Η έλλειψη μέτρων για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ), η ραγδαία άνοδος των ευέλικτων μορφών εργασίας, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, η υπερεντατικοποίηση της εργασίας και οι υποβαθμισμένοι αρμόδιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί του αστικού κράτους, παράγοντες όλοι που βρίσκονται πίσω από τα χιλιάδες εργατικά «ατυχήματα», δεν αποτελούν παθογένειες αλλά «εργαλεία» που υπηρετούν την κερδοφορία των καπιταλιστών, με θύματα την υγεία και τη ζωή των εργαζομένων.

Είναι χαρακτηριστικό πως σε ό,τι αφορά τα μέτρα ΥΑΕ, στην καλύτερη περίπτωση, ο κεφαλαιοκράτης τα λαμβάνει μέχρι του σημείου που το «κόστος» πρόληψης είναι μικρότερο του «κόστους» εργατικού «ατυχήματος» ή επαγγελματικής ασθένειας για τον ίδιο.

Τα στοιχεία του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) καταγράφουν κάθε χρόνο χιλιάδες εργάτες και εργάτριες που τραυματίζονται και σακατεύονται, ενώ δεκάδες πέφτουν νεκροί στους χώρους δουλειάς. Κι αυτό μάλιστα όταν τα επίσημα στοιχεία είναι ελλιπή, λόγω και του ανύπαρκτου ουσιαστικά ελεγκτικού μηχανισμού, κατάσταση που φουντώνει την εργοδοτική ασυδοσία.

Μαζί με τα εργατικά «ατυχήματα», η άλλη όψη του ζητήματος ΥΑΕ είναι οι επαγγελματικές ασθένειες, που θερίζουν στους χώρους δουλειάς. Τόσο η σημερινή κυβέρνηση, όμως, όσο και οι προηγούμενες έχουν φροντίσει ώστε οι αρμόδιοι κρατικοί μηχανισμοί να μην παράγουν ουσιαστικά κανένα αποτέλεσμα ως προς την αντιμετώπισή τους, ακόμα και στο επίπεδο της τυπικής στατιστικής καταγραφής τους, η οποία είναι μηδενική!

Σε ημερίδα του Εργατικού Κέντρου Πειραιά (Απρίλης 2018) ο Χρήστος Παπάζογλου, γιατρός Εργασίας και μέλος του ΔΣ του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, είχε επισημάνει ότι η απουσία μέτρων πρόληψης οδηγεί σε πρόωρη φθορά της υγείας και στην εκδήλωση επαγγελματικών ασθενειών (καρκίνος, μυοσκελετικές παθήσεις, βαρηκοΐα κ.ά.) και ότι στη χώρα μας εκτιμάται πως πεθαίνουν κάθε χρόνο από επαγγελματικές ασθένειες πάνω από 400 εργαζόμενοι, ωστόσο αυτά τα περιστατικά καταγράφονται ως «κοινή νόσος», ενώ τώρα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ ετοιμάζεται να βάλει και νέους φραγμούς για την αναγνώριση των επαγγελτικών ασθενειών.

Ενα ακόμα πλήγμα για τους εργαζόμενους είναι ο νόμος 4512/2018 της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, με τον οποίο έβαλε στο στόχαστρο το ανθυγιεινό επίδομα των δημοσίων υπαλλήλων, στο πλαίσιο της επίθεσης συνολικά ενάντια στο θεσμό των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων.

Στη συνέχεια παρουσιάζουμε την εικόνα που προκύπτει από τα στοιχεία των ετήσιων Εκθέσεων Πεπραγμένων του ΣΕΠΕ για τα εργατικά «ατυχήματα», τους ελέγχους και τις ευέλικτες μορφές εργασίας.

Συνοπτικά τα στοιχεία δείχνουν: Υποστελέχωση των υπηρεσιών και μείωση των ελέγχων, διαψεύδοντας την κυβερνητική προπαγάνδα που ισχυρίζεται τα αντίθετα. Παρατηρείται ότι τα τελευταία έτη η τεράστια αύξηση των ευέλικτων μορφών εργασίας συμβαδίζει με την αύξηση των εργατικών «ατυχημάτων». Ο αριθμός των εργατικών «ατυχημάτων» είναι υψηλός όλα τα χρόνια, ακόμα και την περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, σε συνθήκες συρρίκνωσης της παραγωγικής διαδικασίας και μείωσης του αριθμού των εργαζομένων.

Το 2016 (τελευταίο έτος με διαθέσιμα στοιχεία από το ΣΕΠΕ), κάθε εργάσιμη μέρα 22 εργάτες και εργάτριες τραυματίζονταν ή και σακατεύονταν, ενώ κάθε 4 εργάσιμες μέρες ένας εργάτης έπεφτε νεκρός στους χώρους δουλειάς.

Το 2016 σημειώθηκε ο τρίτος μεγαλύτερος αριθμός εργατικών «ατυχημάτων» από το 2000 και ο μεγαλύτερος από το 2009 και μετά, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΠΕ. Συγκεκριμένα, το 2016 καταγράφονται 6.515 εργατικά «ατυχήματα», αριθμός ελάχιστα μικρότερος από αυτούς των ετών 2008 (6.657) και 2007 (6.561). Να σημειωθεί ότι από το 2012 μέχρι το 2016 υπάρχει συνεχής αύξηση των εργατικών «ατυχημάτων».

Την ίδια ώρα, τα θανατηφόρα εργατικά «ατυχήματα» αυξάνονται συνεχώς από το 2014 και μετά. Τα 73 θανατηφόρα που καταγράφονται το 2016 είναι ο μεγαλύτερος αριθμός νεκρών εργατών από το 2011.

Τον επαγγελματικό κίνδυνο αυξάνουν οι αντεργατικές αναδιαρθρώσεις, πλευρές των οποίων είναι οι ευέλικτες μορφές εργασίας, οι ιδιωτικοποιήσεις, οι μειώσεις προσωπικού, η εντατικοποίηση της εργασίας, η εργασία ανειδίκευτων εργαζομένων, η ανασφάλιστη εργασία, η εργασία χωρίς δικαιώματα (νέοι, μετανάστες) κ.ά.

Τα παραπάνω οδηγούν σε εργασιακή ανασφάλεια, που καθιστά τους εργαζόμενους περισσότερο ευάλωτους στην εργοδοτική αυθαιρεσία, οδηγούν σε ανασφαλείς πρακτικές εργασίας.

Αντίστοιχα, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, η παράταση του εργάσιμου βίου, δημιουργεί μια μεγάλη ομάδα εργαζομένων που είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν σε μεγάλη ηλικία, πιο ευάλωτοι στους επαγγελματικούς κινδύνους, με τα προβλήματα υγείας να είναι μεγαλύτερης έκτασης και με σημαντικότερες συνέπειες στην υγεία και την ασφάλεια.

Το 2016, η απασχόληση έφθασε σε επίπεδα παρόμοια με την αρχή της καπιταλιστικής κρίσης στη χώρα. Ωστόσο, όπως δείχνει η σύγκριση μεταξύ των ετών 2009 και 2016, η άνοδος της απασχόλησης συνοδεύτηκε από τσάκισμα της πλήρους απασχόλησης, συνολικά των δικαιωμάτων των εργαζομένων, με σοβαρές επιπτώσεις και στην Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία για τις νέες συμβάσεις απασχόλησης. Σύμφωνα με την Εκθεση, στο σύνολο των νέων συμβάσεων: Το 2009 οι νέες συμβάσεις πλήρους απασχόλησης ήταν 79% και οι συμβάσεις μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης 21%. Το 2016 οι νέες συμβάσεις πλήρους απασχόλησης ήταν μόλις 45% και οι συμβάσεις μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης 55%!

Παρά τα κροκοδείλια δάκρυα της σημερινής και των προηγούμενων κυβερνήσεων για τους νεκρούς και τους σακατεμένους εργάτες, το ΣΕΠΕ παραμένει υποστελεχωμένο και με μεγάλες ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή.

Επιπλέον, ο προσανατολισμός των ελέγχων, μέσα από την ίδια τη νομοθεσία, δεν εστιάζει στην εργοδοτική ευθύνη, αντίθετα προωθεί την ταξική συνεργασία. Ακόμη και στις περιπτώσεις που γίνονται έλεγχοι μετά από ένα «ατύχημα», υπάρχει προσπάθεια να μετατοπιστεί η εργοδοτική ευθύνη στις πλάτες των εργαζομένων, των τεχνικών ασφαλείας, των επιβλεπόντων μηχανικών ή άλλων εμπλεκομένων.

Το 2016 υπηρετούσαν μόλις 320 επιθεωρητές Εργασιακών Σχέσεων και 251 επιθεωρητές για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία για να ελέγξουν περίπου 220.000 επιχειρήσεις. Σε Εκθέσεις Πεπραγμένων παλαιότερων ετών, όταν οι επιθεωρητές ήταν σχεδόν διπλάσιοι, υπήρχε έστω και ως διαπίστωση ότι το προσωπικό ήταν ανεπαρκές. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ προφανώς θεωρεί ότι το υφιστάμενο προσωπικό επαρκεί, αφού δεν υπάρχει καμιά παρατήρηση γι' αυτό το ζήτημα, έστω για τα μάτια του κόσμου...

Το 2016 το ΣΕΠΕ πραγματοποίησε περίπου 17.000 ελέγχους στον τομέα της Υγείας και Ασφάλειας (δεν περιλαμβάνονται οι επανέλεγχοι και οι έλεγχοι που προκαλούνται από καταγγελίες και εργατικά «ατυχήματα»). Με αυτούς τους ρυθμούς, απαιτούνται 13 χρόνια για να γίνουν έλεγχοι σε όλες τις επιχειρήσεις!

Ως προς τον αριθμό των ελέγχων για την ΥΑΕ, από το 2013 και μετά υπάρχει συνεχής μείωση των ελέγχων και επανέλεγχων φθάνοντας τους 24.500 το 2016, που είναι ο μικρότερος αριθμός ελέγχων από το 2001. Αντίστοιχα, οι κυρώσεις στους εργοδότες (μηνύσεις, μηνυτήριες αναφορές, διακοπές εργασιών και πρόστιμα) μειώνονται συνεχώς από το 2014, φθάνοντας τις 1.683 το 2016, και πάλι ο μικρότερος αριθμός από το 2001. Επίσης, από το 2014 και μετά μειώνεται συνεχώς το συνολικό ποσό των προστίμων.

Για τις εργασιακές σχέσεις, από το 2014 και μετά υπάρχει επίσης συνεχής μείωση των ελέγχων και επανέλεγχων, φθάνοντας τους 27.256 το 2016, που είναι και πάλι ο μικρότερος αριθμός ελέγχων από το 2001. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει την ίδια περίοδο με τις κυρώσεις στους εργοδότες (μηνύσεις, μηνυτήριες αναφορές και πρόστιμα) που το 2016 φθάνουν τις 8.527, ο μικρότερος αριθμός κυρώσεων από το 2009. Και εδώ τα πρόστιμα μειώνονται συνεχώς από το 2014 και μετά.