Με αφορμή τις τελευταίες κυβερνητικές παρεμβάσεις στο ζήτημα της τοξικοεξάρτησης και κυρίως τον σχεδιασμό να ανοίξουν «χώροι εποπτευόμενης χρήσης» στο κέντρο της Αθήνας, ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με την Σοφία Σκλαβενίτη, μέλος της Πανελλαδικής Γραμματείας του Εθνικού Συμβουλίου κατά των Ναρκωτικών (ΕΣΥΝ).

-- To τελευταίο διάστημα, η κυβέρνηση, κόμματα της αντιπολίτευσης και διάφοροι «ομόκεντροι κύκλοι» αξιοποιούν την εκρηκτική κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας, με τη διακίνηση και χρήση ναρκωτικών, για να προωθήσουν μια σειρά αντιδραστικούς σχεδιασμούς, όπως τους «χώρους εποπτευόμενης χρήσης». Ποια είναι η θέση του ΕΣΥΝ; Τι απαντάτε στην άποψη που λέει ότι τέτοιοι χώροι μπορούν να αποτελέσουν «ένα θετικό βήμα ανακούφισης χρηστών και κατοίκων»;

-- Το ΕΣΥΝ καταδικάζει τον σχεδιασμό της κυβέρνησης για την ίδρυση «shooting rooms» και καλεί το λαό, τη νεολαία να κάνει το ίδιο. Η ίδρυση τέτοιων χώρων όχι μόνο δεν θα λύσει κανένα πρόβλημα, αλλά θα ενθαρρύνει τη χρήση, θα δημιουργήσει νέες πιάτσες περιμετρικά, θα περιθωριοποιήσει ακόμα περισσότερο τους εξαρτημένους και θα μηδενίσει το κίνητρό τους για θεραπεία, όπως επιβεβαιώνει και η διεθνής πείρα.

Πέρα απ' όλα τα άλλα, ακόμα και οι συχνές παρεμβάσεις του Διεθνούς Συμβουλίου Ελέγχου των Ναρκωτικών (INCB) επισημαίνουν ότι η λειτουργία τέτοιων χώρων δεν συνάδει με τις διεθνείς συμβάσεις για την καταπολέμηση των ναρκωτικών. Αποτελεί κυριολεκτικά μία μορφή κοινωνικού κανιβαλισμού.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, που με την πολιτική της αναπαράγει όλα τα αδιέξοδα και τις κοινωνικές αιτίες που αποτελούν «υπόστρωμα» για το πρόβλημα των ναρκωτικών, που παρουσιάζει τη χρήση ουσιών σαν «ελεύθερη επιλογή» και «δικαίωμα», που κατακρεούργησε όπως και οι προηγούμενοι τις δομές πρόληψης και θεραπείας, έρχεται σήμερα να δώσει τη χαριστική βολή στους εξαρτημένους, καταδικάζοντάς τους σε «κρατικά εποπτευόμενο» θάνατο.

Είναι ψέμα ότι υπάρχουν χρήστες «τελευταίου σταδίου». Η πείρα των «στεγνών» θεραπευτικών προγραμμάτων, με ποσοστά επιτυχίας πάνω από 70%, επιβεβαιώνει πως η απεξάρτηση είναι εφικτή, αν δοθούν κίνητρα, αν υπάρχει το αντίστοιχο πλαίσιο που ωθεί στη θεραπεία. Δεν λείπει η επιστημονική γνώση. Από την άλλη, αν και υπάρχουν δομές που απευθύνονται στις ομάδες χρηστών που βρίσκονται στο δρόμο, αυτές είναι ελάχιστες και με τεράστιες ελλείψεις σε πόρους και δυναμικό (π.χ. street work, στέκια άμεσης πρόσβασης κ.λπ.).

Αυτοί οι σχεδιασμοί δεν είναι επικίνδυνοι μόνο για τους χρήστες και τις οικογένειές τους, αλλά για όλη την κοινωνία. Προωθείται η νομιμοποίηση των ναρκωτικών και του εμπορίου τους από την «πίσω πόρτα», η νομιμοποίηση στη συνείδηση μιας ολόκληρης γενιάς της ύπαρξης και χρήσης ναρκωτικών. Οι χρήστες ουσιών δεν είναι ένας στατικός πληθυσμός. Το φαινόμενο της χρήσης αναπαράγεται, όσο δεν υπάρχουν ολοκληρωμένα μέτρα για πρόληψη - θεραπεία - κοινωνική επανένταξη.

-- Το υπουργείο Υγείας έχει ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει στην εκπόνηση Σχεδίου Δράσης αποκλειστικά για την αντιμετώπιση των εξαρτημένων που περιφέρονται στο κέντρο της Αθήνας. Πώς το σχολιάζετε;

-- Το πρόβλημα της χρήσης ουσιών δεν αφορά σε καμία περίπτωση μόνο την Αθήνα. Τα τελευταία στοιχεία μιλούν για διπλασιασμό της χρήσης στη χώρα μας, κύρια στους μαθητές. Επίσης, χρήστης δεν είναι μόνο αυτός που περιφέρεται στους δρόμους, είναι και ο συστηματικός ή περιστασιακός χρήστης, για τον οποίο σήμερα δεν υπάρχει κανένας συντονισμός ώστε να προληφθεί η μετάβασή του στην εξάρτηση.

Η ανησυχία της κυβέρνησης είναι υποκριτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ο πρωτεργάτης του διαχωρισμού των ναρκωτικών σε «σκληρά και μαλακά», υπερασπίζεται τη νομιμοποίηση των ναρκωτικών, συνδιοργανώνει ναρκωφεστιβάλ, έχει ως πάγια θέση την «αυτοδιάθεση του σώματος», έχει πρωτοστατήσει με νόμους και παρεμβάσεις στην αθώωση της κάνναβης, που για πάνω από το 80% των χρηστών αποτελεί την πρώτη ουσία έναρξης της χρήσης.

Με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έκλεισαν τα ψυχοδιαγνωστικά κέντρα του ΚΕΘΕΑ, έληξαν χωρίς να ανανεωθούν οι συμβάσεις των εργαζομένων στα street work, υποχρηματοδοτήθηκαν εγκληματικά τα κέντρα πρόληψης οδηγώντας τους εργαζόμενους σε κινητοποιήσεις, τις οποίες μάλιστα η κυβέρνηση συκοφαντεί.

Αυτό που τους καίει σήμερα, είναι να «καθαρίσουν» το κέντρο από τους χρήστες, ώστε να προωθηθούν άμεσα τα επιχειρηματικά σχέδια δημιουργίας «ζωνών αγοράς» στην Αθήνα. Σχέδια για την αντιμετώπιση της τοξικοεξάρτησης έχουν προταθεί πολλές φορές στον δήμο της Αθήνας από τις θεραπευτικές κοινότητες, το τελευταίο μάλιστα το 2017, αλλά κανένα δεν έχει υλοποιηθεί, γιατί αφορούν πλαίσια ψυχοκοινωνικής στήριξης τα οποία κοστίζουν.

Γι' αυτό οι όποιες παρεμβάσεις έχουν γίνει μέχρι τώρα αφορούν μόνο προγράμματα χορήγησης υποκατάστατων, τα λεγόμενα προγράμματα «μείωσης βλάβης», που απλά συντηρούν την εξάρτηση, και όχι κάποιο σχέδιο ουσιαστικής αντιμετώπισης. Και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, από τη στιγμή που τόσο στην ΕΕ όσο και στη χώρα μας η εξάρτηση ιατρικοποιείται και περιορίζεται η κοινωνική ευθύνη για θεραπεία και επανένταξη.

Στο πλαίσιο αυτό, παραδόθηκαν σιγά σιγά δομές πρόληψης και θεραπείας σε ιδιώτες, φτάνοντας σήμερα να καλούν τις ΜΚΟ να αναλάβουν, έναντι πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Μιλάμε δηλαδή για ακόμα μεγαλύτερη εμπορευματοποίηση του ανθρώπινου πόνου, για ακόμα μεγαλύτερη απομάκρυνση από την ανάγκη δημιουργίας ενός δημόσιου πανελλαδικού φορέα, με ενιαία φιλοσοφία και αντίληψη, που θα καλύπτει όλο το φάσμα πρόληψης - θεραπείας και κοινωνικής επανένταξης.

Το ΕΣΥΝ έχει επεξεργαστεί και έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις, μαζί με άλλους φορείς του μαζικού λαϊκού κινήματος. Είναι αυτοί οι φορείς στους οποίους θα έπρεπε να απευθύνεται το υπουργείο και όχι στις ΜΚΟ.

-- Βλέπουμε ότι το υπαρκτό πρόβλημα των ναρκωτικών αξιοποιείται το τελευταίο διάστημα και ως «δούρειος ίππος» στα πανεπιστήμια, προκειμένου να περάσουν αντιδραστικοί σχεδιασμοί που μετρούν χρόνια πίσω και αφορούν το πανεπιστημιακό άσυλο, την ένταση της αστυνόμευσης κ.ά. Το ΕΣΥΝ πώς τοποθετείται σ' αυτό;

-- Είναι αστείο το επιχείρημα ότι για τη χρήση ουσιών και για το εμπόριο ναρκωτικών φταίει το πανεπιστημιακό άσυλο. Στους δρόμους της Αθήνας αλλά και σε γειτονιές της Αττικής, π.χ. στο Μενίδι, ανθεί το εμπόριο ναρκωτικών χωρίς να υπάρχει άσυλο. Αλλωστε, το νομοθετικό πλαίσιο που υπάρχει σήμερα δεν εμποδίζει να αντιμετωπιστούν φαινόμενα διακίνησης ουσιών, αν υπάρξουν, μέσα σε πανεπιστημιακούς χώρους.

Το πρόβλημα είναι πως η κυρίαρχη πολιτική σήμερα επικεντρώνει στην καταστολή του χρήστη και όχι της ουσίας. Οι έμποροι ναρκωτικών δρουν ανενόχλητοι και μάλιστα στο παρελθόν έχουν ψηφιστεί και νόμοι που μειώνουν τις ποινές τους, όπως ο «Νόμος περί ναρκωτικών» του 2013. Η ένταση της καταστολής φαίνεται πως θα πάρει και τη μορφή πογκρόμ εναντίων των χρηστών, αφού σήμερα λείπει η ύπαρξη εξειδικευμένου στα ναρκωτικά δικαστικού σώματος. Η θέση του εξαρτημένου δεν είναι στη φυλακή, είναι σε πρόγραμμα απεξάρτησης. Η θέση του εμπόρου είναι στη φυλακή.