Κομμουνιστικό Μανιφέστο

Η ζωή της λαϊκής οικογένειας γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη, κάτι που έρχεται να επιβεβαιώσει ότι τόσο την καπιταλιστική ανάπτυξη όσο και την καπιταλιστική κρίση την πληρώνουν τα εργατικά - λαϊκά νοικοκυριά. Η νέα οικονομική κρίση που επιταχύνθηκε από την εμφάνιση της πανδημίας, η διαχείρισή της από το αστικό κράτος προς όφελος των ομίλων που ήρθαν να αυξήσουν τα βάρη στο ήδη διαμορφωμένο από τις κυβερνήσεις της ΝΔ, του ΣΥΡΙΖΑ και τις προηγούμενες αντιλαϊκό πλαίσιο των λεγόμενων μνημονιακών και μεταμνημονιακών ρυθμίσεων των προηγούμενων χρόνων, όλα μαζί διαμορφώνουν μια συνεχώς επιδεινούμενη κατάσταση για τη δυνατότητα των εργαζομένων να καλύπτουν τις ανάγκες τους.

Σαν κερασάκι στην τούρτα, ειδικά το τελευταίο διάστημα, έρχεται και η ακρίβεια, μια «εκτόξευση» των τιμών σε είδη πρώτης ανάγκης, που αποτελειώνει τη ζωή της εργατικής οικογένειας. Μέσα σε μερικούς μήνες σημειώθηκαν αυξήσεις τιμών ακόμα και στα ράφια των σούπερ μάρκετ οι οποίες σε ορισμένες κατηγορίες έφτασαν σχεδόν το 15% ή και το 20%.

Η επίθεση στο λαϊκό εισόδημα είναι πολύπλευρη. Πρώτα και κύρια η μεγάλη μείωση των μισθών και των συντάξεων την τελευταία δεκαετία, με τη μεγάλη υποχώρηση του μέσου μισθού, τη νομοθετική ρύθμιση για τον κατώτατο, τις αλλαγές στις υπερωρίες, η δραστική περικοπή των συντάξεων, η εκτεταμένη ανεργία και το πετσόκομμα των επιδομάτων έχουν μειώσει δραστικά το διαθέσιμο εισόδημα των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων.

Αν σ' αυτό συνυπολογίσουμε την εκτόξευση της έμμεσης και άμεσης φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών από ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων μέσα σε ελάχιστα χρόνια έχει κατρακυλήσει σχεδόν κατά 40%. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε και μετά την κρίση, αφού οι όποιες ισχνές ονομαστικές αυξήσεις ήταν ακόμα και κάτω από τον επίσημο πληθωρισμό, οδηγώντας σε αύξηση της φτώχειας.

Η αύξηση της τιμής των εμπορευμάτων είναι μία ακόμα πλευρά αυτής της συνολικής αφαίμαξης. Είναι ένας επιπλέον τρόπος με τον οποίο τα εργατικά - λαϊκά στρώματα καλούνται να πληρώνουν ακόμα μεγαλύτερο κομμάτι από το εισόδημά τους για να αγοράσουν τα απαραίτητα για τη ζωή τους.

Ως αποτέλεσμα της επίθεσης στο λαϊκό εισόδημα, διευρύνεται συνεχώς η «ψαλίδα» ανάμεσα στις ανάγκες των εργαζομένων και στο επίπεδο κάλυψής τους. Η διασφάλιση ενός σύγχρονου βιοτικού επιπέδου που να περιλαμβάνει το σύνολο των αναγκών των εργαζομένων, όπως κατοικία υψηλής ποιότητας, χρόνος ανάπαυσης και αναψυχής καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και πολυήμερες διακοπές, τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας, κάλυψη όλων των αναγκών ένδυσης με τις πολιτισμικές και λειτουργικές πλευρές τους, συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή της χώρας, υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και υγεία, για να αναφέρουμε ορισμένες μόνο πλευρές, βρισκόταν και εξακολουθεί να βρίσκεται έξω από τα «βαλάντια» της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργαζομένων, παρά το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι είναι αυτοί που παράγουν όλα αυτά τα αγαθά.

Η ληστρική φύση του καπιταλισμού, η ίδια η εκμετάλλευση και η απλήρωτη εργασία σηματοδοτούν, στο επίπεδο της κάλυψης των αναγκών, πως για τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων το καλάθι των εμπορευμάτων που πραγματικά χρειάζονται για να καλύψουν τις σύγχρονες ανάγκες τους θα είναι πάντα ακριβό και θα παραμένει μόνο μισογεμάτο.

Η ακρίβεια αναφέρεται στο φαινόμενο να γίνονται τα εμπορεύματα ολοένα και πιο ακριβά, οδηγώντας σε ελάττωση ακόμα και με όρους απόλυτου μεγέθους των εμπορευμάτων που μπορούν να αγοράσουν οι εργαζόμενοι.

Σε τελευταία ανάλυση, και αυτή η πλευρά δεν είναι κάτι άλλο παρά ένας ακόμα τρόπος επίθεσης στα δικαιώματα των εργαζομένων από το κεφάλαιο. Η ακρίβεια μειώνει το καλάθι των εμπορευμάτων που αγοράζουν οι εργαζόμενοι. Οι νόμοι της αγοράς υποχρεώνουν τους εργαζόμενους να δουλεύουν για λιγότερα.

Τους τελευταίους μήνες, ανάμεσα στα αστικά κόμματα έχει ξεσπάσει μια διαπάλη για τις αιτίες της ακρίβειας και τον τρόπο αντιμετώπισής της. Ειδικότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ καταγγέλλει την κυβέρνηση της ΝΔ πως η τελευταία δεν λαμβάνει αρκετά μέτρα για να αναχαιτίσει την ακρίβεια και να προστατέψει τα εργατικά - λαϊκά στρώματα, και εμμέσως υπόσχεται ότι η δική του πολιτική πρόταση μπορεί να το κάνει. Ωστόσο, οι πραγματικές αιτίες της επιβάρυνσης του λαού είναι διαφορετικές και αφορούν πλευρές της πολιτικής της ΕΕ, της άρχουσας τάξης και όλων των αστικών κομμάτων.

• Η ίδια η φάση του καπιταλιστικού κύκλου επιδρά στο φαινόμενο. Ο καπιταλισμός πλέον περνάει σε φάση ανάκαμψης, στην οποία οι τιμές των προϊόντων σταματούν γενικά να πέφτουν και ακολουθούν την ανιούσα. Αυτή η τάση ενισχύεται από την επεκτατική πολιτική της ΕΚΤ, το «κόψιμο» χρήματος για να τροφοδοτήσει την οικονομία είναι καθοριστικός παράγοντας. Από το τέλος του 2019 μέχρι το 2021, η «μάζα του χρήματος» στην ΕΕ έχει σχεδόν διπλασιαστεί, από 6 στα 12 τρισ. ευρώ. Η κεϊνσιανή πολιτική που εφαρμόζεται μοιραία οδηγεί σε πληθωρισμό. Ο όγκος των εμπορευμάτων που παράγονται και πωλούνται δεν αυξάνεται αντίστοιχα με τον όγκο του χρήματος, και σαν αποτέλεσμα εμφανίζεται πληθωρισμός. Μάλιστα, το φαινόμενο αναμένεται να γίνει εντονότερο όσο η οικονομία της ΕΕ περνά σε φάση ανάκαμψης και η ταχύτητα περιστροφής του χρήματος ανεβαίνει. Η πλευρά αυτή άλλωστε είναι γνωστή και στον ΣΥΡΙΖΑ, αφού από τα πλέον επίσημα χείλη, με κυνικό τρόπο, λέγεται ότι ο πληθωρισμός - δηλαδή η ακρίβεια - είναι ένα μικρό τίμημα για τον λαό μπροστά στα οφέλη από την εφαρμογή της επεκτατικής πολιτικής.
• Οι αυξήσεις στα τιμολόγια ηλεκτρικού ρεύματος επίσης είναι καθοριστική πλευρά της επίθεσης στο λαϊκό εισόδημα και στις ανάγκες που μπορεί να καλύψει. Οι αυξήσεις είναι μεγάλες και αναμένονται ακόμα μεγαλύτερες μέσα στο καλοκαίρι, ειδικά όσο ολοκληρώνεται η διασύνδεση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με την ΕΕ και τα τιμολόγια καθορίζονται διασυνοριακά. Οι αιτίες αυτών των αυξήσεων δεν είναι άλλες από την πολιτική της «πράσινης» Ενέργειας, που ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ διαγκωνίζονται για το ποιος θα την υλοποιήσει ταχύτερα. Το εμπόριο ρύπων και η τιμολόγηση του διοξειδίου του άνθρακα, η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου, το πανάκριβο ρεύμα των ΑΠΕ, επιδρούν δραστικά στην εμφάνιση της ακρίβειας.
• Γενικότερα, η πολιτική για την τάχα «προστασία του περιβάλλοντος» και ειδικά η «πράσινη συμφωνία» της ΕΕ, που υλοποιείται με στρατιωτική πειθαρχία μετά τη νίκη Μπάιντεν στις ΗΠΑ, οδηγεί σε αυξήσεις σε μια ολόκληρη κατηγορία εμπορευμάτων, οι οποίες τελικά αδειάζουν τις τσέπες του λαού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα πανάκριβα «πράσινα» αυτοκίνητα και η υποχρέωση αγοράς τους, αφού τα άλλα «βαίνουν εκτός»: Ακόμα παρακάτω, η καμπάνια για «κρέας χωρίς κλουβιά» - που πρόσφατα στο Ευρωκοινοβούλιο ψήφισαν μαζί ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και ΜέΡΑ25 - οδηγεί νομοτελειακά σε μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των κρεάτων. Τα «πράσινα εμπορεύματα» παράγονται με μεθόδους που τα κάνουν αντικειμενικά πολύ πιο ακριβά.
• Οι μεγάλες εσωτερικές αντιθέσεις του κεφαλαίου επίσης οδηγούν σε αυξήσεις στις τιμές. Ο πακτωλός χρηματοδότησης της ΕΕ οδηγεί σε έναν ανελέητο πόλεμο για το πώς θα διανεμηθεί η καινούργια «πίτα». Στον πόλεμο αυτό, κάθε μερίδα του κεφαλαίου προσπαθεί να κερδίσει το μεγαλύτερο δυνατό κομμάτι της «πίτας», αξιοποιώντας κάθε διαθέσιμο όπλο. Μέσα σ' αυτό, μεγάλες επιχειρήσεις με προνομιακή θέση στην αγορά και καρτέλ (π.χ. καρτέλ καυσίμων ή οι κρατικά επιβαλλόμενες τιμές ΑΠΕ) μπορούν και επιβάλλουν υψηλότερες τιμές για να αφαιμάξουν μεγαλύτερο μερίδιο των διαθέσιμων κεφαλαίων.
• Για ορισμένες κατηγορίες εμπορευμάτων η προώθηση των εξαγωγών, που γίνεται στο πλαίσιο της «εξωστρεφούς οικονομίας», επίσης τροφοδοτεί την ακρίβεια. Η ευκολία με την οποία ποιοτικά εμπορεύματα - ελαιόλαδο, γαλακτοκομικά, αιγοπρόβειο κρέας, αναψυχή υψηλού επιπέδου - μπορούν να διοχετευτούν στο εξωτερικό αντικειμενικά διαμορφώνει στα εμπορεύματα αυτά τιμές εξωτερικού. Ετσι, η εξαγωγή ελαιολάδου και η πώλησή του στο εξωτερικό για 20 ευρώ το κιλό αντικειμενικά ωθεί τις τιμές προς τα πάνω και στην εγχώρια αγορά, και σημαντικό τμήμα της κατανάλωσης αντικαθίσταται από εισαγόμενα διατροφικά προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας. Οι αυξήσεις στις τιμές των ενοικίων που κατατρώνε το εισόδημα σε ολόκληρες περιοχές του κέντρου της Αθήνας είναι αποτέλεσμα κατά βάση της τουριστικής ανάπτυξης και του Airbnb στις περιοχές αυτές.
• Τελος, οι συνεχιζόμενες ιδιωτικοποιήσεις οδηγούν σε εμφάνιση «κόστους» εκεί που δεν υπήρχε. Η διαχρονική πολιτική των τελευταίων δεκαετιών, τα συνεχιζόμενα κύματα εμπορευματοποίησης στην Ενέργεια, στην Υδρευση, στις Μεταφορές, στην Υγεία και στην Παιδεία αυξάνουν δραστικά το κόστος για την εργατική - λαϊκή οικογένεια. Οι αυξήσεις στα διόδια και στις Μεταφορές γενικά, η μείωση της χρηματοδότηση της Υγείας από το κράτος και η μετακύλιση του κόστους στις πλάτες των εργαζομένων, η τιμολόγηση των υδάτων την οποία έφερε ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ορισμένα μόνο παραδείγματα τέτοιων αυξήσεων.

Η «ακρίβεια» λοιπόν δεν οφείλεται σε λαθεμένους χειρισμούς της τωρινής ή της προηγούμενης κυβέρνησης, αλλά τελικά αποτυπώνει την εξαθλίωση της εργατικής τάξης λόγω της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Σήμερα οι αυξήσεις των τιμών οφείλονται στην επεκτατική πολιτική της ΕΕ, στην «πράσινη κοινωνική συμφωνία» και στην «πράσινη» Ενέργεια, στην «εξωστρέφεια», στην κυριαρχία των ομίλων στην αγορά, οφείλονται δηλαδή στους κεντρικούς άξονες της καπιταλιστικής ανάπτυξης, που είναι κοινοί τόσο για τη ΝΔ όσο και για τον ΣΥΡΙΖΑ και τα υπόλοιπα αστικά κόμματα.

Στις σημερινές συνθήκες το εργατικό - λαϊκό κίνημα οφείλει να κινηθεί αποφασιστικά, να αναπτύξει μια συνδυασμένη πάλη απέναντι στην πολιτική αφαίμαξης του λαϊκού εισοδήματος, διεκδικώντας μεταξύ άλλων ουσιαστικές αυξήσεις μισθών, κατάργηση της αντιλαϊκής φορολογίας, των έμμεσων φόρων και μετακύλιση των φορολογικών βαρών στο μεγάλο κεφάλαιο, αύξηση των συντάξεων και μείωση των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων με παράλληλη μετακύλισή τους στην εργοδοσία, φρένο στις ανατιμήσεις των προϊόντων πλατιάς λαϊκής κατανάλωσης και ουσιαστική παρέμβαση κατά των διαφόρων καρτέλ, με ένα κίνημα που μπορεί να πάρει και πανελλαδικά χαρακτηριστικά.

Η πάλη αυτή για την προστασία του λαϊκού εισοδήματος μπορεί να έχει συνέχεια, διάρκεια και προοπτική όταν ενταχθεί στη μάχη απέναντι στη στρατηγική του κεφαλαίου, αφού τελικά η αφαίμαξη του λαϊκού εισοδήματος είναι απαράβατος όρος για την ίδια την καπιταλιστική ανάπτυξη. Η απόκρουση της ακρίβειας και η πάλη για αύξηση του μεροκάματου, για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να ενταχθεί σε γραμμή αμφισβήτησης και ανατροπής της αστικής πολιτικής στο σύνολό της. Μόνο έτσι, άλλωστε, μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς τους αστικούς ελιγμούς που μπορεί να «δώσουν» από τη μία τσέπη για να πάρουν διπλά από την άλλη την επόμενη μέρα. Μπορούμε τελικά να αξιοποιήσουμε ουσιαστικά τη μάχη για να ζυμώσουμε το βασικό: Η επεκτατική διαχείριση (που «θέλει» ο ΣΥΡΙΖΑ), η οποία φέρνει μεγαλύτερο πληθωρισμό, δεν είναι καλύτερη ή χειρότερη από την περιοριστική διαχείριση (που θα ήθελε περισσότερο η ΝΔ). Δεν επιλέγουμε τον έναν ή τον άλλο διαχειριστή του καπιταλισμού, τον έναν ή τον άλλο τρόπο αφαίμαξης του λαού. Επιλέγουμε τη μοναδική ρεαλιστική διέξοδο, τον ριζικά διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης της εργατικής εξουσίας που προτείνει το ΚΚΕ.