Οι δυνατότητες περαιτέρω διεύρυνσης της συνεργασίας Ρωσίας - Κίνας, όπως και η προσπάθεια και των δύο να ενισχύσουν τις συμμαχίες και τη θέση τους συνολικότερα στην περιοχή Ασίας - Ειρηνικού, με φόντο τον εντεινόμενο ιμπεριαλιστικό ανταγωνισμό με το ευρωατλαντικό μπλοκ και τις εξελίξεις που επιταχύνει ο πόλεμος στην Ουκρανία, βρέθηκαν στο επίκεντρο της Συνόδου Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) στις 15 και 16 Σεπτέμβρη, στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν.

Ο Οργανισμός είναι το διακρατικό σχήμα που ιδρύθηκε το 2001 και στο οποίο σήμερα συμμετέχουν ως πλήρη μέλη οι χώρες Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Πακιστάν, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν και Ουζμπεκιστάν. Υπολογίζεται ότι σήμερα αντιστοιχεί στο 42% του παγκόσμιου πληθυσμού, στο 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ, στο 60% της Ευρασίας.

Η Σύνοδος Κορυφής της Σαμαρκάνδης - η πρώτη διά ζώσης μετά το ξέσπασμα της πανδημίας - επιβεβαίωσε ότι ο ρόλος του SCO στην αναμέτρηση με τη Δύση αναβαθμίζεται (παρότι βέβαια σε αυτόν συμμετέχουν και δυνάμεις όπως η Ινδία, η οποία αναβαθμίζει τις σχέσεις τις με την Ουάσιγκτον και διατηρεί σοβαρές αντιθέσεις με το Πεκίνο).

Η ίδια η σύνθεση του SCO τον ανάγει σε κρίσιμο παράγοντα για την Κεντρική Ασία, όπως και όλη την ήπειρο, όπου τα τελευταία χρόνια «τρέχουν» διεργασίες με πολλαπλές αλυσιδωτές επιπτώσεις (π.χ. η αποχώρηση των αμερικανοΝΑΤΟικών στρατιωτικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν και η ανακατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, οι πυκνές εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στο Πακιστάν, η πολυεπίπεδη αναβάθμιση των συνεργασιών της Ινδίας προς Ανατολή και Δύση κ.ά.).

Σε ένα τέτοιο φόντο, εξάλλου, η Σύνοδος Κορυφής υπέγραψε μνημόνιο για την ένταξη του Ιράν ως πλήρους μέλους στον Οργανισμό (η διαδικασία θα ολοκληρωθεί μέσα στο 2023), την ώρα που περιπλέκονται ξανά τα παζάρια με ΗΠΑ - ΕΕ για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα και ενώ συνολικά η Μέση Ανατολή παραμένει πεδίο σκληρών ενδοϊμπεριαλιστικών παζαριών (για Παλαιστινιακό, αναθέρμανση σχέσεων αραβικών κρατών με το Ισραήλ, σχέδια για τη μεταπολεμική Συρία κ.τ.λ.). Σημειωτέον, στο περιθώριο της υπογραφής του μνημονίου, στη διμερή συνάντηση των Προέδρων Ιράν και Ρωσίας, ανακοινώθηκε ότι την επόμενη βδομάδα η Τεχεράνη θα υποδεχτεί εκπροσώπους 80 ρωσικών εταιρειών.

Ακόμα, το δικό της βάρος είχε η συμμετοχή της Τουρκίας στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού , όπου εκπροσωπήθηκε σε επίπεδο Προέδρου για πρώτη φορά από το 2012.

Μάλιστα, ο Ρ. Τ. Ερντογάν είχε κατ' ιδίαν συνάντηση με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ, όπως και τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλ. Πούτιν. Ο Κινέζος Πρόεδρος του ζήτησε «τα δύο μέρη να ενισχύσουν την αμοιβαία πολιτική εμπιστοσύνη», αλλά και «να επωφεληθούμε πλήρως από τους ρόλους και τα πλεονεκτήματα των διαφόρων μηχανισμών συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών μας».

Στη συνάντηση Ερντογάν - Πούτιν ανακοινώθηκε συμφωνία βάσει της οποίας η Αγκυρα θα πληρώνει σε ρούβλια το 25% του φυσικού αερίου που αγοράζει από τη Ρωσία. Συζητήθηκαν ακόμα τα θέματα της κατασκευής του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακουγιού, της εφαρμογής των συμφωνιών με διαμεσολάβηση της Αγκυρας για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών αλλά και της εξαγωγής ρωσικών σιτηρών μέσω Τουρκίας, ενώ αναμενόταν να συζητηθούν επίσης οι εξελίξεις στη Συρία και τον νότιο Καύκασο.

Στο μεταξύ, τουρκικά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι ο Ερντογάν εξέφρασε στη Σαμαρκάνδη ετοιμότητα ακόμα και για να συναντήσει τον Σύρο ομόλογό του, Μπασάρ Αλ Ασαντ. «Μακάρι ο Ασαντ να είχε έρθει στο Ουζμπεκιστάν, θα του μιλούσα», ήταν η δήλωση που φέρεται να έκανε σε «πηγαδάκια» στο περιθώριο της Συνόδου, επιλέγοντας να σχολιάσει ακόμα ότι ο Ασαντ επέλεξε τον πόλεμο «για να διατηρήσει την εξουσία του», αλλά «δεν μπόρεσε να προστατεύσει μεγάλες περιοχές (που ήταν στον δικό του έλεγχο)...».

Σημειωτέον, στη Σύνοδο άρχισε να συζητιέται και το αίτημα που υπέβαλε η Λευκορωσία για να γίνει πλήρες μέλος του SCO. Σήμερα, η Λευκορωσία έχει καθεστώς «παρατηρητή» στον Οργανισμό , όπως και το Αφγανιστάν και η Μογγολία.

«Εταίροι σε διάλογο» του SCO, εκτός από την Τουρκία, είναι ακόμα οι Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Καμπότζη, Νεπάλ, Σρι Λάνκα.

Στη Σύνοδο αποφασίστηκε επίσης να δοθεί αντίστοιχο καθεστώς «εταίρου» του SCO στο Μπαχρέιν, στις Μαλδίβες, στο Κουβέιτ, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Μιανμάρ.

Πριν από τη συνάντηση με τον Κινέζο ομόλογό του, ο Βλ. Πούτιν συνέδεσε τη Σύνοδο του SCO με «μια πρόσθετη ώθηση στην εμβάθυνση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ρωσίας - Κίνας, διμερώς αλλά και διεθνώς». Επέλεξε να προσθέσει ότι «ο κόσμος αλλάζει γοργά αλλά ένα πράγμα δεν αλλάζει... η φιλία ανάμεσα σε Κίνα και Ρωσία», ενώ στο πλαίσιο της αμφισβήτησης της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, ανέφερε ότι «η εξωτερική πολιτική Μόσχας και Πεκίνου παίζει κρίσιμο ρόλο στη διασφάλιση της παγκόσμιας και περιφερειακής σταθερότητας. Μαζί στηρίζουμε την οικοδόμηση μιας δίκαιης, δημοκρατικής και πολυπολικής παγκόσμιας τάξης» που «δεν θα βασίζεται σε ορισμένους κανόνες που επινόησε κάποιος και προσπαθεί να επιβάλει σε άλλους χωρίς καν να δώσει κάποια εξήγηση».

Από την πλευρά του, ο Σι Τζινπίνγκ σημείωσε στη συνάντηση ότι «μέσα σε απίστευτες παγκόσμιες αλλαγές που συνεχίζονται και που ποτέ ως τώρα δεν "είδε" η Ιστορία, εμείς είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε με τους Ρώσους συναδέλφους μας ως παράδειγμα υπεύθυνης μεγάλης δύναμης και για να αναλάβουμε ηγετικό ρόλο ώστε ο κόσμος που αλλάζει γοργά να βρεθεί σε τροχιά μιας βιώσιμης και θετικής ανάπτυξης».

Από το βήμα της Συνόδου ο Πούτιν χαιρέτισε τα «νέα κέντρα εξουσίας» που, όπως είπε, «είναι όλο και πιο προφανές ότι αποκτούν έναν αυξανόμενο ρόλο».

Ο δε Σι Τζινπίνγκ, σύμφωνα με το πρακτορείο «Ρόιτερς», κάλεσε τα μέλη του Οργανισμού «να στηρίξουμε ο ένας τον άλλον στις προσπάθειες για τα συμφέροντα (του καθενός από μας) στην ασφάλεια και την ανάπτυξη, για να εμποδίσουμε εξωτερικές δυνάμεις να οργανώσουν "έγχρωμες επαναστάσεις" και να αντιταχθούμε από κοινού σε ανάμειξη άλλων χωρών - με οποιοδήποτε πρόσχημα - στις εσωτερικές (μας) υποθέσεις».

Ακόμα, κάλεσε σε συμμετοχή στη λεγόμενη «Πρωτοβουλία Παγκόσμιας Ασφάλειας» που προωθεί η Κίνα, διεκδικώντας ακόμα πιο αναβαθμισμένο ρόλο στη λεγόμενη «παγκόσμια ασφάλεια», αναφερόμενος - σύμφωνα με τις σχετικές ανταποκρίσεις - σε εκπαίδευση «μελών προσωπικού δυνάμεων» αλλά και δημιουργία «βάσης εκπαίδευσης» που θα επικεντρώνεται στο «έργο κατά της τρομοκρατίας», φυσικά με όλο το περιεχόμενο που αυτό το «έργο» αποκτά στο πεδίο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού.

Ενδεικτικά της παραπέρα επιτάχυνσης της ενίσχυσης των κινεζο-ρωσικών σχέσεων είναι τα οικονομικά στοιχεία που ανέφερε ο Πούτιν: Πέρυσι, το διμερές εμπόριο αυξήθηκε κατά 35%, φτάνοντας τα 140 δισ. δολάρια. Μόνο το πρώτο 7μηνο του 2022, το διμερές εμπόριο αυξήθηκε κατά ένα ακόμα 25%. Ο Ρώσος ηγέτης δήλωσε πεπεισμένος ότι σύντομα αυτό θα φτάσει τα 200 δισ. δολάρια.

Χαρακτηριστικά είναι και τα νέα ρωσο-κινεζικά γυμνάσια που άρχισαν στην Οχοτσκική Θάλασσα και τον Ειρηνικό. Οπως ανακοίνωσε την Πέμπτη το ρωσικό υπουργείο Αμυνας, αυτά έγιναν με αληθινά πυρά, στο πλαίσιο τακτικών περιπολιών του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού, «με στόχο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας σε Ασία - Ειρηνικό, την επιτήρηση των υδάτων και την προστασία της θαλάσσιας οικονομικής δραστηριότητας».

Τα παραπάνω βέβαια δεν αναιρούν τις υπαρκτές αντιθέσεις που παραμένουν μεταξύ των δύο πλευρών, με βάση τα ιδιαίτερα συμφέροντα κάθε αστικής τάξης. Δεν πέρασε καθόλου απαρατήρητη η δήλωση Πούτιν που, αφού τόνισε πόσο «πολύ εκτιμούμε την ισορροπημένη θέση των Κινέζων φίλων μας όσον αφορά την ουκρανική κρίση» αναφέρθηκε σε «ερωτήματα και ανησυχίες σας» που «καταλαβαίνουμε (...) Θα εξηγήσουμε λεπτομερώς τη θέση μας πάνω σε αυτό το ζήτημα». Τέλος, πολλά γράφτηκαν και αυτήν τη βδομάδα για την «κούρσα» διείσδυσης στην Κεντρική Ασία που συνεχίζουν Μόσχα - Πεκίνο, διεκδικώντας η καθεμιά για λογαριασμό της κυρίαρχο ρόλο...

Να σημειωθεί ότι και στη συνάντησή του με τον Ινδό πρωθυπουργό, Ναρέντρα Μόντι, ο Βλ. Πούτιν ανέφερε ότι «γνωρίζω τη θέση σας για τη σύγκρουση στην Ουκρανία, τις ανησυχίες που εκφράζετε συνεχώς», ενώ ισχυρίστηκε πως «κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τελειώσει το συντομότερο δυνατό», αλλά «η ουκρανική ηγεσία έχει δηλώσει ότι απορρίπτει τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων».