Ο Γ. Ρίτσος από τη Μακρόνησο και τον Αη - Στράτη όντας εξόριστος μεταξύ 1949 και 1951 γράφει τις «Γειτονιές του κόσμου». Εκεί, ανασυνθέτει ολόκληρη τη δεκαετία του '40. Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση, Δεκέμβρης, Εμφύλιος και εξορία είναι τα θέματα για αυτό το «τραγούδι»...

Για την παράσταση μιλήσαμε με τον Στέφανο Παπατρέχα.

-- Ξαναδιαβάζοντας πια το έργο ως ηθοποιός, που καλείσαι να το ανεβάσεις, τι είναι αυτό που κρατάς από τις «Γειτονιές του κόσμου»;

-- Η αλήθεια είναι πως το έργο του Γιάννη Ρίτσου είναι τεράστιο και από λογοτεχνικής άποψης, αλλά και ως ποσότητα. Εγραφε καθημερινώς και για πολλές ώρες, διότι ήταν της άποψης πως όλα είναι θέμα σκληρής δουλειάς και όχι τυχαίας έμπνευσης. Ετσι, είναι πολύ δύσκολο για κάποιον να έχει διαβάσει όλο το έργο του. Για μένα ο Ρίτσος είναι ένας ποιητής που μου μιλάει βαθιά, με έχει επηρεάσει στον τρόπο σκέψης και γραφής. Είχα διαβάσει πολύ παλιά τις «Γειτονιές του Κόσμου», αλλά όταν η Νάντια Δαλκυριάδου μού το πρότεινε για αυτήν την παράσταση, χάρηκα πάρα πολύ και φυσικά το διάβασα ξανά.

Αυτό που με συγκινεί όχι μόνο στο ποίημα του Ρίτσου, αλλά και σε όλους εκείνους τους ανθρώπους που έζησαν την εποχή εκείνη και έβαλαν τα πιστεύω και τις ιδέες τους πάνω από τη ζωή τους, είναι πως ήταν εκεί ο ένας για τον άλλον. Θεωρούσαν τον εαυτό τους κομμάτι ενός συνόλου, ήταν στο «εμείς».

-- Πώς είναι να καταπιάνεσαι με μια τέτοια δεκαετία, που είναι τόσο φορτισμένη και περιέχει ιστορικά γεγονότα τόσο μεγάλης βαρύτητας;

-- Καταρχάς έχει πολλή έρευνα. Οταν καλείσαι να μιλήσεις για ιστορικά γεγονότα και μάλιστα τόσο πρόσφατα, οφείλεις να ψάξεις τα πάντα γύρω από αυτά. Η γερμανική κατοχή, η Αντίσταση, η Απελευθέρωση, ο Δεκέμβρης, ο Εμφύλιος περνάνε μέσα από τον ποιητή σε εμάς και από εμάς στο κοινό. Εχουμε όλοι στο περιβάλλον μας και στην οικογένειά μας ανθρώπους που έχουν ιστορίες από εξορίες, κακουχίες και πόλεμο. Είναι πολύ απαιτητικό, ειδικά όταν γίνεται τόσος λόγος για πολλά από αυτά τα γεγονότα και μάλιστα από αντικρουόμενες απόψεις. Μιλάμε για περιόδους πολύ σκοτεινές, πολύ δύσκολες. Για περιόδους στις οποίες κάποιοι αποφάσισαν να αγωνιστούν, κάποιοι να σωπάσουν, κάποιοι να συνεργαστούν με όποιον θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντα και την καλή ζωή τους. Εμείς μιλάμε για τους πρώτους.

Είναι σημαντικό, επίσης, να βρεις τον πυρήνα του έργου, της ιστορίας που θες να πεις. Εδώ έχουμε την ιστορία πολλών ανθρώπων που επέλεξαν να αντισταθούν, να εναντιωθούν, να θυσιαστούν και να θυσιάσουν και οι ίδιοι την ίδια τους τη ζωή για την ελευθερία, για τα ιδανικά τους.

-- Πώς δουλέψατε για να καταφέρετε να αποδώσετε θεατρικά ένα ποιητικό έργο;

-- Για αρχή να πω πως η διασκευή της Νάντιας είναι εξαιρετική. Λόγω του ότι έχουμε να κάνουμε με ποίηση και όχι με ένα κείμενο γραμμένο για θέατρο, μία τέτοια παράσταση έχει πολλούς κινδύνους και παγίδες. Η σκηνοθέτης είχε ως κύριο μέλημα στις πρόβες να εννοούμε τα όσα λέμε, να είναι άμεσα, ειλικρινή και χωρίς καμία επίφαση μελό διάθεσης και βαρύγδουπων τρόπων έκφρασης. Τέσσερις άνθρωποι αφηγούμαστε μια κοινή ιστορία. Πολλοί αυτοσχεδιασμοί, πολλές συζητήσεις, πολλή δουλειά και με την Μαρίνα Μαυρογένη που επιμελείται την κίνηση και με τις Εφη Ψαχούλια και Ελσα Στουρνάρα που έχουν τη μουσική επιμέλεια, ώστε να υποστηρίξουμε αυτό το έργο με όλα μας τα εκφραστικά μέσα και όσο πιο πιστά μπορούμε.

-- Με την επιλογή να ανεβάσετε ένα τέτοιο έργο συμβάλλετε, σε μια εποχή που ξαναγράφεται η Ιστορία, στο να διατηρηθεί η μνήμη ζωντανή. Τι έχει να μας πει το έργο σήμερα;

-- Ζούμε σε μια περίοδο που όλα αυτά τα γεγονότα επανέρχονται, συζητιούνται. Θεωρώ πως μαθαίνοντας και μελετώντας αυτές τις περιόδους, που δεν είναι πολύ μακριά από τη δική μας και από άποψη χρόνων και από άποψη σκέψης και επιλογών, μαθαίνουμε οι ίδιοι να είμαστε παρόντες σε όσα συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή. Το πόσο και αν κάποιος θα αντιδράσει στην αδικία που υφίσταται όχι μόνο ο ίδιος μα και ο διπλανός του, το πόσο θα συμβιβαστεί με μια κατάσταση από φόβο ή από αδιαφορία ή από συμφέρον, είναι επιλογές που έκαναν οι άνθρωποι εκείνης της περιόδου όσο και αποφάσεις που καλούμαστε και εμείς καθημερινά να πάρουμε, σε άλλο ίσως μέγεθος και ένταση. Σε εμένα προσωπικά, αυτή η παράσταση μου δίνει δύναμη να σκέφτομαι, να επεξεργάζομαι και να είμαι παρών σε όσα ζω σήμερα.

-- Ποια είναι η ανταπόκριση του έργου από τον κόσμο που είδε την παράσταση;

-- Οι περισσότεροι συγκινούνται από την παράσταση, φεύγουν πιο δυνατοί, αν μπορώ να το πω έτσι. Οταν βλέπεις όσα έχουν περάσει αυτές οι γενιές, μέσα από όλες τις δυσκολίες, το πόσο πάλεψαν και κατάφεραν να βρουν το κουράγιο να συνεχίσουν παρ' όλα τα πλήγματα, νιώθεις και εσύ δυνατός να συνεχίσεις. Εχουμε μιλήσει με ανθρώπους μετά την παράσταση που έζησαν κάποια από αυτά που εμείς αφηγούμαστε και είναι πολύ δυνατή εμπειρία. Σε κάποιες παραστάσεις, μάλιστα, έχει τύχει να βλέπουμε κεφάλια να γνέφουν, επιβεβαιώνοντας όσα λέμε. Γενικώς, το κοινό είναι πολύ παρόν, το νιώθεις. Παρακολουθεί, σκέφτεται, συμμετέχει. Αυτά από άποψη εντυπώσεων. Από άποψη προσέλευσης τα πράγματα επίσης είναι πολύ πολύ καλά. Πιστεύω πως ο Γιάννης Ρίτσος είναι ένας πολύ αγαπητός ποιητής και η παράσταση είναι φτιαγμένη με πολλή αγάπη στον ίδιο και στο έργο του.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 694.4189.698

Προπώληση: viva.gr

Τιμές εισιτηρίων: 12 ευρώ κανονικό, 10 ευρώ προπώληση μέσω Viva.gr, 8 ευρώ φοιτητικό, 5 ευρώ ανέργων, ατέλεια ΣΕΗ - είσοδος δωρεάν.