα χρόνια στις αλλεπάλληλες περιφερειακές κρίσεις (Μεξικό, ΝΑ Ασία, Ρωσία, Λατινική Αμερική, Τουρκία), καθώς και την απειλή σήμερα μιας διεθνούς καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης. Το διαβόητο μοντέλο της «παγκοσμιοποίησης» αρχίζει να τρίζει επικίνδυνα και χρειάζεται επειγόντως αναπαλαίωση, για να μη γίνουν ορατές οι ρωγμές του από τα μεγάλα θύματα που υπέστησαν τις συνέπειές του: Τους ίδιους τους λαούς. Επιδιώκουν, επίσης, να δικαιολογήσουν τα νέα δυσβάστακτα βάρη, με τα οποία ετοιμάζονται να φορτώσουν τα πλατιά λαϊκά στρώματα, προκειμένου να αντεπεξέλθουν οι καπιταλιστικές οικονομίες από την επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, τη στασιμότητα ή την ύφεση. Οι δηλώσεις Παπαντωνίου την προηγούμενη Τετάρτη, αμέσως μετά τη διήμερη Σύνοδο του ΕΚΟΦΙΝ στο Λουξεμβούργο, ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικές για τον τρόπο με τον οποίο επιδιώκουν να αντεπεξέλθουν οι κυβερνήσεις των 15 χωρών της ΕΕ στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται.

Τι λέει σήμερα η κυβέρνηση; Οι τελευταίες δηλώσεις Παπαντωνίου, οι οποίες έχουν και τη βούλα του ΕΚΟΦΙΝ, παρουσιάζουν την ακόλουθη εικόνα: Η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει σήμερα πρόβλημα οικονομικής ύφεσης. Ενώ στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες το 2001 ο ρυθμός ανάπτυξης θα μειωθεί στο μισό, στην Ελλάδα η ανάπτυξη θα έχει μείωση κατά μισή ποσοστιαία μονάδα ή 10%. Το ΑΕΠ, από 5% που προβλεπόταν αρχικά, θα μειωθεί στο 4,5%. Και τι γίνεται με το 2002; Υπάρχει αβεβαιότητα για το 2002, η οποία, όμως, δεν υπακούει στον ορισμό της ύφεσης (πάντα σύμφωνα με τις δηλώσεις Παπαντωνίου). Προηγουμένως όμως, είχε κάνει και την ακόλουθη δήλωση: Οι προβλέψεις για το 2002 τελούν υπό την αίρεση πολιτικών και στρατιωτικών εξελίξεων. Οπως συμφωνήσαμε στη συζήτηση προχτές με τους ομολόγους μου, ποτέ άλλοτε η παγκόσμια οικονομία δεν ήταν τόσο εξαρτημένη από την πολιτική.

Τι μπορούμε να συμπεράνουμε από τις αντιφατικές, σε ορισμένες περιπτώσεις, δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Οικονομίας; Κατά πρώτον, ότι το 2001 η ελληνική οικονομία θα περάσει σχεδόν αλώβητη από τον κυκεώνα. Ευλογώντας τα γένια τους στο υπουργείο, υποστηρίζουν ότι τη στιγμή που η ευρωπαϊκή οικονομία θα αυξηθεί με ρυθμό 1,5%, η ελληνική αυξάνεται με 4,5%, άρα θρίαμβος. Οι διαφορετικοί, βέβαια, ρυθμοί ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, σε σχέση με την ευρωπαϊκή, μάλλον θα πρέπει να αναζητηθούν στα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης του καπιταλισμού της Δύσης, από τον ελληνικό καπιταλισμό. Δηλαδή στο γεγονος οτι ο ελληνικός καπιταλισμός σαν λιγότερο ανεπτυγμένος, στη δοσμένη στιγμή, φαίνεται να έχει κάποια περιθώρια ανάπτυξης. Ως πότε όμως;

Το ενδιαφέρον, εστιάζεται στο 2002. Τι πρόκειται να συμβεί στον επόμενο χρόνο, όπου όλοι ομολογούν ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία αβεβαιότητας; Στο σημείο αυτό, πρέπει να εξηγηθεί τι εννοεί η κυβέρνηση, όταν μιλάει για αβεβαιότητα τον επόμενο χρόνο.

Το ευνόητο είναι ότι μιλάει για το ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ. Αν, δηλαδή, το Προϊόν αυξηθεί κατά 4% ή λόγω δυσμενών εξελίξεων μειωθεί στο 3,5%, στο 3% ή και ακόμα χαμηλότερα. Αυτό που δεν ομολογεί η κυβέρνηση, είναι ότι με τον όρο αβεβαιότητα, εννοεί και το μέγεθος του βαρών που θα κληθούν να σηκώσουν τα λαϊκά στρώματα το 2002, ανάλογα με τις εξελίξεις... Και σε αυτό το σκηνικό πειραματίζονται σήμερα στο οικονομικό επιτελείο. Βέβαια, την πρώτη βδομάδα του Νοέμβρη, το υπουργείο Οικονομικών θα παρουσιάσει τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2002 με την πιο πιθανή εκδοχή, αυτήν του λεγόμενου και εναλλακτικού σεναρίου που παρουσίασε την 1η Οκτώβρη. Πρόκειται για σενάριο που προβλέπει ρυθμό ανάπτυξης 4%, έσοδα και δαπάνες Γενικού Προϋπολογισμού 6,2% και 2,3%. Το σενάριο αυτό προβλέπει εισοδηματική πολιτική 2,5%. Ολα αυτά, βέβαια, είναι κυριολεκτικά σχέδια επί χάρτου. Στα πλαίσια των μεγάλων αβεβαιοτήτων, στο οικονομικό επιτελείο προσανατολίζονται στη λύση κατάρτισης συμπληρωματικού προϋπολογισμού μέσα στο 2002. Πρόκειται για λύση που έχει το πλεονέκτημα της ενσωμάτωσης πραγματικών γεγονότων (εν ολίγοις τα μέχρι εκείνη τη στιγμή αποτελέσματα της ιμπεριαλιστικής επέμβασης), που θα επιτρέπουν πιο ρεαλιστικές προσεγγίσεις της εξέλιξης των μακροοικονομικών μεγεθών. Και τότε θα έρθει πραγματικά η ώρα της κρίσης και, αν χρειαστεί, η σφαγή των νηπίων... Μιλάμε, βέβαια, για την κατάρτιση «ψυχροπολεμικού προϋπολογισμού», όπου η ιδεολογική τρομοκρατία - μη μιλάτε, έχουμε πόλεμο - θα χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογηθεί ο σφαγιασμός των κοινωνικών δαπανών. Θα επιχειρήσουν έτσι να επιτύχουν το διαχρονικό στόχο, που δεν είναι άλλος από την πλήρη ιδιωτικοποίηση των τομέων της Υγείας, της Παιδείας και της Κοινωνικής Ασφάλισης, μέσω της ασφαλούς οδού της περικοπής των αντίστοιχων δαπανών. Πολιτικές, οι οποίες καθαγιάζονται από τις νεοφιλελεύθερες λογικές του λιγότερου κράτους.

Το γενικότερο πλαίσιο, βέβαια, για τον τρόπο αντιμετώπισης της επιβράδυνσης του ρυθμού ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας, τον έδωσε το ίδιο το ΕΚΟΦΙΝ. Πριν τη συνεδρίαση του οικονομικού οργανισμού της ΕΕ, είχε αναπτυχθεί μια ολόκληρη φιλολογία στον ευρωπαϊκό Τύπο για δυνατότητα προσφυγής σε επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές (αύξηση των δημόσιων δαπανών) ως αντικυκλικού όπλου ενάντια στην οικονομική επιβράδυνση. Οι 15 υπουργοί Οικονομίας της ΕΕ απέρριψαν χωρίς περιστροφές μια τέτοια λύση. Ολοι μαζί βροντοφώναξαν πως προοπτική χαλάρωσης της δημοσιονομικής πολιτικής δεν υπάρχει. Βεβαίως η άλλη διαχείρηση για τη «σωτηρία» του συστήματος εφαρμόζεται. Αλλά οι 15 σκέφτηκαν, προφανώς, πως σε μια τέτοια περίπτωση ίσως υπάρξουν περισσότερες και μεγαλύτερες λαϊκές διεκδικήσεις και αγώνες ενάντια στο οικοδόμημα της λιτότητας, που με τόση επιμέλεια είχαν στήσει τη δεκαετία του '90 (Συνθήκη Μάαστριχτ). Κοινός παρονομαστής των πολιτικών αυτών είναι η ένταση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, του υπ' αριθμόν ένα παράγοντα για τη διατήρηση του ποσοστού κέρδους σε ικανοποιητικά για το κεφάλαιο επίπεδα.

Η διατήρηση των μηχανισμών λιτότητας είναι η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη είναι η απροκάλυπτη στήριξη του κεφαλαίου από το καπιταλιστικό κράτος, πολιτική, η οποία αναβαπτίστηκε στο ΕΚΟΦΙΝ. Εδώ βλέπουμε έναν ιδιόμορφο ανταγωνισμό μεταξύ ΕΕ και των ΗΠΑ, για το ποιος χρησιμοποιεί ευρύτερα τους κρατικομονοπωλιακούς μηχανισμούς στήριξης του κεφαλαίου. Από την άποψη αυτή, είναι χαρακτηριστικός και ο τίτλος στις οικονομικές σελίδες της «Ελευθεροτυπίας» της προηγούμενης Πέμπτης, όπου αναφέρεται: «ΗΠΑ: μας ξεπέρασαν σε κρατική παρέμβαση» και στον υπέρτιτλο «1,5% του ΑΕΠ το "πακέτο" έναντι 0,25% του γαλλικού, ενώ η ΕΕ συζητά για τα επιτόκια». Αυτά με τους αξιοθρήνητους Φαρισαίους του «καθαρού» νεοφιλελευθερισμού της «μη κρατικής παρέμβασης». Οσο για το τι θα κάνει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ για να ξεπεράσει τα δύσκολα το «ελληνικό» κεφάλαιο, ο Παπαντωνίου ήταν ξεκάθαρος. Οπως είπε, οι περιβόητες διαρθρωτικές πολιτικές θα συνεχιστούν, στις αρχές του Νοέμβρη θα έρθει προς ψήφιση στο Βουλή το νομοσχέδιο για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας (προκλητική στήριξη των εταιριών ακινήτων, εφοπλιστών κλπ.), ετοιμάζουν νέα προκλητικά προνόμια με την αναθεώρηση του αναπτυξιακού νόμου (ο έλεγχος των ιδιωτικών επενδύσεων με κρατική επιχορήγηση περνάει στις τράπεζες), αναμένονται μεγάλης έκτασης φορολογικές απαλλαγές για τις μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ πάντα υπάρχει για ξεκοκάλισμα το Γ` Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, παρά τα προβλήματα που υπάρχουν με την κοινοτική γραφειοκρατία.