Με αφορμή την καταστροφική πυρκαγιά στην Εύβοια και τις εκατοντάδες ακόμα φωτιές που ξέσπασαν κι αυτό το καλοκαίρι, πολλά γράφτηκαν ξανά για τις αιτίες των πυρκαγιών, την «κλιματική αλλαγή», ακόμα και για το «προφίλ» του εμπρηστή.

Αυτό που για μια ακόμη φορά έμεινε έξω από τη συζήτηση, πολύ περισσότερο έξω από την αντιπαράθεση ανάμεσα στη ΝΔ, στον ΣΥΡΙΖΑ και τα άλλα αστικά κόμματα, είναι το «προφίλ» της αντιλαϊκής πολιτικής που όλοι μαζί υπηρετούν. Της πολιτικής που νομιμοποιεί στην ουσία τα αυθαίρετα, ανάβει το «πράσινο φως» στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους να καταπατήσουν δασικές εκτάσεις για να υλοποιήσουν επενδυτικά πλάνα.

Της πολιτικής που διευκολύνει τη διείσδυση μονοπωλιακών ομίλων στα δασικά οικοσυστήματα με την παραχώρηση της χρήσης, θωρακίζει την εμπορευματοποίηση της δασικής γης, μέσω κυρίως της αλλαγής χρήσης της και της εξασφάλισης παράλληλα του απαραίτητου γι' αυτό χωροταξικού και περιβαλλοντικού πλαισίου.

Η ίδια αντιλαϊκή πολιτική είναι που ανάβει και το δαδί του εμπρηστή ή διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για να αξιοποιηθεί το αποτέλεσμα μιας πυρκαγιάς για την ανάπτυξη επιχειρηματικής δράσης, στο έδαφος πάντα της εμπορευματοποίησης της γης.

Ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει παρακάτω τους βασικούς νόμους που ψήφισαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία πέντε χρόνια, συμπληρώνοντας το νομικό πλαίσιο για τη διευκόλυνση της επιχειρηματικής αξιοποίησης των δασών, εξοπλίζοντας το κεφάλαιο με ένα πολυδαίδαλο νομικό οπλοστάσιο, που του επιτρέπει να κερδοσκοπεί με τη γη, ανεξάρτητα από επιχειρηματική δραστηριότητα (ΑΠΕ, βιομηχανίες, τουριστικές μονάδες κ.ά.).

• Ο νόμος 4280/2014 της συγκυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, με τίτλο «Περιβαλλοντική αναβάθμιση και ιδιωτική πολεοδόμηση - βιώσιμη ανάπτυξη οικισμών - ρυθμίσεις δασικής νομοθεσίας», αποτέλεσε μία σημαντική ποιοτική αλλαγή στην εμπορευματοποίηση των δασικών οικοσυστημάτων. Με αυτόν το νόμο θεσπίστηκε η λεγόμενη «νέα πολιτική για τα δάση», αναγνωρίζοντας τη δράση των μονοπωλιακών ομίλων στα δασικά οικοσυστήματα. Και αυτό γίνεται στο όνομα των κινήτρων προς το κεφάλαιο, για να διευκολύνει και να μειώσει το κόστος της επένδυσης. Στο όνομα της βιώσιμης ανάπτυξης και με τον όρο «ιδιωτική πολεοδόμηση», ήρε τα όποια εμπόδια υπήρχαν στη δράση του μεγάλου κεφαλαίου, αφού σε ολόκληρες περιοχές με διαδικασίες «fast track» μπορούν να αλλάξουν οι χρήσεις γης σε βάρος του δημόσιου χαρακτήρα του δασικού πλούτου. Ταυτόχρονα, άφηνε ανοιχτό το δρόμο ακόμα και για αποχαρακτηρισμό δασικών οικοσυστημάτων.
• Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, με το νόμο 4351/2015 για τις «βοσκήσιμες γαίες», αποχαρακτήρισε εκατομμύρια στρέμματα δασικών εκτάσεων. Με αυτόν τον τρόπο άνοιξε ο δρόμος, ώστε τεράστιες εκτάσεις που εποφθαλμιούσαν τα επιχειρηματικά συμφέροντα να μετατραπούν σε πεδίο για κερδοφόρες μπίζνες.
• Ο ΣΥΡΙΖΑ με το νόμο 4389/2016, που αφορά την «επιτάχυνση κατάρτισης δασικών χαρτών», στην ουσία νομιμοποίησε έμμεσα τους οικισμούς αυθαιρέτων, τους οποίους «βάφτισε» «οικιστικές πυκνώσεις». Τι επιχείρημα βρήκε για να δικαιολογήσει τη διατήρηση των αυθαιρέτων; Οτι είναι «ζωτικής σημασίας» να ολοκληρωθούν οι δασικοί χάρτες και το τι θα γίνει με τις «οικιστικές πυκνώσεις θα το λύσει αργότερα»! Ετσι, οι οικισμοί αυτοί αποτυπώνονται στους δασικούς χάρτες με ξεχωριστό χρώμα και αφού εξαιρεθούν από τη διαδικασία ανάρτησης, θα αποστέλλονται τελικά στις Διευθύνσεις Δασών των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και στο υπουργείο Περιβάλλοντος, το οποίο θα αποφασίσει για την περιβαλλοντική και πολεοδομική τους διαχείριση. Να σημειώσουμε ότι οι οικισμοί αυθαιρέτων, που κατά τον ΣΥΡΙΖΑ λέγονται πλέον «οικιστικές πυκνώσεις», σε ποσοστό τουλάχιστον 95% βρίσκονται σε καταπατημένες δημόσιες δασικές εκτάσεις, δάση και αιγιαλό.
• Το 2017, ο ΣΥΡΙΖΑ με το νόμο 4467, που αφορά τροποποιήσεις διατάξεων για τη δασική νομοθεσία, καταργεί την προστασία των χορτολιβαδικών εκτάσεων στα νησιά από τη δασική νομοθεσία! Αυτό, ως γνωστόν, ήταν ένα πάγιο αίτημα των κατασκευαστικών, τουριστικών ομίλων και ξένων επενδυτών, που χρόνια τώρα ζητούν τέτοιες εκτάσεις για να επενδύσουν. Κάτι που ξεκίνησε να γίνεται, τουλάχιστον σε επίπεδο σχεδιασμών, μετά τον συγκεκριμένο νόμο...
• Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έφερε το νόμο 4495/2017, με τον τίτλο «Ελεγχος και Προστασία Δομημένου Περιβάλλοντος». Τα περισσότερα άρθρα του νομοσχεδίου τα ψήφισαν και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Με αυτόν το νόμο, τον οποίο η κυβέρνηση παρουσιάζει ως «εργαλείο» κατά της αυθαίρετης δόμησης, εξαιρεί από όλες τις απαγορεύσεις που διέπουν ένα αυθαίρετο τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους στον κλάδο του Τουρισμού! Τι γίνεται σύμφωνα με το νόμο; Καταγράφεται το αυθαίρετο, επιβάλλονται κυρώσεις και προχωρά σε ρυθμίσεις «τακτοποίησης» των αυθαιρέτων. Δηλαδή, με απλά λόγια, δημιουργεί έναν επιπλέον φοροεισπρακτικό μηχανισμό σε βάρος του λαού. Ομως, αυτό που βγάζει μάτι είναι το ότι ενώ ο νόμος απαγορεύει κάθε δικαιοπραξία και κάθε μεταβίβαση ή σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητο με αυθαίρετο κτίσμα, όπως μίσθωση, άδεια λειτουργίας, ασφάλιση του ακινήτου, κληρονομιά κ.λπ., κάποιοι, ως διά μαγείας, εξαιρούνται από αυτούς τους περιορισμούς. Ποιοι είναι αυτοί; Τα τουριστικά ακίνητα και τα ξενοδοχεία των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Στην πραγματικότητα, με αυτόν το νόμο δίνει κίνητρα για τους μεγαλοξενοδόχους να διατηρήσουν τα αυθαίρετα μεγαθήριά τους, την ίδια στιγμή που προχωρά στη διαμόρφωση συνθηκών απώλειας σπιτιών που είναι πρώτη κατοικία. Κι αυτό γιατί πολλοί εργαζόμενοι που δεν έχουν να πληρώσουν την «τακτοποίηση», παραδίδουν τα σπίτια τους στις τράπεζες... Για να αντιληφθεί κάποιος τι σημαίνει «τακτοποίηση» για μια εργατική - λαϊκή οικογένεια, απλά αναφέρουμε ότι το τέλος που καλείται να πληρώσει για προσφυγές, ενστάσεις, αντιρρήσεις για το χαρακτήρα των εκτάσεων, αμοιβή ιδιώτη δασολόγου, δικηγόρου, μηχανικού, τοπογράφου μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει τις 4.000 ευρώ...

Για να κατανοήσουμε καλύτερα το πώς συνδέονται όλες αυτές οι παρεμβάσεις με τα συμφέροντα μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, είναι χρήσιμο να παραθέσουμε πως πολλά από τα παραπάνω τα έχει διατυπώσει ως προτάσεις ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ)!

Πιο συγκεκριμένα:

Τον Μάρτη του 2017, ο ΣΕΒ ζήτησε τη διευκόλυνση επενδύσεων για την υλοποίηση των «μεγάλων εμβληματικών έργων» στο πλαίσιο της «αξιοποίησης» της δημόσιας περιουσίας σε συνεργασία με το υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων. Στη λίστα των προτάσεων που αποτελεί προτεραιότητα για τον ΣΕΒ και θα διευκολύνει την κερδοφόρα επενδυτική δράση των μονοπωλιακών ομίλων, «ώστε να κινηθούν γρήγορα και σε καθαρό τοπίο στη γη», μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται η δημιουργία ψηφιακών υπηρεσιών για την έκδοση αδειών στις πολεοδομίες, η επίσπευση κατάρτισης δασικών χαρτών και κτηματολογίου, η τράπεζα γης, το ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης δασών. Ολα αυτά ο ΣΕΒ δεν τα ζητά γιατί οι μεγαλοβιομήχανοι κόπτονται για τα δασικά οικοσυστήματα. Αλλά γιατί αυτά τα τόσο ...φιλοπεριβαλλοντικά, εάν συνδυαστούν με το νομικό πλαίσιο που καταγράφουμε πιο πάνω, θα διευκολύνουν την επέλαση του μεγάλου κεφαλαίου στα δάση και τις δασικές εκτάσεις...

Αλλωστε, το «καθαρό τοπίο» που ζητά ο ΣΕΒ, αφορά το χαρακτήρα μιας έκτασης (δάσος, μη δασική έκταση κ.λπ.), αλλά και την ιδιοκτησιακή της κατάσταση, ζητήματα που οριστικοποιούνται όταν υπάρξουν οι κυρωμένοι δασικοί χάρτες και οι χάρτες του Κτηματολογίου. Βέβαια, ακόμα κι αν δεν έχει ολοκληρωθεί το Κτηματολόγιο, αν από τον κυρωμένο - οριστικό δασικό χάρτη μιας περιοχής μια έκταση είναι δημόσια και ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου, ο ενδιαφερόμενος όμιλος μπορεί να υλοποιήσει την επένδυση στο κρατικό δάσος.

Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι η Τράπεζα της Ελλάδας, σε κλαδική μελέτη με θέμα «Χρήσεις Γης και τουρισμός» το 2014, αναφέρει ανάμεσα σε άλλα ότι «ως βασικότερα ζητήματα που δυσχεραίνουν τις επενδύσεις γης στην Ελλάδα θεωρούνται: Η ασάφεια όσον αφορά το καθεστώς ιδιοκτησίας και η ασάφεια όσον αφορά τις χρήσεις γης για κάθε γεωτεμάχιο, καθώς και οι αλληλοκαλυπτόμενοι νόμοι χωροταξικού σχεδιασμού». Ως προτεραιότητες θεωρεί την ολοκλήρωση ενός αξιόπιστου και πλήρους κτηματολογίου και την αποσαφήνιση των χρήσεων γης.

Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πλευρά, που συνδέεται με όλα τα παραπάνω, είναι το «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», που ισχύει από το 2008. Με αυτό ορίζονται οι προϋποθέσεις, οι περιοχές προτεραιότητας και οι όροι εγκατάστασης αιολικών πάρκων στην Ελλάδα. Η περιοχή του δήμου Διρφύων - Μεσσαπίων, που πλήγηκε από την πρόσφατη πυρκαγιά, βρίσκεται ανάμεσα σε εκείνες που προκρίνονται για την ανάπτυξη ανεμογεννητριών στην Εύβοια.

Η ένταξη μιας περιοχής σε καθεστώς NATURA καθόλου δεν εμποδίζει τις επενδύσεις σε ΑΠΕ, απλά αυστηροποιεί έως ένα σημείο τους όρους για τα επιχειρηματικά μεγαθήρια της Ενέργειας. Είναι μάλιστα αποκαλυπτικό ότι όταν συζητιόταν η αναθεώρηση του Χωροταξικού για τις ΑΠΕ από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, στη διαβούλευση με τις επιχειρήσεις του κλάδου εκφραζόταν από την πλευρά τους «ανησυχία» για ενδεχόμενη αλλαγή του καθεστώτος που ισχύει ειδικά για τις ανεμογεννήτριες σε περιοχές NATURA.

Δέκα χρόνια μετά, στις αρχές του 2018, μπήκαν σε φάση υλοποίησης εγκαταστάσεις αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος 550 MW, τα οποία τίθενται από τότε σταδιακά σε λειτουργία. Θυμίζουμε ότι για να καλυφθεί ο λεγόμενος «εθνικός στόχος», αύξησης του μεριδίου των ΑΠΕ στο εγχώριο ενεργειακό μείγμα και ειδικά της αιολικής ενέργειας, θα πρέπει μέχρι το 2020 να έχουν εγκατασταθεί αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος πάνω από 3.700 MW. Να σημειωθεί ότι στην περιοχή της Νότιας Εύβοιας προωθείται εδώ και καιρό η δημιουργία του μεγαλύτερου αιολικού πάρκου των Βαλκανίων...