Ο πρώτος κύκλος ολοκληρώθηκε με ομιλία από τον Χάρη Ραζάκο, συνεργάτη του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ και υποψήφιο διδάκτορα Ιστορίας, που είχε θέμα: «Οι αστικές πολιτικές δυνάμεις και οι διεθνείς σύμμαχοί τους την περίοδο 1940 - 1949».

Ο ομιλητής ανέλυσε τις διαφοροποιήσεις στη στάση της αστικής τάξης και του πολιτικού της προσωπικού κατά τη διάρκεια της Κατοχής, σημειώνοντας ότι παρά αυτές τις διαφοροποιήσεις, οι οποίες βρίσκονταν σε αλληλεξάρτηση με την εκάστοτε αναμόρφωση των διεθνών συμμαχιών τους, ο στόχος τους ήταν κοινός και ξεκάθαρος: «Ολες οι ελληνικές αστικές πολιτικές δυνάμεις συντάσσονται, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο κοινό μέτωπο ενάντια στον αγωνιζόμενο λαό και τον πολιτικό και οργανωτικό καθοδηγητή του σε αυτό τον αγώνα, το ΚΚΕ». Οπως είπε, συνολικά η στάση του αστικού πολιτικού κόσμου είχε κοινό παρονομαστή και ήταν αντικομμουνιστική, ενώ όσο πλησίαζε η αναμενόμενη Απελευθέρωση και εντεινόταν η πάλη για τη μεταπολεμική εξουσία, εξαλείφθηκαν οι όποιες διαφοροποιήσεις ανάμεσά τους.

Συνέχισε, αναλύοντας τη στάση του αστικού πολιτικού προσωπικού μετά τη Βάρκιζα, με τις αστικές στοχεύσεις να επικεντρώνουν στην ολοκληρωτική επικράτηση σε βάρος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, κάτι που δεν αποδείχτηκε εύκολη υπόθεση, όπως είπε.

Ξεχωριστή αναφορά έκανε στην «ιδιότυπη ιδεολογικοπολιτική πλατφόρμα» της «Εθνικοφροσύνης» που αξιοποιήθηκε, για να συσπειρωθεί ο αστικός πολιτικός κόσμος, αποτελώντας τη βάση των διώξεων, ιδίως στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου αλλά και στη μετεμφυλιακή περίοδο. Αναλύοντας τα παραπάνω, στάθηκε και στη στάση του λεγόμενου Κέντρου, που επιστράτευσε τη «θεωρία των δύο άκρων».

Συνέχισε την ομιλία του με αναφορά στις νόθες εκλογές του 1946 και στον ταξικό εμφύλιο πόλεμο, στο περίφημο Γ' Ψήφισμα του 1946 για την αντιμετώπιση του ΚΚΕ και του λαϊκού κινήματος από το αστικό κράτος. Οπως είπε, μέσα από συγκεκριμένες ιστορικές αναφορές, «η Βουλή της περιόδου 1946 - '49 αποτελεί το πιο τρανταχτό παράδειγμα της συσπείρωσης του αστικού πολιτικού συστήματος, κάθε φορά που μπορεί αυτό να κλονίζεται και να αμφισβητείται η κυριαρχία του».

Ο Β' κύκλος της ημερίδας άνοιξε με ομιλία από τον Νίκο Μαυροκέφαλο, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και με θέμα: «Η ουτοπία της "Εθνικής Ενότητας" και η δράση του εργατικού κινήματος».

Οι μεγάλοι σταθμοί του εργατικού κινήματος τη δεκαετία του 1940 περιλαμβάνονταν μεταξύ άλλων στην ομιλία του, όπου, όπως είπε, «ο ηρωισμός, η αυταπάρνηση, η προσφορά, η οργάνωση και ο αγώνας ήταν τα στοιχεία που χαρακτήρισαν τα μέλη και τα στελέχη του ΚΚΕ και τη σχέση τους με το εργατικό, συνδικαλιστικό κίνημα».

Μίλησε για την ίδρυση του Εργατικού ΕΑΜ (το οποίο αποτέλεσε τον προάγγελο του ΕΑΜ), που πήρε χαρακτηριστικά πλατιάς εργατικής και λαϊκής οργάνωσης, με μια δράση που ξέφυγε από τα στενά όρια της συνδικαλιστικής πάλης και έγινε πόλος συσπείρωσης δεκάδων μαζικών φορέων της πόλης, γυναικείων, φοιτητικών και άλλων νεολαιίστικων μαζικών οργανώσεων.

Συνέχισε με αναφορές σε μεγάλους απεργιακούς αγώνες και διαδηλώσεις, όπως η περίφημη απεργία των Τριατατικών (ΤΤΤ) μέσα στην Κατοχή, η ιστορική απεργία ενάντια στην επιστράτευση χιλιάδων Ελλήνων εργατών από τους ναζί, επίσης στην θρυλική Ομοσπονδία Ελληνικών Ναυτεργατικών Οργανώσεων (ΟΕΝΟ), κ.λπ.

Ακολούθως, έκανε αναφορά στην κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου μετά την Απελευθέρωση, στην οποία συμμετείχαν και ΕΑΜίτες υπουργοί, σημειώνοντας ότι «το ΚΚΕ, παρότι στήριζε τις εργατικές διεκδικήσεις και κινητοποιήσεις, βρέθηκε σε δύσκολη θέση, λόγω της πολιτικής της δημοκρατικής εξομάλυνσης που υποστήριζε».

Στάθηκε ιδιαίτερα στο όργιο καταστολής μετά τη Βάρκιζα και στην εργοδοτική τρομοκρατία στους χώρους δουλειάς. Αλλά και στην ίδρυση και σημαντική δράση του ΕΡΓΑΣ (ΕΡΓατικός Αντιφασιστικός Συνασπισμός), στις εξελίξεις στη ΓΣΕΕ εκείνη την περίοδο με την απευθείας παρέμβαση του αστικού κράτους, το πογκρόμ κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου σε συνδικάτα και συνδικαλιστές, με διώξεις, δολοφονίες, καταδίκες στελεχών του εργατικού κινήματος.

Καταλήγοντας, σημείωσε: «Η δράση του ΚΚΕ τη δεκαετία του 1940, παρά τα λάθη και τις αδυναμίες, μας γεμίζει περηφάνια. Γίνεται οδηγός για το παρόν και το μέλλον. Διαπαιδαγωγεί τις νέες γενιές κομμουνιστών, τις γενιές των εργατικών στελεχών που θα ηγηθούν στους νέους αγώνες του εργατικού κινήματος, για τη μεγάλη Κοινωνική Συμμαχία που θα αναμετρηθεί με την καπιταλιστική εξουσία, για την κοινωνική απελευθέρωση, το Σοσιαλισμό».

Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο Θοδωρής Σκολαρίκος, μέλος του Γραφείου της ΕΠ της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ. Πραγματοποίησε ομιλία με θέμα: «Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας και του Πειραιά».

Ο ομιλητής αναφέρθηκε στα πρώτα βήματα του ΕΛΑΣ της Αθήνας και του Πειραιά, στη στελέχωσή του, στην αξιοθαύμαστη προσπάθεια και αυτοθυσία των μαχητών του και του λαού της πόλης για να βρεθούν όπλα. Τις μέρες της Απελευθέρωσης, η συνολική δύναμη του ΕΛΑΣ Αθήνας - Πειραιά ήταν 23.150 άνδρες, από τους οποίους 6.000 ελαφρά οπλισμένοι και άλλοι 3.000 με πιστόλια και περίστροφα.

«Η συγκρότηση του ΕΛΑΣ στην Αθήνα και τον Πειραιά είχε να αντιμετωπίσει υπέρμετρες δυσκολίες, σε σχέση με τον αντίστοιχο της υπαίθρου. Ηταν ένας στρατός που δημιουργήθηκε, αναπτύχθηκε και έδρασε μέσα σε αστικό περιβάλλον και δη στην πρωτεύουσα της χώρας, δηλαδή στην έδρα των δυνάμεων καταστολής των αρχών κατοχής και του αστικού κράτους», τόνισε ο Θ. Σκολαρίκος. Οπως σημείωσε, ο ΕΛΑΣ έδωσε ηρωικές μάχες με τους κατακτητές, με πιο εμβληματική αυτή της Κοκκινιάς και χάλασε τα σχέδια των γερμανικών στρατιωτικών δυνάμεων να καταστρέψουν υποδομές κατά την αποχώρησή τους. Από τις πλέον σφοδρές μάχες που έδωσε ο ΕΛΑΣ, ήταν αυτή κατά του Συντάγματος Χωροφυλακής Μακρυγιάννη.

Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στις μέρες του Δεκέμβρη, όπου ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά έδωσε τη μάχη των οδοφραγμάτων. Χαρακτηριστικό είναι ότι στον Πειραιά στήθηκαν σχεδόν 2.000 οδοφράγματα. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην ηρωική δράση που ανέπτυξε ο Λόχος Σπουδαστών, ο οποίος μετονομάστηκε σε Λόχο «Λόρδος Μπάυρον» κατά τη διάρκεια της ένοπλης ταξικής αναμέτρησης με τις βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις τον Δεκέμβρη του '44.

Ο Θ. Σκολαρίκος υπογράμμισε, επίσης, πως νευραλγικής σημασίας οργάνωση στο πλευρό των μαχητών του ΕΛΑΣ ήταν η Οργάνωση Προστασίας Λαϊκού Αγώνα, γνωστή ως ΟΠΛΑ, η οποία «στην πορεία απέκτησε κρίσιμες πηγές πληροφοριών σε όλες τις κυβερνητικές υπηρεσίες και σε πολλά ιδρύματα», «συγκρότησε ομάδες τιμωρίας προδοτών του λαϊκού κινήματος, τιμώρησε κουκουλοφόρους και υπαίτιους σφαγών σε περιοχές της Αθήνας και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας».

«Ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά που αγωνιζόταν για να απελευθερωθεί από τη ναζιστική κατοχή, αγκάλιασε τον ΕΛΑΣ, γιατί τον ένιωθε ως δικό του δημιούργημα, ως την αιχμή του δόρατος για την αντίστασή του στις θηριωδίες των κατοχικών αρχών και την απελευθέρωσή του», είπε σε άλλο σημείο της ομιλίας του.

Ο Β' κύκλος έκλεισε με την ομιλία του Αναστάση Γκίκα, μέλους του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ και διδάκτορα Ιστορίας, με θέμα: «Η σύγκρουση του Δεκέμβρη του 1944 στην Αθήνα και στις άλλες περιοχές της Ελλάδας».

Οπως σημείωσε, «ο Δεκέμβρης του 1944 ήταν μια κρίσιμη ταξική σύγκρουση, που αντικειμενικά ήταν αναπόφευκτη, στο βαθμό που το ζήτημα της εξουσίας, το ποιος - ποιον, παρέμενε ανοιχτό, με την πολιτική κυριαρχία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ στο σύνολο σχεδόν της χώρας και την ύπαρξη ενός μαζικού - ένοπλου - λαϊκού κινήματος να βαραίνει καταλυτικά στους σχεδιασμούς της εγχώριας ελληνικής αστικής τάξης (και των διεθνών συμμάχων της), παρά τις όποιες διαγραφείσες ταλαντεύσεις, υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, από τη μεριά του πρώτου».

Ο ομιλητής έκανε εκτενή αναφορά στα γεγονότα που προηγήθηκαν, στο τελεσίγραφο του Σκόμπι που απαιτούσε τη διάλυση του ΕΛΑΣ, στην απόρριψη αυτής της διαταγής από το ΕΑΜ και τα όσα ακολούθησαν την Κυριακή 3 Δεκέμβρη στο συλλαλητήριο στο Σύνταγμα, όπου οι δυνάμεις του Εβερτ άνοιξαν πυρ στο άοπλο πλήθος, σκορπώντας το θάνατο. Την επόμενη μέρα, ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά, σε μια συγκλονιστική ατμόσφαιρα πένθους αλλά και μαχητικότητας, συνόδευσε τους ηρωικούς νεκρούς του στο Α' Νεκροταφείο όπου έγινε η κηδεία τους. Το πανό που κρατούσαν μαυροφορεμένες κοπέλες στην κεφαλή της πορείας έγραφε: «Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα. ΕΑΜ». Στην επιστροφή από το νεκροταφείο πραγματοποιήθηκε νέα δολοφονική επίθεση κατά του πλήθους.

Στη συνέχεια, μίλησε για τη γενίκευση των συγκρούσεων και παρουσίασε στοιχεία από τον πραγματικά άνισο, από την άποψη της δύναμης πυρός, αγώνα που διεξήγε το ΕΑΜ στις 33 μέρες των μαχών της Αθήνας και του Πειραιά. Οπως εξήγησε, «στη σύγκρουση του Δεκέμβρη, στην πρωτεύουσα ο ταξικός αντίπαλος μπορεί μεν να είχε την υπεροπλία, που επετεύχθη κυρίως με τη σταδιακή συγκέντρωση σημαντικών βρετανικών δυνάμεων. Ωστόσο, δεν ήταν αυτή που κατ' αρχήν έκρινε την έκβασή της. Με μια μεγαλύτερη συγκέντρωση δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην πρωτεύουσα, με μια μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στη σύγκρουση, οι όροι της θα ήταν αναμφίβολα ευνοϊκότεροι για το λαϊκό κίνημα. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν ήταν δυνατό δίχως τον ανάλογο στρατηγικό προσανατολισμό, δηλαδή την επαναστατική κατάκτηση της εργατικής εξουσίας».

Ο Αν. Γκίκας ολοκλήρωσε την ομιλία του, υπενθυμίζοντας το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει στο Δοκίμιο Ιστορίας του Κόμματος: «Η σύγκρουση του Δεκέμβρη ήταν αναπόφευκτη. Η στάση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ να μην υποχωρήσουν στην αξίωση της ντόπιας αστικής τάξης και των διεθνών συμμάχων της για τον αφοπλισμό του λαϊκού κινήματος, ήταν επιβεβλημένη. Η υποχώρηση θα σήμαινε απόλυτη πολιτική και ηθική απαξίωση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, θα τσάκιζε το εργατικό - λαϊκό κίνημα. Ωστόσο, η μάχη είχε περισσότερο αμυντικό χαρακτήρα απέναντι στην αστική επιθετικότητα και την πίεση για συμβιβασμό».

«Η συμβολή των γυναικών στους αγώνες της περιόδου»: Με το θέμα αυτό άνοιξε ο τρίτος κύκλος της ημερίδας από την Φιλιώ Τόλια, συνεργάτη του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ και υποψήφια διδάκτορα Ιστορίας, που αναφέρεται στην ιδιαίτερη δουλειά που ανέπτυξε το Κόμμα στις γυναίκες εκείνα τα χρόνια.

Περιέγραψε πώς εντάχθηκαν οι γυναίκες στο αντιστασιακό κίνημα και έφτασαν να είναι τα μισά μέλη της ΕΠΟΝ και της Εθνικής Αλληλεγγύης. Μίλησε για την ένταξή τους στην ένοπλη πάλη, στον ΕΛΑΣ, αλλά και για την επίσημη αναγνώριση των δικαιωμάτων των γυναικών και την αναγνώριση της νομικής ισότητας των φύλων από τη Λαϊκή Εξουσία που εγκαθίδρυσε το ΕΑΜ, προς το τέλος της Κατοχής, μια πράξη που συντελέστηκε όταν η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) κατοχύρωσε με νόμο την ισότητα ανδρών και γυναικών, ενώ για πρώτη φορά οι γυναίκες εξέλεγαν και εκλέγονταν.

Μίλησε, επίσης, για το βαθμό οργάνωσης των γυναικών στο ΚΚΕ, τη θέσπιση της Γυναικείας Γραμματείας της ΚΕ του Κόμματος, αλλά και για τις διώξεις που υπέστησαν οι αγωνίστριες από το αστικό κράτος, τις εκτελέσεις, τις φυλακίσεις και τις εξορίες. Επίσης, για την ίδρυση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Γυναικών τον Φλεβάρη του 1946, που απέδειξε ότι παρά τις ασφυκτικές συνθήκες τρομοκρατίας, οι προσπάθειες οργάνωσης του γυναικείου κινήματος δεν ανακόπηκαν, αντίθετα ενισχύθηκαν.

Ξεχωριστή αναφορά έκανε η ομιλήτρια στη συμμετοχή των γυναικών στον ΔΣΕ, όπου διαμορφώθηκε μια διόλου ευκαταφρόνητη δύναμη γυναικών, με τις αξιωματικούς να αποτελούν το 10% περίπου του συνολικού αριθμού των αξιωματικών του ΔΣΕ. Οπως είπε, «γυναίκες δρούσαν και στελέχωσαν όλα τα τμήματα του ΔΣΕ: Στα έμπεδα, στην επιμελητεία, στα νοσοκομεία, στη μεταφορά των τραυματιών, στους ελεύθερους σκοπευτές, στους ΠΕ πόλεων, στην πρώτη γραμμή του μετώπου», για να καταλήξει: «Οι γυναίκες που συμμετείχαν στο ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, στην ΕΠΟΝ, στον ΔΣΕ, που εξορίστηκαν, φυλακίστηκαν, οδηγήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα, άντεξαν, γιατί συνέδεσαν τη ζωή τους με την πάλη για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση και καταπίεση. Αντιστάθηκαν στη βία της αστικής τάξης και παρά τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων, πρόβαλλαν την ταξική πάλη. Η πορεία τους το διάστημα 1940 - 1949 αναδεικνύει την καταλυτική επίδραση της κομμουνιστικής ιδεολογίας στη χειραφέτηση των γυναικών».

Ο Βασίλης Μόσχος, συνεργάτης του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ και διδάκτορας Ιστορίας, πραγματοποίησε ομιλία με θέμα: «Η στάση και η δράση των καλλιτεχνών».

Μίλησε για τη στάση τους στον πόλεμο, τη δημιουργία οργανώσεων όπως το ΕΑΜ Λογοτεχνών, το ΕΑΜ Καλλιτεχνών, οι Νέοι Καλλιτέχνες, κ.ά. «Υπό τη σκέπη αυτών των οργανώσεων και την καθοδήγηση των τομέων διαφώτισης των Κομματικών Οργανώσεων Αθήνας και Μακεδονίας, καταγράφεται ένα πλήθος πρωτοβουλιών», όπως σημείωσε.

Αναφορά έκανε επίσης στις πολυεπίπεδες διώξεις απέναντι στο λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό κόσμο κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, την Κατοχή και τον Δεκέμβρη, όπου οι Βρετανοί εκτόπισαν πνευματικούς ανθρώπους, μεταξύ των οποίων ο ηθοποιός Μίμης Φωτόπουλος, ο ποιητής Αρης Αλεξάνδρου, ο στιχουργός Βαγγέλης Γκούφας και ο πεζογράφος Γιώργος Βαλέτας. Στη Δεκεμβριανή αναμέτρηση θα δούμε αρκετούς στο πλάι του ΕΛΑΣ και του λόχου «Λόρδος Μπάυρον», είτε ενόπλους στους δρόμους της Αθήνας, είτε ως δίκτυο υποστήριξης.

Οπως είπε, η κορύφωση της ταξικής πάλης το διάστημα 1946 - 1949 απαιτεί από τον καθένα να πάρει μέρος με τη μια ή την άλλη πλευρά, κομμουνιστές λογοτέχνες και συμπορευόμενοι κινούνται ανάμεσα στη στήριξη στον ΔΣΕ και στην αξιοποίηση χαραμάδων στη νόμιμη πολιτική δράση.

«Μια διαπίστωση της ιστορικής έρευνας είναι η θέση: "Οι λογοτέχνες γράφουν τη δεκαετία 1940 - 1950, συνάμα όμως πράττουν"», είπε, εξηγώντας παράλληλα πως «όλη η παραπάνω δραστηριότητα, ωστόσο, φωτίζει και τις προγραμματικές αδυναμίες του Κόμματος τη δεκαετία 1940 - 1950, αλλά και τις συντελούμενες διεργασίες».

Συνοψίζοντας, σημείωσε πως «οι λογοτέχνες, οι καλλιτέχνες και η δραστηριότητά τους συνιστούν ένα πεδίο σύνθετο, ίσως ανεξάντλητο, πολύπλευρα δραστικό, συνυφασμένο με τις ταξικές - πολιτικές αντιθέσεις, τις διεργασίες, τις διαιρέσεις, το ιδεολογικό κλίμα και τα διακυβεύματα της εποχής. Συνυφασμένο εν τέλει με την ιστορική εξέλιξη ως την κατάργηση της εκμετάλλευσης, ως το επόμενο βήμα στην Ιστορία της ανθρωπότητας, το Σοσιαλισμό».

Η ημερίδα ολοκληρώθηκε με ομιλία από τον Δημήτρη Ξεκαλάκη, μέλος της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ και της ΕΠ της ΚΟ Αττικής του ΚΚΕ, που είχε ως θέμα: «Από τη Βάρκιζα στην ταξική σύγκρουση 1946 - 1949».

Ο ομιλητής αναφέρθηκε στην απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας, που, όπως είπε, αποτέλεσε έναν απαράδεκτο συμβιβασμό, με πολύ αρνητικές συνέπειες σε βάρος του λαϊκού κινήματος, που βαραίνει την τότε ηγεσία του ΚΚΕ, αφού «ανεξάρτητα από τις όποιες διεθνείς παραινέσεις δέχτηκε το Κόμμα για την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης, έπρεπε να απορρίψει και την παραμικρή σκέψη για την παράδοση των όπλων και τη διάλυση του ΕΛΑΣ. Επρεπε το Κόμμα να ανασυνταχθεί και ο ΕΛΑΣ να συνεχίσει τον αγώνα έξω από την Αθήνα. [...] Η απαράδεκτη υποχώρηση, όντας σε βάρος του ΕΑΜικού κινήματος και γενικά του λαού, απέβαινε σε βάρος και του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος».

Στάθηκε αναλυτικά στο όργιο τρομοκρατίας που εξαπέλυσε η αστική τάξη και τα όργανά της ενάντια στο ΚΚΕ και το κίνημα μετά την υπογραφή της Συμφωνίας, λέγοντας, μεταξύ άλλων, ότι τελικά «αντί να γίνει η εκκαθάριση του στρατού από τους δοσίλογους, με βάση τη Συμφωνία, διώχτηκαν οι ΕΑΜίτες».

«Επιβεβαιώθηκε ακόμα μια φορά ότι με την αστική τάξη δεν μπορεί να υπάρχει συμφωνία», υπογράμμισε ο Δ. Ξεκαλάκης.

Συνέχισε, κάνοντας αναφορά στη 12η Ολομέλεια και το 7ο Συνέδριο του Κόμματος, που κατέγραψαν σημαντικά βήματα στην ανασυγκρότηση και πρόταξαν την ανάγκη της Μαζικής Λαϊκής Αυτοάμυνας, που λειτουργούσε ως επιλογή αναχώματος στην κλιμακούμενη δολοφονική τρομοκρατία.

Στάθηκε στο πώς συγκροτήθηκαν οι Ομάδες Καταδιωκόμενων Δημοκρατικών Αγωνιστών (ΟΚΔΑ), ή οι Ομάδες Δημοκρατικών Ενόπλων Καταδιωκόμενων Αγωνιστών (ΟΔΕΚΑ, ΟΔΕΚ), που αποτέλεσαν τους πρώτους αντάρτικους σχηματισμούς, φτάνοντας μέχρι την επίθεση στο σταθμό Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο τον Μάρτη 1946 και τη μετονομασία των αντάρτικων δυνάμεων σε Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας στις 27 Δεκέμβρη 1946. «Το ΚΚΕ προς τιμήν του ακολούθησε το δρόμο της ένοπλης σύγκρουσης, επιβεβαιώνοντας ότι, παρά τα λάθη και τις αδυναμίες του, δεν συμβιβάστηκε με τον ταξικό εχθρό και δεν ενσωματώθηκε. Ακολούθησε η τρίχρονη εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), της κορυφαίας ταξικής σύγκρουσης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα, που απέδειξε ότι οι κοινωνικές αντιθέσεις δεν χωράνε στα ιδεολογήματα της λεγόμενης "εθνικής ομοψυχίας" και της κατάργησης των ταξικών διαχωριστικών γραμμών», σημείωσε μεταξύ άλλων.