Το διαχρονικό πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης στις Ενοπλες Δυνάμεις (ΕΔ), οι συνέπειές του, η ανεπαρκής κρατική αντιμετώπιση και η αντιεπιστημονική προσέγγιση επιβάλλουν την ανάδειξη των ευθυνών του υπουργείου Αμυνας, τη διεκδικητική παρέμβαση των ίδιων των στρατευμένων και των στρατιωτικών. Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ, μέσα από τις ιστοσελίδες και τα έντυπα Μέσα που διαθέτουν ή μέσω των οποίων παρεμβαίνουν, αναδεικνύουν την έξαρση του φαινομένου, τις αιτίες καθώς και τις ευθύνες της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και του ΝΑΤΟ. Σήμερα είναι αναγκαίο, ακόμα πιο επιτακτικά, μια σειρά από αιτήματα πάλης να μπουν στην καθημερινή διεκδίκηση των υπηρετούντων στις ΕΔ.

Η εξήγηση του φαινομένου και της έξαρσής του δεν μπορεί να ιδωθεί εντελώς ξέχωρα από την κυρίαρχη ιδεολογία, που ενισχύει την ανοχή στη χρήση ναρκωτικών, τον διαχωρισμό σε «μαλακά» και «σκληρά» και την ατομική ευθύνη. Ωστόσο, οι παράγοντες που πυροδοτούν την έναρξη της χρήσης ή την ενίσχυσή της μέσα στις ΕΔ καλύπτονται από μια ομίχλη αντιδραστικών ιδεολογημάτων («αιτίες»). Ολα τους στοχεύουν στην αθώωση των συνθηκών που επικρατούν στη θητεία, του προσανατολισμού και του ρόλου των ΕΔ, και κατ' επέκταση στο «ξεφόρτωμα» της ευθύνης από την «πλάτη» του στρατεύματος.

Επιγραμματικά αναφέρουμε συγκεκριμένες πτυχές αυτών των στρατιωτικών «επιστημονικών αναλύσεων»:

• Αποθεώνεται η ατομική ευθύνη στην έναρξη της χρήσης. Κοινωνικές - ταξικές αιτίες δεν υπάρχουν πουθενά, σε καμία υπηρεσιακή ανάλυση. Για όλα φταίει ο «χρήστης» και όχι το κοινωνικό περιβάλλον που τον ωθεί στη χρήση.
• Αποδίδονται ως αιτίες ο καταναλωτικός τρόπος ζωής, η καλοπέραση και το κυνήγι του κέρδους.
• Ταυτίζεται η χρήση με την ανάγκη για ελευθερία και άρση των περιορισμών του κοινωνικού κατεστημένου. Εμμεσα προβάλλουν την τοξικοεξάρτηση ως δήθεν «πράξη αντίστασης».
• Αποδίδονται ευθύνες σε στοιχεία της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του ένστολου. Με άλλα λόγια, στιγματίζουν τον χρήστη και αθωώνουν τις κοινωνικο-πολιτισμικές συνθήκες που ευνοούν τη χρήση.
• Προβάλλουν την ατομική επιλογή μέσα από διάφορες θεραπευτικές επιλογές (πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης) και προωθούν ως πανάκεια την τηλεφωνική υποστήριξη! Καμία αναφορά σε «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα. Ουσιαστικά προωθούν ακόμα και ανεπαρκείς ή και αντιεπιστημονικές μεθόδους, αρκεί να μειωθεί ή να εξαλειφθεί το κόστος για το υπουργείο Αμυνας.

Τέλος, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική πολιτική πρόληψης. Η πρόληψη περιορίζεται σε ένα φυλλάδιο που μπορεί να μοιραστεί σε κάποιο Κέντρο Εκπαίδευσης ή σε κάποια άλλη μονάδα. Αντίστοιχα ισχύουν και για μια «πειστική ομιλία». Γενικά στις ΕΔ όταν μιλάνε για πρόληψη εννοούν την καταστολή. Οι αιφνιδιαστικοί έλεγχοι και οι «καμπάνες» είναι για το υπουργείο, τελικά, η πρόληψη.

Από τα παραπάνω επιβεβαιώνεται ότι το στράτευμα διώχνει από πάνω του το πρόβλημα ή φορτώνει την ευθύνη στον στρατευμένο και συνολικά στους ένστολους. Δεν είναι τυχαίο ότι αρκεί μια γνωμάτευση (για χρήση) από ιδιωτική κλινική για να πάρει κάποιος τρίχρονη αναβολή για ψυχιατρικούς λόγους. Και με τη δεύτερη αναβολή, απαλλαγή.

Οι πραγματικές αιτίες βρίσκονται στις συνθήκες λειτουργίας των ΕΔ. Βρίσκονται στην κατεύθυνση, στον ρόλο τους στην κοινωνία, στη στρατηγική σύνδεσή τους με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και άλλους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς. Πιο συγκεκριμένα:

• Η αντίληψη περί χαμένου χρόνου και θητείας άνευ αιτίας.
• Η έλλειψη δημιουργικού χρόνου (άθλησης, ψυχαγωγίας, πολιτιστικής δραστηριότητας).
• Η ασυνείδητη πειθαρχία.
• Η υποτίμηση της προσωπικότητας μέσα από συχνά απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης.
• Ο παρατεταμένος εγκλεισμός στη μονάδα σε φάσεις «εμπλοκής», απόσπασης σε φυλάκιο ή μεγάλων ταξιδιών στον στόλο, και βέβαια ποινών.
• Ο αναγκαστικός εγκλεισμός λόγω οικονομικών δυσχερειών του στρατευμένου ή του μόνιμου.
• Οι συνθήκες παρατεταμένου στρες (άγχους, ανησυχίας), ειδικά σε εκστρατευτικά σώματα και σε άλλες μονάδες εκτός συνόρων.
• Η λογική του «βύσματος», η αναξιοκρατία και η αδικία στην καθημερινότητα της μονάδας, και βέβαια στις μεταθέσεις.
• Η «προοπτική» της ανεργίας ή της υποαπασχόλησης μετά τη θητεία.

Αυτά, μεταξύ άλλων, πυροδοτούν αισθήματα ανίας, κενού, μοναξιάς, χαμένων στόχων, χαμηλής αυτοεκτίμησης, ανασφάλειας και άλλων μοτίβων. Με τη σειρά τους, σε έναν ήδη χρήστη επιδεινώνουν τη χρήση, με πιθανή αλλαγή ουσίας αλλά και με αύξηση της ποσότητας και της συχνότητας χρήσης. Αποτελούν βασικές αιτίες που σε συνδυασμό με τη γενικότερη ανοχή που προβάλλει το κράτος με τη ναρκω-κουλτούρα, οδηγούν πολλές φορές στην έναρξη της τοξικοεξάρτησης μέσα στις ΕΔ.

Εχοντας ως όπλα τη διεκδίκηση και την αλληλεγγύη, όσοι υπηρετούν στις ΕΔ πρέπει να σημαδέψουν στην καρδιά αυτού του εχθρού. Της τοξικοεξάρτησης εντός του στρατεύματος. Εχουν ευθύνη διαχρονικά οι κυβερνήσεις για την ύπαρξη και την έξαρση του φαινομένου μέσα στο στράτευμα. Το ζήτημα αφορά και τις τοπικές κοινωνίες που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό στρατιωτικών μονάδων, ενώ πρέπει να απασχολήσει και τις Ενώσεις των Στρατιωτικών.

Οι στρατιώτες, οι ναύτες και οι σμηνίτες χρειάζεται να διεκδικήσουν ατομικά και μέσα από τις επιτροπές στρατευμένων:

• Δημιουργία κέντρων πρόληψης και «στεγνών» θεραπευτικών προγραμμάτων σε Περιφερειακές Ενότητες με μεγάλη συγκέντρωση μονάδων. Στελέχωσή τους με εξειδικευμένο σε θέματα στρατού και επαρκές προσωπικό.
• Σύνδεση των μονάδων όπου υπηρετούν με κέντρα πρόληψης και «στεγνά» προγράμματα θεραπείας.
• Ενίσχυση της ουσιαστικής ενημέρωσης και πρόληψης, έναντι της καταστολής.
• Αύξηση των πρωτοβουλιών ενημέρωσης ενάντια στα ναρκωτικά μέσα σε όλες τις μονάδες. Αξιοποίηση ειδικών επιστημόνων και προσωπικού από κέντρα πρόληψης και «στεγνά» θεραπευτικά προγράμματα.
• Στοχευμένη εκστρατεία ενάντια στην κάνναβη και την αθώωσή της, καθώς είναι η πρώτη σε χρήση ουσία στις ΕΔ.
• Αύξηση των αθλητικών δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια της θητείας.
• Αύξηση των δραστηριοτήτων με σκοπό τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
• Διευκόλυνση της συμμετοχής σε πολιτιστικές δραστηριότητες στην περιοχή, με δωρεάν εισιτήρια και εξόδους.
• Συνεχή επιμόρφωση του ψυχιατρικού προσωπικού του στρατού πάνω στις επιστημονικές εξελίξεις στον τομέα της απεξάρτησης.
• Δημιουργία εξειδικευμένου σώματος με τη συμμετοχή ψυχιατρικού και νομικού προσωπικού.
• Διευκόλυνση της συμμετοχής απεξαρτημένων οπλιτών σε κέντρα απεξάρτησης, με σκοπό την πρόληψη της υποτροπής.
• Αμεση διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας με ευθύνη του υπουργείου και του ΕΚΤΕΠΝ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης για το Πρόβλημα των Ναρκωτικών), με σκοπό να μελετηθεί ο βαθμός εξάπλωσης του φαινομένου στο στράτευμα.

Η αναφορά «παραπονούμενου» και η δημόσια καταγγελία είναι σημαντικά όπλα στα χέρια του στρατευμένου. Το ίδιο ισχύει και με τη συγκρότηση επιτροπών στρατευμένων, οι οποίες μπορούν στην πράξη να παίρνουν μέτρα κατά των ναρκωτικών και της τοξικοεξάρτησης. Με οργάνωση πολιτιστικών δρώμενων, αθλητικών ομάδων, τουρνουά καθώς και εκδηλώσεων ενημέρωσης από ειδικούς, μπορεί να μπει φραγμός στην έξαρση του προβλήματος. Το σημαντικότερο όπλο παραμένει η αλληλεγγύη μεταξύ των στρατευμένων. Γεμίσατε! Οπλίσατε! Πυρ!