Συνάντηση που είχε στόχο να δώσει «νέα ορμή» στις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας ήταν αυτή που είχαν χτες στην Αγκυρα οι επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρ. Τ. Ερντογάν, όπως δήλωσε η πρώτη. Ο δε Μισέλ έκανε λόγο για «ειλικρινή συζήτηση» που έγινε αναφορικά με το μέλλον των διμερών σχέσεων, και σε αυτό το πλαίσιο καλωσόρισε «τη συνέχιση των διερευνητικών συνομιλιών και την επίσκεψη του Ελληνα ΥΠΕΞ» στην Αγκυρα (την οποία επίσκεψη πάντως η Αθήνα ακόμα εμφανίζει ως απλά πιθανή), μιλώντας για «αποκλιμάκωση» που «αποτελεί θετική εξέλιξη». Αντίστοιχα καλωσόρισε και την αναμενόμενη συνάντηση για το Κυπριακό που οργανώνει ο ΟΗΕ στα τέλη του μήνα, τονίζοντας, σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, ότι η ασφάλεια και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί στρατηγικό συμφέρον των Βρυξελλών και μπορεί να ωφελήσει αμοιβαία και την Τουρκία, αν και - ξεκαθάρισε - «παραμένουν διαφορές σε θέματα εξωτερικής πολιτικής», όπως σε σχέση με τη Λιβύη.

Η δε Ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι «η ΕΕ είναι ο σημαντικότερος εισαγωγικός και εξαγωγικός εταίρος της Τουρκίας», τονίζοντας τη σημασία της οικονομικής συνεργασίας των δύο πλευρών και σημειώνοντας ότι θα δυναμώσουν οι προσπάθειες για ανανέωση της Τελωνειακής Ενωσης, αντιμετωπίζοντας «προκλήσεις» που υπάρχουν.

Μεταξύ άλλων τονίστηκαν οι διαθέσεις ενίσχυσης της συνεργασίας και στο Μεταναστευτικό, για την οποία το Συμβούλιο θα προετοιμάσει και ειδικότερες προτάσεις. Σε αυτό το πλαίσιο διατυπώθηκαν και αναφορές στη σημασία της «συνέχειας της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης» της Τουρκίας για τη φιλοξενία προσφύγων (που βέβαια εκείνη αξιοποιεί ως χαρτί όξυνσης ενός άγριου και πολύπλευρου παζαριού) αλλά και για την «τουρκική δέσμευση παρεμπόδισης των παράνομων αναχωρήσεων» δουλεμπορικών από τουρκικές ακτές.

Ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραχήμ Καλίν, δήλωσε πως ο Τούρκος Πρόεδρος μετέφερε στην ευρωπαϊκή πλευρά την ανάγκη να γίνουν συγκεκριμένα βήματα για την ενίσχυση μιας θετικής ατζέντας στις διμερείς σχέσεις.

Να σημειωθεί ότι μεταξύ άλλων οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συνάντησαν και εκπροσώπους της Υπατης Αρμοστείας, του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, της UNICEF κ.λπ. (συζητώντας και τις συνέπειες της αποχώρησης της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που αφορά την ενδοοικογενειακή βία), αλλά και τον Αμερικανό πρέσβη στην Τουρκία. Οι Βρυξέλλες διέρρεαν σχετικά ότι ΗΠΑ και ΕΕ ευθυγραμμίζονται πλήρως με την ανάγκη για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και για μια θετική και αμοιβαία επωφελή σχέση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας.

Η επίσκεψη Μισέλ - Ντερ Λάιεν έγινε στο φόντο και των τελευταίων εξελίξεων στην Τουρκία, και της συζήτησης για μια ενδεχόμενη αναθεώρηση της Σύμβασης του Μοντρέ, που ανάμεσα σε πολλά άλλα δεν είναι άσχετη με την προσπάθεια των ΝΑΤΟικών για ανεμπόδιστη πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα, την ώρα που η αντιπαράθεση με τη Ρωσία κλιμακώνεται με επίκεντρο την Ουκρανία.

Από τη μεριά της τουρκικής αστικής τάξης, και ως «χαρτί» στα παζάρια με ΗΠΑ - ΝΑΤΟ, η κυβέρνηση Ερντογάν συντηρεί ξεκάθαρα το ενδεχόμενο επανεξέτασης της συμμετοχής της στη Σύμβαση του Μοντρέ, όπως ανέδειξε και ο ίδιος στη συνέντευξή του το βράδυ της Δευτέρας, μετά από έκτακτη σύσκεψη που έγινε, καταγγέλλοντας και επίσημα ως «απόπειρες πραξικοπήματος» την πρόσφατη επιστολή δεκάδων απόστρατων ναυάρχων που ζήτησαν να μην ανοίγει τέτοιο ζήτημα.

«Δεδομένων των συνθηκών της εποχής (σ.σ. που υπογράφτηκε η Σύμβαση του Μοντρέ), η οποία έδινε τον έλεγχο των Στενών (σ.σ. Δαρδανελλίων και Βοσπόρου) στην Τουρκία αντί για μια επιτροπή, αν και με αρκετούς περιορισμούς, αποτέλεσε ένα σημαντικό όφελος», δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος και έσπευσε να προσθέσει: «Θεωρούμε τα οφέλη που χορηγήθηκαν στη χώρα μας με τη Σύμβαση του Μοντρέ σημαντικά και διατηρούμε την αφοσίωσή μας σε αυτή, μέχρι να βρούμε την ευκαιρία για κάποια καλύτερη συμφωνία». Ο ίδιος ανέφερε ότι η συζήτηση της Συνθήκης απασχολεί εδώ και καιρό και τους «ακαδημαϊκούς κύκλους» (τα αστικά επιτελεία της χώρας, που μελετούν πώς θα αναβαθμίσει τη θέση της σε διάφορα τραπέζια διαπραγματεύσεων) και επεσήμανε: «Προς το παρόν, δεν έχουμε καμία πρόθεση και δεν κάνουμε καμία προσπάθεια να φύγουμε από τη Σύμβαση του Μοντρέ. Ωστόσο, αν μια τέτοια ανάγκη εμφανιστεί στο μέλλον, δεν θα διστάσουμε να επανεξετάσουμε οποιαδήποτε σύμβαση για να παρουσιάσουμε μια καλύτερη για τη χώρα μας. Και θα ανοίξουμε μια τέτοια συζήτηση διεθνώς».

Παραπέρα, δεν παρέλειψε να υπερασπιστεί και τα σχέδια για τη Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης, ένα τεράστιο έργο που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2011 και εφόσον ολοκληρωθεί θα αλλάξει πολλά δεδομένα για τις διεθνείς μεταφορές, με το τουρκικό κεφάλαιο, έτσι, να επενδύει σ' αυτό για την αναβάθμιση της θέσης του. «Χάρη στη Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης, η Τουρκία θα αποκτήσει εναλλακτικές εντελώς υπό τη δική της κυριαρχία και εκτός των περιορισμών που θέτει η Σύμβαση του Μοντρέ, μειώνοντας ταυτόχρονα τη θαλάσσια συμφόρηση στο Βόσπορο. Είναι κάτι που αφορά και τον αγώνα για την κυριαρχία μας», είπε ο Ερντογάν.

Την ίδια στιγμή, πάντως, άλλες δυνάμεις εμφανίζονται πιο κατηγορηματικές υπέρ της παραμονής στη Συνθήκη του Μοντρέ, αναγνωρίζοντας ότι η συζήτηση για μια αναθεώρησή της δεν θα ανοίξει ξέχωρα από αναδιατάξεις που «τρέχουν» ακόμα και για την επαναχάραξη συνόρων στην περιοχή. Ετσι, ο ηγέτης του εθνικιστικού MHP Ντεβλέτ Μπαχτσελί χαρακτήρισε τη Συνθήκη «αναπόσπαστο τμήμα της Συνθήκης της Λοζάνης» και «κόκκινη γραμμή που εγγυάται ειρήνη και σταθερότητα στη Μαύρη Θάλασσα».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, το τουρκικό ΥΠΕΞ κλήτευσε χτες για διαμαρτυρία τον Κινέζο πρέσβη Λίου Σαομπίν στην Αγκυρα, μετά από επικριτικά σχόλια που δέχτηκαν στελέχη της αντιπολίτευσης (από το σοσιαλδημοκρατικό CHP και το φιλελεύθερο IYI) αφού αποδοκίμασαν την αντιμετώπιση της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων στην κινεζική επαρχία Σιντζιάνγκ. Η κινεζική πρεσβεία εξέφρασε δυσαρέσκεια, δηλώνοντας ότι η επαρχία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της κινεζικής επικράτειας, κάτι «που δεν επιδέχεται καμία διαπραγμάτευση». Τουρκικά ΜΜΕ μίλησαν για «δυσφορία» που μετέφερε η Αγκυρα στον πρέσβη.

Να καταγραφεί τέλος ότι σήμερα αναμένεται να δημοσιευτούν στην εφημερίδα της αμερικανικής κυβέρνησης οι κυρώσεις που η Ουάσιγκτον έχει διαμορφώσει σε βάρος της Τουρκίας με βάση τον νόμο CAATSA (Νόμος για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων) για την απόκτηση του ρωσικού συστήματος «S-400».