Απ' τις αρχές Οκτώβρη έως σήμερα, οι περιπτώσεις Αμερικανών που πράγματι προσβλήθηκαν από βακίλους του άνθρακα δεν ξεπερνούν τους δεκαπέντε ανάμεσα σ' αυτούς και τρεις νεκροί (ο 63χρονος φωτογράφος απ' τη Φλόριδα στις 5/10 και δύο ταχυδρόμοι απ' την Ουάσιγκτον την περασμένη Δευτέρα). Ομως, η «ανθρακολογία» έχει πλέον πάρει στις ΗΠΑ διαστάσεις μαζικής υστερίας, παρά το σχετικά μικρό αριθμό κρουσμάτων... Πού βρίσκονται τα όρια της λογικής και πού της υπερβολής; Εχουν ευθύνες οι αρχές των ΗΠΑ για τον πανικό που έχει σπείρει στην αμερικανική κοινωνία η θέα ακόμη και μιας τσαλακωμένης επιστολής; Ο «Ρ» απευθύνθηκε στη δρ. Μπάρμπαρα Χατς Ρόζενμπεργκ, ειδική επί των βιολογικών όπλων και επικεφαλής της ομάδας εργασίας εμπειρογνωμόνων της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων (F.A.S.), αναζητώντας μερικές απαντήσεις σε καίρια ζητήματα, με επίκεντρο όχι μόνον τον άνθρακα, αλλά και τους σοβαρότατους κινδύνους των βιολογικών όπλων, στα οποία πρωτοστάτησαν (όσον αφορά στη δημιουργία τους) οι ΗΠΑ...

-Θεωρείτε πως ο Τύπος και η κυβέρνηση ή οι αρχές γενικότερα των ΗΠΑ αντιδρούν υπερβολικά στο θέμα των επιστολών με ή χωρίς άνθρακα;

-Ναι! Πιστεύω πως αντιδρούν υπερβολικά! Αλλά νομίζω πως αυτό επιδίωκαν (οι αποστολείς των επιστολών), δηλαδή την πρόκληση πανικού, την απόσπαση της κοινωνίας απ' άλλα θέματα και νομίζω επίσης πως ο Τύπος έχει εμπέσει σ' αυτή την υπερβολή.

-Εάν, όμως, επιμείνουμε στα γεγονότα, μήπως οι αμερικανικές αρχές ευθύνονται περισσότερο γι' αυτή την υπερβολή;

-Ναι! Πιστεύω πως το έχουν χειριστεί κάκιστα. Πρώτα απ' όλα, παρά το γεγονός ότι ήταν προετοιμασμένοι και ξόδευαν λεφτά εδώ και χρόνια αποδείχτηκε πως δεν ήταν έτοιμοι να εντοπίσουν απ' την αρχή και επ' ακριβώς περί τίνος επρόκειτο, τι είδους υλικό ήταν, εάν και τι είδους μόλυνση προκαλούσε στα άτομα τα οποία έρχονταν σε επαφή κλπ. Επίσης, επιδίδονταν σε σενάρια και θεωρίες και ακόμη δεν έχουν όλα τα γεγονότα και φαίνεται πως παράλληλα υπάρχουν και αντικρουόμενες απόψεις και εκδοχές μεταξύ των αρχών. Για παράδειγμα άλλα λέει η Γερουσία, άλλα η Βουλή των Αντιπροσώπων. Κάθε αξιωματούχος δίνει τις δικές του εκτιμήσεις. Δε φαίνεται, με λίγα λόγια, να έχουν ενιαία στάση απέναντι στα γεγονότα. Αυτό επιδεινώνει την κατάσταση και ο κόσμος δεν είναι σε θέση να καταλάβει εάν και πόσο σοβαρά ή επικίνδυνα είναι τα πράγματα! Δεν υπάρχει έως στιγμής κάποια αρχή, κάποιος κυβερνητικός αξιωματούχος, που να μιλήσει με τρόπο που να καθησυχάζει τον κόσμο...

-Πέρα απ' τον άνθρακα, έχει ήδη αρχίσει η σεναριολογία για τη χολέρα, αλλά και για την ευλογιά... Τι εκτιμάτε;

- Η περίπτωση της χολέρας είναι πολύ πιο επικίνδυνη απ' τον άνθρακα, πολύ πιο πιθανό απ' την ευλογιά να χρησιμοποιηθεί για βιοτρομοκρατική επίθεση, αλλά ευτυχώς ιάσιμη. Ο άνθρακας όμως παραμένει ο πιθανότερος και «ευκολότερος» σχετικά φορέας βιολογικής επίθεσης. Ωστόσο, θα επισημάνω πως εδώ στις ΗΠΑ η περισσότερη κουβέντα γίνεται για την ευλογιά, αν και δεν έχουμε λόγους ή συγκεκριμένα στοιχεία για να γνωρίζουμε εάν υπάρχει τέτοια δυνατότητα (επίθεσης)... Γιατί, στη θεωρία τουλάχιστον, η ευλογιά έχει εξαλειφθεί εδώ και μερικές δεκαετίες, αλλά υπάρχουν μερικές περιπτώσεις χωρών, όπου εντοπίστηκαν κάποια κρούσματα ευλογιάς και δεν ξέρουμε τι θα μπορούσαν να κάνουν κάποιοι... Εδώ πάντως υπάρχει μαζική υστερία πάνω σ' αυτό το θέμα. Μιλούν ακόμη και για αναγκαστικό εμβολιασμό κάθε ατόμου που ζει στις ΗΠΑ, που ξεπερνάει βεβαίως κάθε λογική! Νομίζω ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί πως θα έπρεπε να υπάρχει ένας υπό όρους εμβολιασμός ανθρώπων, μόνον εάν αυτοί ήρθαν σε επαφή σε περίπτωση κρούσματος ή επιδημίας...

Οσον αφορά τώρα τους φορείς παθογόνων οργανισμών με σκοπό τη χρήση τους ως βιολογικών όπλων, θα έλεγα ότι ο άνθρακας παραμένει ως εκείνος ο παθογόνος μικροοργανισμός που είναι πιο εφικτό να χρησιμοποιηθεί ως τέτοιο όπλο, ακόμη και μέσω αυτής της απλής μεθόδου κάποιων επιστολών. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο με άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς όπως της χολέρας ή της ευλογιάς, γιατί χρειάζονται μεγαλύτερη τεχνογνωσία και ειδίκευση.

-Είναι ασφαλές, άνθρωποι που δεν έχουν έρθει σε καμία επαφή με τον άνθρακα, να κάνουν χρήση αντιβιοτικών; Εχουμε χιλιάδες περιπτώσεις Αμερικανών που είτε αυτοβούλως είτε με τις προτροπές των αρχών ή γιατρών παίρνουν αντιβίωση CIPRO...

-Οχι είναι πολύ ανόητο! Και γιατί δεν πρέπει να καταναλώνουμε αντιβιώσεις χωρίς συγκεκριμένη αιτία, και γιατί έτσι μειώνονται άνευ σοβαρού λόγου τα αποθέματα αντιβιοτικών για την αντιμετώπιση άνθρακα, αλλά και επειδή -και αυτό είναι το πιο σοβαρό απ' όλα- είναι πιθανόν να μειώσουν την αποτελεσματική επίδραση των αντιβιοτικών στον οργανισμό τους... Αυτό είναι βέβαια ένα από τα προβλήματα που γενικότερα αντιμετωπίζουμε σήμερα, πως δηλαδή αρκετοί παθογόνοι οργανισμοί έχουν αυξήσει την αντίστασή τους στις αντιβιώσεις και αυτό λόγω της υπερκατανάλωσης αντιβιοτικών.

-Δεν προκαλεί κατάπληξη το γεγονός πως οι ίδιες οι αρχές των ΗΠΑ παρακινούν και διευκολύνουν τον κόσμο να καταναλώσει ελεύθερα! Δεν είναι περίεργο αυτό;

-Είναι πράγματι περίεργο! Εντάσσεται σ' αυτό που λέγαμε πριν... Περί διαφορετικών και αντικρουόμενων, σε μερικές περιπτώσεις, μηνυμάτων από διάφορες πλευρές. Είναι επιπλέον αυτό που λέγαμε για «ρωγμή» στον τρόπο με τον οποίο ο μηχανισμός των αρχών χειρίζεται την κατάσταση... Δεν έχουν ενιαία στάση και αυτό προκαλεί προβλήματα... Κάποιοι γιατροί ή κάποιες κεντρικές αρχές λένε πάρτε αντιβιοτικά, κάποιοι άλλοι γιατροί και αρχές λένε μην τα παίρνετε! Η γενική στάση, όμως, είναι αυτή που προτρέπει τον κόσμο να πάρει κάποια αντιβιοτικά έτσι απλά σαν να μην υπάρχουν επιπτώσεις! Πήγα, για παράδειγμα, χτες στο φαρμακείο της γειτονιάς μου και είδα κάποιους πελάτες να ζητούν και να αγοράζουν δίχως κανένα πρόβλημα τέτοια αντιβιοτικά! Είναι γελοίο και ξεπερνά κάθε λογική...

-Γιατί, παρά την ανθρακολογία, οι αρχές των ΗΠΑ δε λένε ούτε λέξη για την ανάγκη βελτίωσης της συνθήκης για τον έλεγχο των βιολογικών όπλων του '72, που ως γνωστόν βάλτωσε εξαιτίας της απόφασης της κυβέρνησης, τον Ιούλη, να αποχωρήσει από τις διεθνείς διαπραγματεύσεις;

-Η πολιτική αυτή δεν είναι μόνον πολύ ανόητη αλλά και πολύ επικίνδυνη. Οι ΗΠΑ αποφάσισαν να απορρίψουν μια συνθήκη, που θα ήλεγχε την απαγόρευση των βιολογικών όπλων. Ιδιαίτερα ενόψει των επιθέσεων της 11ης Σεπτέμβρη και των επιστολών-άνθρακα, δε βγάζει νόημα η απόρριψη μιας τέτοιας συνθήκης, η οποία μπορεί να μην ήταν τέλεια, αλλά οτιδήποτε μπορούμε να κάνουμε για να δυσκολέψουμε οποιεσδήποτε χώρες να αναπτύξουν βιολογικά όπλα μού φαίνεται χρήσιμη όχι μόνον τώρα αλλά πολύ περισσότερο για το μέλλον! Γιατί, το ρίσκο πρόκειται να αυξηθεί με τον καιρό και όσο οι επιστήμονες προχωρούν, βρίσκουν ευκολότερους τρόπους να παράξουν τέτοια όπλα... Ετσι, νομίζω ότι ήταν μια πολιτική που αυτή η κυβέρνηση σχηματοποίησε στη βάση όχι της τρέχουσας πραγματικότητας και των κινδύνων, αλλά στη βάση της δυσαρέσκειας που είχε η Ουάσιγκτον για παντός είδους περιορισμούς, με τρόπο μεγαλομανίας γιατί όχι και της αλαζονείας της μοναδικής υπερδύναμης.

-Είναι, όντως, έτσι; Εχουμε, όντως, μια υπερδύναμη. Είναι όμως δυνατόν ή έστω τόσο απλό μια τέτοιου είδους πολιτική στο συγκεκριμένο ζήτημα να οφείλεται απλώς σε ανοησία; Για παράδειγμα, νομίζω και στις αρχές Σεπτέμβρη και προ των επιθέσεων της 11/9/01 οι ΝΙΟΥΡΚ ΤΑΪΜΣ, εφημερίδα στην οποία και εσείς η ίδια έχετε αρθρογραφήσει όσον αφορά στα βιολογικά όπλα, είχαν αποκαλύψει πειράματα της παρούσας κυβέρνησης για βιολογικά όπλα στη Νεβάδα κ.λπ. Μήπως υπήρχαν κάποιοι άλλοι, συγκεκριμένοι λόγοι που «ανάγκασαν» την κυβέρνηση Μπους να οπισθοχωρήσει στο ζήτημα της συνθήκης;

- Θεωρώ πως θέτετε δύο ερωτήματα, το δεύτερο εξ αυτών αναφέρεται στις ευαίσθητες δραστηριότητες της κυβέρνησης στα βιολογικά, που είδαν το φως πρόσφατα και επισείουν υποψίες πως ίσως συνιστούσαν παραβίαση της συνθήκης περί βιολογικών όπλων. Νομίζω πως η κατάσταση είναι σοβαρή και πως, ό,τι οι ΗΠΑ έκαναν μυστικά, ενθαρρύνει και άλλες χώρες να προχωρήσουν στην ανάπτυξη βιολογικών όπλων. Οι ΗΠΑ δηλαδή μπορούν να το κάνουν με το πρόσχημα του να βρουν τρόπους και πληροφορίες για την κατανόηση μιας βιολογικής απειλής και κατά συνέπεια της άμυνάς τους. Αυτό θα μπορούσε να ήταν ένα «ισχυρό» επιχείρημα υπό τον όρο πως κάνεις αυτές τις δραστηριότητες ανοιχτά... Οταν, όμως, τις κάνεις εν κρυπτώ, τότε προκαλείς υπόνοιες πως ίσως υπήρχαν κάποιοι άλλοι σκοποί και προθέσεις πέρα απ' τις έρευνες για άμυνα έναντι των βιολογικών όπλων! Θεωρώ πως αυτό είναι επικίνδυνο και ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με το γεγονός πως οι ΗΠΑ απέρριψαν τη συνθήκη που θα παρείχε μεν ένα πλαίσιο ελέγχου της απαγόρευσης των βιολογικών όπλων, αλλά και ένα περιθώριο ερευνών για την άμυνα έναντι τέτοιων όπλων. Και με δεδομένη την απειλή που συζητάμε περί βιολογικών όπλων, αυτή η ιδέα τού να είσαι υπερδύναμη και να έχεις τεράστιες στρατιωτικές δυνατότητες δε βγάζει νόημα... Δεν υπάρχει τρόπος που οι στρατιωτικοί μπορούν να ανταποκριθούν σε βιολογικές επιθέσεις, γιατί τέτοιες περιπτώσεις γίνονται προβλήματα δημόσιας υγείας. Τα όπλα δεν μπορούν, πολύ απλά, να μας προστατεύσουν από παθογόνους μικροοργανισμούς!

-Θεωρείτε πως οι πολίτες θα έπρεπε να σταματήσουν να πέφτουν θύματα πανικού και αντ' αυτού να πιέσουν επίμονα τις κυβερνήσεις τους να προχωρήσουν στον κατά το δυνατόν μεγαλύτερο έλεγχο για την απαγόρευση των βιοχημικών όπλων;

-Ναι! Και πιστεύω πως η ώρα αυτή είναι το τώρα! Γιατί η συνθήκη περί βιολογικών όπλων επανεξετάζεται και η λειτουργία της επανελέγχεται κάθε πέντε χρόνια και αυτή είναι η πέμπτη χρονιά... Η διάσκεψη του ΟΗΕ για τη συνθήκη βιολογικών όπλων στη Γενεύη άρχισε το Νοέμβριο του '99 και πρέπει να αντιμετωπίσουμε το γεγονός πως το πρωτόκολλο ελέγχου τήρησης της συνθήκης να μην απορριφθεί απ' τις ΗΠΑ. Η κατάσταση είναι κρίσιμη και επικίνδυνη και γι' αυτό οι συζητήσεις για το πρωτόκολλο ελέγχου τήρησης της συνθήκης θα πρέπει να προχωρήσουν... Οι κίνδυνοι περί άνθρακος, είναι πολύ μικροί σε σχέση με το τι θα μπορούσε να γίνει στο μέλλον, εάν δεν υπάρξει κανένας έλεγχος και περιορισμός και απαγόρευση βιολογικών όπλων.

Στις επιθέσεις της 11ης Σεπτέμβρη είχαμε περίπου 6.000 νεκρούς, σε μία μελλοντική περίπτωση βιολογικού πολέμου τα θύματα θα ήταν εκατομμύρια. Γι' αυτό και χρειάζεται διεθνής έλεγχος και διεθνείς συνθήκες και επιθεωρήσεις και έλεγχοι για να βεβαιωθούμε όλοι πως καμία απολύτως χώρα δεν παραβιάζει τη συνθήκη. Θα πρέπει λοιπόν, πιστεύω, όλες οι χώρες τον επόμενο μήνα οπότε θα ξαναρχίσουν οι συνομιλίες για τον έλεγχο της συνθήκης του '72 να προσπαθήσουν να τη βελτιώσουν και να ενισχύσουν και όχι βεβαίως να την εγκαταλείψουν. Ούτε οι ΗΠΑ, ούτε άλλη χώρα...