ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΗΠΑ - ΚΥΠΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Στο επίκεντρο της «ΝΑΤΟικής σταθερότητας» στη ΝΑ Μεσόγειο
Σάββατο 10 Νοέμβρη 2018 - Κυριακή 11 Νοέμβρη 2018

Από τη συνάντηση των ΥΠΕΞ Κύπρου και ΗΠΑ
Οπως έλεγαν πολλοί εδώ και καιρό, η επίσκεψη του Κύπριου υπουργού Εξωτερικών (ΥΠΕΞ), Νίκου Χριστοδουλίδη, στις ΗΠΑ συνοδεύτηκε όντως από «σημαντικές ανακοινώσεις». Τα ξημερώματα της Τετάρτης, μετά από την επίσημη συνάντηση που είχε στην Ουάσιγκτον με τον Αμερικανό ομόλογό του, Μάικ Πομπέο, έγινε γνωστό ότι οι δύο χώρες υπέγραψαν «Δήλωση Προθέσεων» («Statement of Content») για την ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας στον τομέα της Ασφάλειας. Ακολούθησαν συναντήσεις με τον σύμβουλο Ασφαλείας, Τζον Μπόλτον, και την πρέσβειρα στον ΟΗΕ, Νίκι Χέιλι.

Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχαν δοθεί διευκρινίσεις για το πώς ακριβώς θα ενισχυθεί η συνεργασία των δύο αυτών χωρών στην Ασφάλεια. Η σχετική ανακοίνωση της κυπριακής κυβέρνησης ανέφερε αόριστα ότι «για πρώτη φορά, Λευκωσία και Ουάσιγκτον προχωρούν σε συγκεκριμένο καθορισμό του πλαισίου συνεργασίας τους σε θέματα Ασφάλειας», ότι στη συνάντηση Πομπέο - Χριστοδουλίδη επιβεβαιώθηκε η «ουσιαστική αναβάθμιση στις διμερείς σχέσεις». Ο ίδιος ο Ν. Χριστοδουλίδης, σε δηλώσεις του, απλά εξήγησε ότι εκφράστηκε «ξεκάθαρη επιθυμία και από τις δύο πλευρές για ενίσχυση των σχέσεών μας σε όλα τα επίπεδα, και ειδικότερα σε θέματα που άπτονται ευρύτερα του τομέα της Ασφάλειας». Πρόσθεσε ακόμα ότι με τον Αμερικανό ομόλογό του συζήτησαν για το ρόλο «που η Κυπριακή Δημοκρατία διαδραματίζει για προώθηση της ασφάλειας και της σταθερότητας» και ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν ειδικά τη «σημαντική δουλειά που παράγεται μέσα από τις τριμερείς συνεργασίες, ειδικότερα στους τομείς της Ενέργειας και της Ασφάλειας», εκφράζοντας την ελπίδα «σύντομα να υπάρξει και αμερικανική συμμετοχή» (όπως έχει άλλωστε σχεδόν ανακοινωθεί, ειδικά για την τριμερή Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ).

Ακόμα, επισήμανε ότι όσον αφορά το Κυπριακό, οι δύο πλευρές συζήτησαν τα σημερινά δεδομένα, με την Ουάσιγκτον να «στηρίζει απόλυτα» τις προσπάθειες «για επανέναρξη σύντομα συνομιλιών που θα δημιουργούν πραγματικές προοπτικές θετικής κατάληξης», με αφετηρία «την ανάγκη μέσα από το περιεχόμενο της λύσης του Κυπριακού να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο ο ρόλος της Κυπριακής Δημοκρατίας ως παροχέα ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο».

Σε αυτήν τη βάση, μάλιστα, οι δύο πλευρές αντάλλαξαν και «απόψεις, ειδικότερα για το κεφάλαιο της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων». Ενα κεφάλαιο το οποίο είναι γνωστό ότι συνδέεται με σκληρά και ευρύτερα ενδοϊμπεριαλιστικά παζάρια για τη διασφάλιση της στρατιωτικής παρουσίας σημαντικών δυνάμεων στην Κύπρο (που εξαιτίας της θέσης της αλληλεπιδρά με τις κόντρες στην ευρύτερη περιφέρεια - σταυροδρόμι τριών ηπείρων), που δεν ιεραρχεί ψηλά μόνο η Τουρκία. Δεν είναι τυχαίο ότι η Βρετανία δεν δέχεται επ' ουδενί να ανοίξει κουβέντα για το μέλλον των βάσεών της στην Κύπρο. Οπως δεν είναι τυχαία και τα «σενάρια» για δημιουργία νέων στρατιωτικών βάσεων στην Κύπρο, από τη Γαλλία ή και τις ΗΠΑ, μέσα από διάφορες μορφές συνεργασιών. Αλλωστε, προκύπτουν πολλά ερωτήματα από τις ασάφειες της αμερικανο-κυπριακής «Δήλωσης Προθέσεων»...

Σε ανακοίνωση του αμερικανικού ΥΠΕΞ επίσης γενικόλογα αναφέρθηκε ότι «η Δήλωση Προθέσεων θα προωθήσει τα κοινά συμφέροντα στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, στην ενίσχυση της ασφάλειας στη θάλασσα και στα σύνορα και στην προώθηση της περιφερειακής ασφάλειας».

Η «μακροπρόθεσμη» στρατηγική των ΗΠΑ

Αυτό που σίγουρα φωτίζει ακόμα καλύτερα η νέα αμερικανο- κυπριακή συμφωνία είναι ότι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός ιεραρχεί ψηλά την ενίσχυση του ρόλου του στην περιοχή μας, αξιοποιώντας όλες τις πιθανές συνεργασίες.

Οπως εξήγησε η πρέσβειρα των ΗΠΑ στη Λευκωσία, Κάθλιν Ντόχερτι (που αναμένεται να αντικατασταθεί σύντομα), στο 14ο συνέδριο που οργάνωσε ο «Εκόνομιστ» στην Κύπρο, «οι ΗΠΑ έχουν αναγνωρίσει ότι πρέπει να βοηθήσουμε στη σταθεροποίηση του νότιου άκρου της Ευρώπης και της Λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου. Η τρομοκρατία, οι επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας, οι συνεχιζόμενες διαμάχες σε Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, οι απειλές από το Ιράν και οι άνευ προηγουμένου μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη συγκαταλέγονται στις πιο πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε όλοι μας. Και αφορούν αυτήν εδώ την περιοχή... Οικοδομούμε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για να δώσουμε ώθηση στην παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών και να στηρίξουμε τα συμφέροντα που μοιραζόμαστε με τους φίλους και συμμάχους μας στην Ανατολική Μεσόγειο...».

Ενώ, ξεκαθαρίζοντας ότι η Ουάσιγκτον δεν θα παραιτηθεί από οποιαδήποτε κολιγιά μπορεί να της προσφέρει το ελάχιστο πλεονέκτημα - ή να στερήσει πλεονεκτήματα από αντιπάλους της - τόνισε ότι «αντιμετωπίζουμε την Ελλάδα ως άγκυρα σταθερότητας στη Μεσόγειο και τα Δυτικά Βαλκάνια και ένα κρίσιμο στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ», ότι «ενισχύουμε την εταιρική μας σχέση με την Κυπριακή Δημοκρατία» αφού «μπορεί να αναλάβει σημαντικό μέρος των κοινών μας προσπαθειών (...) για την ενίσχυση της ασφάλειας και σταθερότητας» στην περιοχή. Την ίδια στιγμή, βέβαια, δεν παρέλειψε να τονίσει ότι «εργαζόμαστε στοχευμένα για τη σταθεροποίηση της σχέσης μας με την Τουρκία και τη διατήρησή της στη Δύση. Σε μακροπρόθεσμη βάση, η Τουρκία παρέχει ένα αντίβαρο στο Ιράν...».

Μάλιστα, η Ντόχερτι αναφερόμενη στην αξιοποίηση των κυπριακών υδρογονανθράκων δεν παρέλειψε να μιλήσει για το «δικαίωμα που έχει η Κύπρος να αναπτύξει και εκμεταλλευτεί τους φυσικούς της πόρους» και να προσθέσει ότι «αυτοί οι πόροι πρέπει να μοιραστούν ισότιμα στις δύο κοινότητες στο πλαίσιο μιας διευθέτησης (του Κυπριακού)», καταλήγοντας, κατά τ' άλλα, ότι «στρατιωτικές απαντήσεις σε πιθανές εμπορικές διαφωνίες είναι ακατάλληλες...».

Είναι καθαρό ότι οι ΗΠΑ καθορίζουν τις κινήσεις τους στην περιοχή - και στο Κυπριακό που θεωρείται μοχλός «διευθέτησης» πολλών διαφωνιών και παζαριών - με στόχο την υπηρέτηση των συμφερόντων του δικού τους κεφαλαίου και των επιδιώξεών του σε πολλά επίπεδα. Δεν είναι τυχαία η παρουσία του κολοσσού της «ExxonMobil» στην περιοχή, με τις γεωτρήσεις στο οικόπεδο «10» της κυπριακής ΑΟΖ, που αναμένεται να ξεκινήσουν τις επόμενες μέρες. Είναι μέρος ευρύτερων σχεδιασμών, στην προσπάθεια της Ουάσιγκτον όχι απλά να διασφαλίσει τη μερίδα του λέοντος από τον ορυκτό πλούτο της περιοχής αλλά και να επιδράσει καθοριστικά στη «διαφοροποίηση» του «ενεργειακού εφοδιασμού» της Ευρώπης.

Οι αμερικανικές αυτές επιδιώξεις βέβαια δεν προχωρούν μόνο μέσα από τις μπίζνες με Κύπρο και Ελλάδα. Αμερικανικές εταιρείες (όπως οι «Schlumberger» και «Rowan») έχουν κλείσει συμφωνίες για γεωτρήσεις στη Μεσόγειο και με την τουρκική ΤΡΑΟ - αυτή που έστειλε στα ανοιχτά της Κύπρου το σεισμογραφικό πλοίο «Μπαρμπαρός» και το γεωτρύπανο «Πορθητής», σηματοδοτώντας την κλιμάκωση των τουρκικών προκλήσεων.

Αλλωστε, οι σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας παραμένουν περίπλοκες, αλλά και σημαντικές για τις δύο πλευρές, που παρά τις σοβαρές αντιθέσεις τους σε κρίσιμα μέτωπα (Κουρδικό, Ιράν κ.λπ.) δεν σταματούν να εκφράζουν ελπίδες για «αντιμετώπιση» διαφωνιών τους. Δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο ότι στις χώρες που οι ΗΠΑ εξαίρεσαν προσωρινά από την επαναφορά των κυρώσεων για το Ιράν ήταν και η Τουρκία. Οπως και η ανακοίνωση για επικήρυξη ηγετικών στελεχών του ΡΚΚ που χαιρετίστηκε από την τουρκική ηγεσία.


Α. Μ.