Με αφορμή και τις εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Τρίπολης αναδεικνύεται το μεγαλείο των κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών
Στιγμιότυπο από την εκδήλωση |
Είναι η πρώτη φορά που σε πόλη της Πελοποννήσου πλην της Πάτρας γίνονται τέτοιες εκδηλώσεις τιμής φέτος, 78 χρόνια μετά τις ένδοξες σελίδες που έγραψε και ο λαός της Αρκαδίας, με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές μέσα από τις οργανώσεις του, ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ, ΟΠΛΑ, Εθνική Αλληλεγγύη.
Είναι παράλληλα ένας ακόμα «κρίκος» σε μια συνολική προσπάθεια που συνεχίζουν η ΤΕ Αρκαδίας, η ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ και οι απόγονοι ώστε όχι μόνο να τιμηθούν οι χιλιάδες κομμουνιστές και λαϊκοί αγωνιστές που είτε έδωσαν τη ζωή τους στα πεδία των μαχών είτε κυνηγήθηκαν, δολοφονήθηκαν ή εκδιώχθηκαν από τους κατακτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους και εν συνεχεία από το αστικό κράτος, στο όργιο τρομοκρατίας που εξαπολύθηκε μέχρι τις ηρωικές σελίδες του Δημοκρατικού Στρατού και στον νομό, αλλά να βρεθούν και νέα ιστορικά στοιχεία.
Επίσης, να βρεθούν οι ρίζες πολλών απογόνων σήμερα, που μπορεί να αγνοούν την ύπαρξη δικών τους ανθρώπων στις λαμπρές σελίδες που έγραψε ο λαός τη δεκαετία του 1940 ή ψάχνουν να βρουν στοιχεία τους, ιδιαίτερα από την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας και μετέπειτα, όταν η αστική τάξη προκειμένου να σταθεί στα πόδια της, να στήσει το κράτος της, προσπάθησε να ξεμπερδεύει από τον άμεσο αντίπαλό της, το ΚΚΕ, τους εργαζόμενους και τον λαό που συσπειρώνονταν σε ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ.
Από τον ιστορικό περίπατο για την απελευθέρωση της Τρίπολης |
«Ιδιαίτερα τιμούμε τους 603 Αρκάδες, αξιωματικούς και οπλίτες, που έπεσαν το 1940-'41. Τους 1.298 Αρκάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης που δολοφονήθηκαν ή εκτελέστηκαν κατά την περίοδο της Κατοχής από τα κατοχικά στρατεύματα και τους ντόπιους συνεργάτες τους, τους ταγματασφαλίτες. Τους 924 Αρκάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης που δολοφονήθηκαν - εκτελέστηκαν κατά την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας, που καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν με αποφάσεις του Εκτακτου Στρατοδικείου, καθώς και όσους έπεσαν στις μάχες μέσα από τις γραμμές του ΔΣΕ.
Τιμούμε τους χιλιάδες αγωνιστές που διώχτηκαν, φυλακίστηκαν ή εξορίστηκαν τη δεκαετία του '40 και στα μετεμφυλιακά χρόνια. Την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία των ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ στην Πελοπόννησο και ιδιαίτερα στην Αρκαδία».
Τα νούμερα και μόνο προκαλούν ανατριχίλα, για έναν τόπο που ο λαός του έδωσε πολλά προκειμένου να ζήσει πραγματικά λεύτερες μέρες και στη συνέχεια του στέρησαν πολύ περισσότερα. Η αγριότητα και το μίσος εναντίον του εξελίσσονταν από την περίοδο της Κατοχής, κάτι που διαπιστώνει κανείς εύκολα, ακόμα και από έναν μικρό ιστορικό περίπατο.
Είναι χαρακτηριστικό το μνημείο στο ρέμα του Αγιου Νικόλα, όπου από την 1η Ιούνη 1943 έως τις 10 Σεπτέμβρη 1944 εκτελέστηκαν 350 κομμουνιστές και αγωνιστές από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Στις 15 Γενάρη 1944 προχώρησαν και στη θηριωδία της οδού Ταξιαρχών, απαγχονίζοντας στα μπαλκόνια σπιτιών επί του δρόμου 10 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, ανάμεσά τους τον Γιάννη Πανούση, Γραμματέα της ΕΠΟΝ Αρκαδίας.
Οπως και η Καισαριανή, έτσι και η Τρίπολη αποτελεί τόπο θυσίας της Πρωτομαγιάς του 1944, με την εκτέλεση 40 αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους, ως αντίποινα για την εκτέλεση του στρατηγού Κρεζ από τον ΕΛΑΣ στους Μολάους Λακωνίας.
Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήταν ο Τριπολιτσιώτης Κώστας Σταθάς, ο Τεγεάτης Κώστας Μεϊντάνης και η Τριπολιτσιώτισσα Καίτη Μιχαλοπούλου, ηγετικό στέλεχος της Εθνικής Αλληλεγγύης.
Η τελευταία ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την Κλειώ Δεληβοριά, στέλεχος του ΚΚΕ, η οποία δολοφονήθηκε από γνωστό ταγματασφαλίτη στις 21 Φλεβάρη 1946, την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας, θάφτηκε στο Νεκροταφείο Τρίπολης (πίσω από το σημερινό μνημείο) και το μνήμα της βεβηλώθηκε από φασίστες, παραμένοντας έτσι μέχρι σήμερα, για να θυμίζει τη θηριωδία των φασιστοειδών.
Η ιστορία όμως της αναζήτησης στοιχείων και της προσπάθειας σύνδεσης της οργάνωσης των νέων γενιών με τις προηγούμενες, μέσα και από ονόματα που προαναφέρθηκαν, ξεκινά από πιο πριν. Αξιοποιήθηκε λίστα ονομάτων που συγκέντρωναν πεισματικά το Παράρτημα Αρκαδίας της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ και ο σημερινός του πρόεδρος, 93χρονος Γιώργος Καστραντάς, μέσα από αρχεία του ληξιαρχείου και άλλων κρατικών φορέων.
Ταυτόχρονα ξεκίνησε και η προσπάθεια ανάδειξης της συνέχειας, από τα υπάρχοντα αλλά και από νέα μνημεία. Το 1996, δίπλα στο Μνημείο των Εκτελεσθέντων της Πρωτομαγιάς του 1944, στήνεται η πρώτη πλακέτα της Νομαρχιακής Επιτροπής Αρκαδίας του ΚΚΕ για όσους εκτελέστηκαν με αποφάσεις του Εκτακτου Στρατοδικείου - θανατοδικείου της πόλης, την περίοδο 1947 - 1949.
Ο χώρος άλλωστε ήταν κοινός: Στον τοίχο του Νεκροταφείου Τρίπολης, πίσω από τις φυλακές της πόλης (το «κολαστήρι» όπως ονομαζόταν παλαιότερα), εκεί που σήμερα υπάρχει από το 2015 το Μνημείο της ΚΕ του ΚΚΕ προς τιμήν όλων των αλύγιστων της ταξικής πάλης στον Μοριά. Οι περιγραφές προκαλούν συγκίνηση, αλλά και θέληση να συνεχιστούν οι προσπάθειες.
Δίπλα στην πρώτη πλάκα, από τότε εμφανίζονταν ανά τακτά χρονικά διαστήματα αφημένα λουλούδια ή μικρά μηνύματα. Η αναζήτηση χρόνων έφερε στην επιφάνεια πλήρη στοιχεία (ονοματεπώνυμο, καταγωγή, ημερομηνία, τόπο και αιτία θανάτου) για όλους όσοι αναφέρθηκαν και στην πρόσφατη εκδήλωση για την επέτειο απελευθέρωσης της πόλης.
«Με αφορμή τις εκδηλώσεις που κάναμε παλιότερα για τα μνημεία των εκτελεσμένων στον Αη Θανάση, των αγωνιστών στον βόρειο Πάρνωνα, στη Ζώνη Μεγαλόπολης και αλλού, προσπαθούσαμε να έρθουμε πάντα σε επαφή με τις οικογένειες», σημειώνει ο Νίκος Γόντικας, μέλος της Επιτροπής Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ και του Παραρτήματος Αρκαδίας της ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ, και προσθέτει:
«Από την προσπάθειά μας, ακόμα και "μπαρουτοκαπνισμένες" οικογένειες έχουν να μαθαίνουν. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της οικογένειας Τσουκόπουλου από τον Τζίβα Τεγέας, όπου τα ανίψια Αλέκος, Γιάννα και Ιφιγένεια είδαν τώρα χαραγμένο στα υπόγεια του Δικαστικού Μεγάρου Τρίπολης το μήνυμα του θείου τους, Γιάννη, που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις 4 Σεπτέμβρη 1944».
Σε αυτήν την προσπάθεια εντάσσεται επίσης η εκδοτική δουλειά της ΕΠ Πελοποννήσου του ΚΚΕ συνολικά. Από τα ανεκτίμητα υλικά και στοιχεία που κατά καιρούς συγκεντρώνονται, έχουν αξιοποιηθεί στις επαφές με οικογένειες απογόνων μια σειρά βιβλία, όπως για το Λαϊκό Διδασκαλείο Πελοποννήσου, τους Αλύγιστους του Μοριά και την Απελευθέρωση του 1944.
«Ολες αυτές οι εκδόσεις αξιοποιήθηκαν για να έρθουμε σε επαφή με οικογένειες απογόνων, από τα ονόματα που μέχρι και σήμερα έχουμε συγκεντρώσει, συστηματικά, με συνεχή και υπομονετική δουλειά», αναφέρει ο Ν. Γόντικας, τονίζοντας τη σημασία να συνδεθούν παλιότερες και νεότερες γενιές, να βγουν συμπεράσματα και απ' αυτήν τη δουλειά για το τότε, το σήμερα και - πολύ περισσότερο - το αύριο.
Στέκεται στη χαρακτηριστική περίπτωση της Σταυρούλας Ζαρμπαλά, μετανάστριας που σήμερα ζει στην Αμερική και πριν από περίπου ενάμιση μήνα βρήκε τον τάφο του πατέρα της στον χώρο του Μνημείου των εκτελεσθέντων του Εκτακτου Στρατοδικείου της Τρίπολης, 73 χρόνια μετά την εκτέλεσή του. Αλλά και στις συγκλονιστικές ιστορίες και τα κειμήλια που έχουν αναφερθεί και δωριστεί στο Κόμμα, όταν οι δεσμοί αίματος «επανασυνδέονται» με οικογένειες.
«Σ' αυτήν τη ρότα σχεδιάσαμε και τις εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της πόλης. Καλέσαμε ξανά απογόνους να μας φέρουν στοιχεία, να συμπληρώσουμε τα κομμάτια στο παζλ που για χρόνια έχουμε ξεκινήσει να φτιάχνουμε, να διορθώσουμε τυχόν λάθη, παραλείψεις, κενά που μπορεί να έχουμε. Κυρίως, να συζητήσουμε, να έρθουμε σε επαφή ώστε ο αγώνας όλων όσοι έδωσαν και τη ζωή τους ακόμα, να δικαιωθεί», υπογραμμίζει ο Ν. Γόντικας, επισημαίνοντας ότι ακόμα και τώρα υπήρξαν δεσμεύσεις να δοθούν και νέα υλικά στην ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ και στο Κόμμα.
Μέσα και απ' αυτήν την προσπάθεια, άλλωστε, βρίσκουν συνέχεια τα λόγια της Αθηνάς Μπενέκου, της ηρωικής δασκάλας, μέλους του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ, η οποία μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα όπου την έστειλε το Στρατοδικείο Τρίπολης, εκεί που σήμερα είναι το Μνημείο της ΚΕ, φώναξε: «Εδώ, στον τόπο αυτό που τον ποτίζετε με το αίμα μου, αύριο θα 'ρχονται τα παιδιά σας να τον ραίνουν με λουλούδια. Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας!».