Στην Ελλάδα, μια χώρα σεισμογόνο, με μεγάλο υπέργηρο κτιριακό δυναμικό, που συχνά έχει πληρώσει «φόρο» στον Εγκέλαδο με ανθρώπινες ζωές και μεγάλες υλικές ζημιές, η αντισεισμική θωράκιση δεν αποτελεί προτεραιότητα για καμία από τις κυβερνήσεις που πέρασαν όλα αυτά τα χρόνια.

Θυμίζουμε ότι σκοπός του Προγράμματος Πρωτοβάθμιου Προσεισμικού Ελέγχου είναι η καταγραφή των κτιρίων δημόσιας και κοινωφελούς χρήσης και η πρώτη αποτίμηση της σεισμικής τους ικανότητας, προκειμένου να καθοριστούν οι προτεραιότητες σε εθνικό επίπεδο για τον περαιτέρω έλεγχο και τη λήψη μέτρων προστασίας απέναντι στις αναμενόμενες σεισμικές δράσεις στις περιοχές που βρίσκονται.

Το κανονιστικό πλαίσιο που επεξεργάστηκε και διαμόρφωσε ο ΟΑΣΠ για τον προσεισμικό έλεγχο, περιλαμβάνει τρία στάδια:

• Τον Πρωτοβάθμιο Προσεισμικό Ελεγχο ή Ταχύ Οπτικό Ελεγχο (ΤΟΕ), για την πρώτη καταγραφή και ταχεία αποτίμηση της σεισμικής ικανότητας των κτιρίων δημόσιας και κοινωφελούς χρήσης.
• Τον Δευτεροβάθμιο Προσεισμικό Ελεγχο για την προσεγγιστική αποτίμηση της σεισμικής ικανότητας με βάση αναλυτικότερους υπολογισμούς και (μη καταστροφικό) έλεγχο ποιότητας των υλικών, για όσα κτίρια προκύψει ανεπαρκής σεισμική ικανότητα με βάση τα αποτελέσματα του ΤΟΕ.
• Την αναλυτική αποτίμηση της σεισμικής ικανότητας και (ενδεχομένως) σύνταξη μελέτης αποκατάστασης - ενίσχυσης, για όσα κτίρια προκύψει τοπική ή γενική σεισμική ανεπάρκεια από το προηγούμενο στάδιο.

Από τον έλεγχο αυτό θα προσδιοριστούν τελικώς τα κτίρια εκείνα, για τα οποία θα απαιτηθεί η άμεση λήψη μέτρων για την προστασία του κοινού και των εργαζομένων σε αυτά ή η εκπόνηση μελέτης επισκευής - ενίσχυσης.

Τι έγινε όμως όλα αυτά τα χρόνια; Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν τις διαχρονικές μεγάλες και εγκληματικές ευθύνες του αστικού κράτους, που επιμερίζονται εξίσου στις κυβερνήσεις αλλά και στις διοικήσεις των Περιφερειών και των δήμων που αντιμετωπίζουν ως ζήτημα δευτερεύουσας σημασίας την αντισεισμική προστασία των σχολικών κτιρίων, όπου φοιτούν εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές.

Στην Ελλάδα έχουμε 14.000 σχολικά κτίρια. Από αυτά, το 25% έχει κατασκευαστεί προ του 1959 χωρίς αντισεισμικό κανονισμό, το 30% μεταξύ 1959 και 1985 με υποτυπώδη αντισεισμικό κανονισμό και το υπόλοιπο 45% από το 1985 μέχρι σήμερα με πιο σύγχρονες αντισεισμικές διατάξεις. Από αυτά τα κτίρια έχει γίνει προσεισμικός έλεγχος μόνο σε αυτά προ του 1959, αλλά χωρίς να αξιοποιηθούν τα αποτελέσματά του προκειμένου να προχωρήσουν στη συνέχεια οι αναγκαίες αντισεισμικές μελέτες και ενισχύσεις.

Στη Θεσσαλονίκη η πλειοψηφία των δήμων δεν έχει ολοκληρώσει τον προσεισμικό έλεγχο των σχολείων. Ενδεικτική είναι η εικόνα στον μεγαλύτερο δήμο του πολεοδομικού συγκροτήματος.

Πιο συγκεκριμένα, στο δήμο Θεσσαλονίκης αναμένεται μέσα στο 2020 να ολοκληρωθεί ο Ταχύς Οπτικός Ελεγχος, ενώ στους δήμους Καλαμαριάς και Κορδελιού - Ευόσμου δεν έχει καν ξεκινήσει και εντάχθηκε, μετά από πιέσεις και παρεμβάσεις της «Λαϊκής Συσπείρωσης» και του γονεϊκού κινήματος, στα τεχνικά προγράμματα που θα «τρέξουν» προς υλοποίηση το 2020.

Στο δήμο Θεσσαλονίκης, η διενέργεια του Πρωτοβάθμιου Προσεισμικού Ελέγχου Σχολικών Κτιρίων ανατέθηκε το 2018 σε ιδιωτική μελετητική εταιρεία, η οποία έχει υποχρέωση να ολοκληρώσει τη διαδικασία μέχρι τον Οκτώβρη του 2020. Από τους μέχρι τώρα ελέγχους διαπιστώθηκε ότι τουλάχιστον τα 18 από τα 109 σχολικά συγκροτήματα πρέπει να ελεγχθούν σε δεύτερο βαθμό, όμως η διαδικασία αυτή ακόμη δεν έχει δρομολογηθεί. Επιπλέον, δύο από αυτά τα σχολικά κτίρια καθώς και ένα τρίτο λυόμενο κρίθηκαν ακατάλληλα και τα σχολεία που φιλοξενούνταν μεταστεγάστηκαν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία από την αρμόδια υπηρεσία Τεχνικών Εργων του δήμου, ήδη έχουν ολοκληρωθεί εμπρόθεσμα οι δύο επιμέρους συμβάσεις Πρωτοβάθμιου Προσεισμικού Ελέγχου και είναι σε εξέλιξη η τρίτη, με την ολοκλήρωση της οποίας θα έχει ελεγχθεί το σύνολο των σχολικών κτιρίων του δήμου.

Με την πρώτη σύμβαση ελέγχθηκαν κατά προτεραιότητα 78 κύρια κτίρια με αμιγή χρήση εκπαιδευτηρίων και 24 βοηθητικά, δηλαδή αποθήκες, τουαλέτες, λεβητοστάσια, βοηθητικά κλιμακοστάσια κ.λπ. Από τον πρωτοβάθμιο (οπτικό, μακροσκοπικό) έλεγχο προέκυψε ότι το σύνολο σχεδόν των κύριων κτιρίων χρήζει Δευτεροβάθμιου Προσεισμικού Ελέγχου. Τα περισσότερα σχολεία είναι παλαιά κτίρια που χτίστηκαν μέχρι το 1965. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονται πολλά σχολεία του κέντρου της πόλης (15ο Γυμνάσιο - Λύκειο, 13ο Γυμνάσιο και 17ο Λύκειο, 36ο Δημοτικό Σχολείο, 44ο Δημοτικό, έκλεισε καθώς υποβαθμίσθηκε σε τριθέσιο και οι μαθητές μεταφέρθηκαν στο 34ο Δημοτικό) κ.ά.

Με τη δεύτερη σύμβαση ελέγχθηκαν 93 ανεξάρτητα κτίρια, για τα οποία δεν συστήνεται δευτεροβάθμιος έλεγχος.

Η τρίτη σύμβαση βρίσκεται σε εξέλιξη και περιλαμβάνει το σύνολο των συγκροτημάτων που δεν περιλήφθηκαν στις προηγούμενες επιμέρους συμβάσεις. Εως τώρα έχει διενεργηθεί έλεγχος σε 17 σχολικά συγκροτήματα και υπολείπονται άλλα 50.

Σε ό,τι αφορά τα δύο σχολικά κτίρια που κρίθηκαν ακατάλληλα, το πρώτο αφορά το 16ο Δημοτικό στην οδό Μητσάκη που έχει εγκαταλειφθεί η χρήση του ήδη από το 2005 και έχει μετεγκατασταθεί σε νέο κτίριο στο ίδιο οικοδομικό τετράγωνο. Το δεύτερο είναι το 54ο Δημοτικό στην οδό Ολυμπιάδος. Οι 85 μαθητές του μεταφέρθηκαν σε δύο γειτονικά σχολεία. Η μελέτη αποκατάστασης για τα δύο κτίρια έχει ενταχθεί στο τεχνικό πρόγραμμα του 2020.

Στο πλαίσιο της τρέχουσας σύμβασης διενεργήθηκε έκτακτα αυτοψία στο σχολικό συγκρότημα στην οδό Αρχαιολογικού Μουσείου 29, όπου στεγαζόταν το 1ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό και αποφασίστηκε η εκκένωση του λυόμενου κτιρίου λόγω εκτεταμένων παραμορφώσεων στο φέροντα οργανισμό. Το σχολείο μεταστεγάστηκε στο κτίριο της πρώην «Οικοκυρικής σχολής» στο κέντρο της πόλης.

Κατόπιν αυτής της εξέλιξης κρίθηκε αναγκαίο να ελεγχθούν κατά προτεραιότητα και τα άλλα 7 λυόμενα σχολεία που λειτουργούν στο δήμο Θεσσαλονίκης.

Στα πολυάριθμα σχολικά κτίρια του δήμου Θεσσαλονίκης περιλαμβάνονται και πολλά που χτίστηκαν στα τέλη του 19ου και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα και λειτουργούν μέχρι και σήμερα.

Ανάμεσα σε αυτά βρίσκονται σχολεία με ιστορία όπως:

• Το κτίριο («Οικία Θοδωρή Χατζή Μήσεφ»), που στεγάζει το 1ο Γυμνάσιο και χτίστηκε μεταξύ 1890 - 1896.
• Το «Τουρκικό σχολείο», που μετρά περισσότερα από 130 χρόνια ζωής και σήμερα φιλοξενεί το 51ο Δημοτικό.
• Το κτίριο της παλιάς «Οικοκυρικής σχολής», που χτίστηκε το 1893 και σήμερα στεγάζει το 1ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό.
• Το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που ιδρύθηκε το 1929 και πρωτολειτούργησε το 1934.
• Το Μαράσλειο Διδασκαλείο - Λύκειο Νούκα, που χτίστηκε το 1905 και σήμερα φιλοξενεί το 19ο Γυμνάσιο - 19ο Λύκειο.
• Η Ιωαννίδειος Σχολή, που χτίστηκε το 1907 και σήμερα στεγάζει το 40ό Δημοτικό Σχολείο.

Αλλά και πιο σύγχρονα, που χτίστηκαν και λειτούργησαν το 1930 και 1933 όπως το 2ο Ισραηλίτικο Δημοτικό Σχολείο, που σήμερα στεγάζει το 41ο Δημοτικό Σχολείο.

Ορισμένα από αυτά τα κτίρια περιλαμβάνονται στα σχολεία που χρήζουν δευτεροβάθμιου ελέγχου.

Γιατί ενώ προκύπτει ολοκάθαρα η αναγκαιότητα ολοκληρωμένου σχεδιασμού για την αντισεισμική θωράκιση των σχολείων, δεν προγραμματίζεται ούτε αυτός ο δευτεροβάθμιος προσεισμικός έλεγχος;

Απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχει δώσει ο Β. Λεκίδης, διευθυντής ερευνών του ΙΤΣΑΚ, ο οποίος μιλώντας σε ημερίδα που διοργάνωσε πέρυσι η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, ανέδειξε μεν την επείγουσα ανάγκη αντισεισμικής αναβάθμισης των κτιρίων, σημείωσε όμως ότι πρόκειται για μια δαπανηρή διαδικασία, η οποία δεν προκρίνεται.

Πρόσφατα, ο ίδιος, σε συνέντευξή του σε ραδιοφωνικό σταθμό, εκτίμησε το κόστος για τον έλεγχο και την ενίσχυση των παλαιών κτιρίων στη Θεσσαλονίκη στο ύψος των 10 δισεκατομμυρίων.

Πρόκειται για χρήματα που θα πρέπει να δαπανηθούν χωρίς να αποφέρουν επιχειρηματικά κέρδη και τέτοιου είδους επενδύσεις δεν προκρίνονται ούτε από την ΕΕ ούτε από τις κυβερνήσεις, τις Περιφέρειες και τους δήμους, γιατί προσκρούουν ακριβώς σε αυτήν τη λογική του «κόστους - οφέλους».

Κόντρα σε αυτήν την πολιτική που θυσιάζει την ασφάλεια στο βωμό του κέρδους, Σύλλογοι και Ενώσεις Γονέων προβάλλουν ολοένα και πιο συχνά το αίτημα για ολοκλήρωση του προσεισμικού ελέγχου όλων των σχολείων και την άμεση έναρξη του δευτεροβάθμιου αντισεισμικού ελέγχου σε όσα σχολεία έχει κριθεί ότι απαιτείται. Για χρηματοδότηση των δήμων και των Περιφερειών από τον κρατικό προϋπολογισμό τόσο για το στάδιο των ελέγχων όσο και για τις αναγκαίες ενισχύσεις, παρεμβάσεις που θα κριθεί αναγκαίο να γίνουν.

Μιλώντας στον «Ριζοσπάστη», ο Θανάσης Κοκονάς, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γονέων Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, ανέδειξε τις διεκδικήσεις του γονεϊκού κινήματος. Θύμισε ότι στη χώρα μας εκλύεται πάνω από το 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρώπης και σημείωσε ότι η Αντισεισμική Θωράκιση των Δημόσιων Σχολείων είναι καθοριστικής σημασίας.

Οπως είπε, «η αδιαφορία τόσο της Πολιτείας όσο και των δήμων για την εξασφάλιση Αντισεισμικής Θωράκισης στα σχολεία της χώρας είναι χαρακτηριστική και δεν πρέπει να περάσει έτσι, στο ντούκου.

Αποτυπώθηκε και στο τεχνικό πρόγραμμα των δήμων το προηγούμενο διάστημα, ότι οι προτεραιότητες, οι ιεραρχήσεις και οι διεκδικήσεις της εκάστοτε δημοτικής αρχής είναι μακριά από τις διεκδικήσεις του γονεϊκού κινήματος. Δεν προβλέπονται ανέγερση σχολείων, ούτε καν τα απαραίτητα έργα για τη δίχρονη Προσχολική Αγωγή. Δεν υπάρχουν δαπάνες για δημιουργία παιδικών χαρών, για έργα πολιτικής προστασίας όπως για την αντιπλημμυρική θωράκιση.

Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι στο δήμο Κορδελιού - Ευόσμου εντάχθηκε μετά βίας ο πρωτοβάθμιος προσεισμικός έλεγχος των σχολικών κτιρίων στο τεχνικό πρόγραμμα του 2020. Μιλάμε για ένα δήμο που αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα με τη σχολική στέγη, που έχουν μετατραπεί σε αίθουσες διδασκαλίας δεκάδες κοινόχρηστοι χώροι, αποθήκες, κλιμακοστάσια κ.λπ. και οι γυψοσανίδες και τα διαχωριστικά αποτελούν την πρώτη επιλογή για τη δημιουργία αιθουσών.

Οι γονείς δεν ζητάμε επιφανειακές λύσεις και προτάσεις για μελέτες που θα μένουν στα χαρτιά. Οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς έχουν ανάγκη από ασφαλή σχολεία.

Σαν Ομοσπονδία ζητάμε να γίνουν ολοκληρωμένες μελέτες, κατά τη γνώμη μας χρειάζεται ο Ενιαίος Δημόσιος Φορέας Υποδομών που προτείνουμε να δημιουργηθεί, για να εκπονήσει ένα σχέδιο έτσι ώστε σε ένα βάθος χρόνου 10ετίας έως 15ετίας, να επισκευαστούν - ενισχυθούν στατικά τα επικίνδυνα σχολεία ή να κατεδαφιστούν και να κατασκευαστούν καινούργια, αρχής γενομένης από αυτά που χαρακτηρίζονται υψηλής σεισμικής επικινδυνότητας. Τα παιδιά αυτών των σχολείων κατά τη διάρκεια επισκευής ή κατασκευής μπορούν να διαμοιράζονται σε γειτονικά σχολεία, είτε να μεταφέρονται σε άλλα κτίρια, κατάλληλα για εκπαιδευτήρια, που υπάρχουν σχεδόν σε κάθε δήμο».