Πρωτοφανή οικονομική κρίση αντιμετωπίζει η μέχρι πρότινος κραταιά Ιαπωνία. Τα τελευταία στοιχεία πιστοποιούν ότι η οικονομία της «Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου» βρίσκεται σε ύφεση για δεύτερη φορά μέσα σε τρία χρόνια!

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν προχτές από το υπουργείο Οικονομίας της Ιαπωνίας, κατά το τρίτο τρίμηνο το ΑΕΠ της χώρας συρρικνώθηκε κατά 0,5%. Ενας άλλος σημαντικός δείκτης, η πορεία του οποίου οδηγεί στα ίδια συμπεράσματα είναι το ποσοστό της ανεργίας. Την περασμένη βδομάδα ανακοινώθηκε ότι η ανεργία έφθασε στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 50 χρόνων. Το Νοέμβρη, το ποσοστό ανέβηκε στο 5,4% (πρωτοφανές για τα δεδομένα της Ιαπωνίας), ενώ οι οικονομικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμη, καθώς ενδέχεται το 2002 το ποσοστό ανεργίας να αγγίξει το 6%. Ο αριθμός των ανέργων αυξήθηκε, τον περασμένο μήνα, κατά 3,6 εκατομμύρια και αποδίδεται στο τρομακτικό κύμα απολύσεων, του μεγαλύτερου από το 1953.

Τα αποτελέσματα των συνεχιζόμενων απολύσεων θα είναι ορατά σε λίγους μήνες επισημαίνουν αναλυτές, καθώς ο κατασκευαστικός όμιλος ΑΟΚΙ ανακοίνωσε την Πέμπτη τη χρεοκοπία του που θα στοιχίσει την εργασία σε 7.500 υπαλλήλους του, ενώ προχθές η Matsushita Electric ανακοίνωσε νέες απολύσεις 10.000 εργαζομένων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αριθμός των εταιριών που χρεοκόπησαν τον Οκτώβριο αυξήθηκε κατά 11,7% σε ετήσια βάση, φθάνοντας τις 1.911, που είναι το τρίτο μεγαλύτερο επίπεδο, σε μηνιαία βάση, έπειτα από το ρεκόρ των 1.966 πτωχεύσεων που καταγράφηκαν το Μάιο του 1984. Το συνολικό χρέος των χρεοκοπημένων επιχειρήσεων, τον Οκτώβριο έφθασε το 1,71 τρισ. γεν (14,07 δισ. δολ.).

Η αυξανόμενη ανεργία επηρεάζει σημαντικά και τις καταναλωτικές δαπάνες. Οι καταναλωτικές δαπάνες στο τρίτο τρίμηνο μειώθηκαν κατά 1,7%, ενώ, σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία, κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου είχαν σημειώσει πτώση της τάξεως του 1,1%. Υπενθυμίζεται ότι η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας επικαλούμενη την κάμψη της κατανάλωσης προέβη προσφάτως στην εκτίμηση ότι η εγχώρια οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 0,9% στο δωδεκάμηνο μέχρι το Μάρτιο του 2002.

Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας βρίσκεται κυριολεκτικά σε αδιέξοδο. Ολα τα μέτρα που έθεσε σε εφαρμογή αποδείχτηκαν ατελέσφορα. Το δημόσιο χρέος αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς και ήδη βρίσκεται στο ύψος των 666 τρισεκατομμυρίων γιεν, το υψηλότερο μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Ως αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης τρεις διεθνείς οικονομικοί οίκοι (Standart & Poor' s, Fitch και Moody' s) υποβάθμισαν την οικονομία της Ιαπωνίας και την πιστοληπτική της ικανότητας. Η Moody's στην έκθεσή της σημειώνει χαρακτηριστικά: «Ούτε οι οικονομικές πολιτικές που ακολουθούνται ούτε κάποιες πιθανές νέες διαρθρωτικές αλλαγές δίνουν ελπίδα για μια γοργή ανάκαμψη. Μιλάμε χωρίς αμφιβολία για μια πρωτοφανή συσσώρευση χρεών για μια ανεπτυγμένη οικονομία κατά τη μεταπολεμική εποχή».

Ομως, και η πορεία του γεν αντανακλά ακριβώς αυτή τη ζοφερή κατάσταση. Την Παρασκευή, το ιαπωνικό νόμισμα υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων μηνών. Κατά τη διάρκεια των χρηματιστηριακών συναλλαγών, το δολάριο ισοδυναμούσε με 125,125 γεν έναντι 124,7 γεν της προηγούμενης μέρας.

Ασφαλώς για την πορεία της ιαπωνικής οικονομίας θα πρέπει να συνεκτιμηθεί η κατάσταση τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη. Αυτός ο συγχρονισμός φαίνεται να έχει εγκλωβίσει την οικονομία της Ιαπωνίας σε ένα φαύλο κύκλο. Ετσι, μέσα σε δέκα χρόνια η ύφεση «χτύπησε» τρεις φορές, ενώ η τωρινή είναι η δεύτερη σε διάστημα τριών χρόνων. Επίσης, δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής μας η προσπάθεια μιας μερίδας του κεφαλαίου για την ταχεία στρατιωτικοποίηση της Ιαπωνίας και την ανάληψη στρατιωτικών επιχειρήσεων σε συνεργασία με τις ΗΠΑ. Το γεγονός είναι ότι η κατάσταση αφενός ευνοεί την ανάπτυξη της ταξικής πάλης, αφετέρου κάνει πιο αντιδραστική την πολιτική της άρχουσας τάξης και των πιο επιθετικών της στοιχείων.