Χαρακτηριστική ήταν, προχτές, η έκδοση του νομοσχεδίου περί Εθνικής Αμυνας των ΗΠΑ (NDAA) του 2023 που ενέκρινε η Γερουσία, το οποίο τελικά δεν περιελάμβανε ούτε καν τους δύο πολυδιαφημισμένους «όρους» για την πώληση των μαχητικών F-16 στην Τουρκία, διαλύοντας τις ψευδαισθήσεις που καλλιεργούσε η κυβέρνηση της ΝΔ όλο αυτό το διάστημα, όπως και μετά τη Σύνοδο της Πράγας, ότι τάχα ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ αποτελούν εγγυητές των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας έναντι της τουρκικής προκλητικότητας.
Θυμίζουμε ότι οι δύο αυτοί όροι που είχε καταθέσει ως τροπολογία ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Κογκρέσου, Μπομπ Μενέντεζ, παρουσιάζονται όλο αυτό το διάστημα ως δήθεν «φρένο» στα όσα είχαν συμφωνήσει στα τέλη του περασμένου Ιούνη, στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, Μπάιντεν - Ερντογάν, τότε που μετά τη συνάντηση η αναπληρώτρια υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Σελέστ Γουάλαντερ, δήλωνε ότι «η Ουάσιγκτον υποστηρίζει πλήρως τα σχέδια εκσυγχρονισμού του στόλου των μαχητικών αεροσκαφών F-16 της Τουρκίας, επειδή συνεισφέρει στην ασφάλεια του ΝΑΤΟ και ως εκ τούτου στην ασφάλεια της Αμερικής».
Σημειωτέον, έτσι κι αλλιώς ακόμα και αυτή η τροπολογία Μενέντεζ αφήνει ανοιχτά «πόρτες και παράθυρα» στις τουρκικές αμφισβητήσεις, αν δεν αποτελεί και «κερκόπορτα» για την αναβάθμισή τους αφού προβλέπει ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μπορεί να πουλήσει F-16 ή να εγκρίνει την αναβάθμισή τους παρά μόνον εάν δοθούν «διαβεβαιώσεις» ότι τα μαχητικά αυτά «δεν θα χρησιμοποιηθούν για μη εγκεκριμένες (νόμιμες) υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος», να μη χρησιμοποιούνται δηλαδή στις υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά. Αφήνει δηλαδή εκτός τις συνεχείς παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου - το εύρος του οποίου δεν αναγνωρίζουν οι ΗΠΑ - στο Αιγαίο, αλλά και τις παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας στο FΙR Αθηνών από πλευράς της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά και ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο για «εγκεκριμένες» - από ποιον; - τέτοιες πτήσεις στον «ΝΑΤΟικό ενιαίο επιχειρησιακά χώρο».
Ακόμα λοιπόν κι αυτήν την τροπολογία απορρίπτει στο σχέδιό της η έκδοση της Γερουσίας για τον αμυντικό προϋπολογισμό (με την εύγλωττη απουσία και του Μενέντεζ), ενώ η ελληνική κυβέρνηση κατέφυγε χτες σε επιχειρήματα όπως ότι δεν πρόκειται για «τετελεσμένη απόφαση».
Την ίδια ώρα, ως «πρότυπο» διευθετήσεων και για τα Ελληνοτουρκικά παρουσιάζεται η συμφωνία για την οριοθέτηση ΑΟΖ στην οποία κατέληξαν προχτές Ισραήλ και Λίβανος, με αμερικανική διαμεσολάβηση και «χάρακα» τη μοιρασιά που έκαναν για τα ενεργειακά κοιτάσματα της περιοχής τα ευρωατλαντικά μονοπώλια.
Ο Λευκός Οίκος έσπευσε να επισημάνει ότι η συμφωνία «εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ και του αμερικανικού λαού με μια πιο σταθερή, ευημερούσα, ολοκληρωμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής, με μείωση των κινδύνων για νέες συγκρούσεις».
Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Αντονι Μπλίνκεν, μίλησε για «ανατροπή» που «εγκαινιάζει μια νέα περίοδο ευημερίας και σταθερότητας στη Μέση Ανατολή, που θα προσφέρει ζωτική ενέργεια στον λαό της περιοχής και όλου του κόσμου», κάνοντας λόγο για «τη δύναμη της περιφερειακής συνεργασίας» που συναντιέται με «τις κοινές προκλήσεις στη Μέση Ανατολή και ευρύτερα» αλλά και που «επισημαίνει τη μεταμορφωτική δύναμη της αμερικανικής διπλωματίας», συγχαίροντας τις ηγεσίες των δύο πλευρών για τη «βούλησή τους να διαπραγματευτούν για το καλύτερο συμφέρον των λαών τους».
Συνεχάρη δε ειδικά τον ειδικό απεσταλμένο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην περιοχή, Εϊμος Χοκστάιν, για την «ακούραστη διπλωματική εργασία» και κατέληξε ζητώντας «γοργή οριστικοποίηση της συμφωνίας και τήρηση των δεσμεύσεων για να τεθεί σε εφαρμογή προς όφελος της περιοχής και του κόσμου γενικά». Μετά δε από συνάντηση με τη Νορβηγίδα ομόλογό του, Ανικεν Χουιίτφελντ, ο Μπλίνκεν περηφανεύτηκε ότι η συμφωνία ήταν αποτέλεσμα πολύμηνων διαπραγματεύσεων και μίλησε για γεγονός που «ανοίγει τον δρόμο σε προοπτική για ειρηνική εξέλιξη πολύ σημαντικών ενεργειακών κοιτασμάτων, φέρνοντας νέες ποσότητες Ενέργειας όχι μόνο στις αγορές αμφοτέρων των χωρών αλλά και σε όλο τον κόσμο».
Ο αντιπρόσωπος της ΕΕ στο Τελ Αβίβ, Ντίμιτερ Τζάντσεφ, καλωσόρισε τη συμφωνία εστιάζοντας στο «εποικοδομητικό πνεύμα των δύο πλευρών και τον ρόλο (τους)».
Η δε κυπριακή κυβέρνηση - μετά και την ελληνική που έσπευσε προχτές να χαιρετίσει τη συμφωνία ως «πρότυπο» και για εκείνες που επιδιώκει με την τουρκική αστική τάξη - μίλησε για πολύ σημαντική εξέλιξη που «θα συμβάλει στη δημιουργία συνθηκών σταθερότητας και ασφάλειας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου», εκφράζοντας την προσδοκία ότι «η θετική αυτή εξέλιξη θα δώσει πρόσθετη δυναμική στις προσπάθειες για ολοκλήρωση των θαλάσσιων οριοθετήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και για αξιοποίηση του ενεργειακού της πλούτου, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για την περιφερειακή και ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού». Συνεχάρη ακόμα τις δύο πλευρές «καθώς επίσης και την αμερικανική πλευρά για την καταλυτική και επιτυχή διαμεσολάβησή της».
Στο ίδιο το Ισραήλ, το υπουργικό συμβούλιο ψήφισε χτες σχεδόν ομόφωνα υπέρ της συμφωνίας, με μόνη εξαίρεση την υπουργό Εσωτερικών, Αγιελέτ Σακέντ, που απείχε, καθώς είναι γνωστό πως προσβλέπει σε μετεκλογική συνεργασία με κόμματα της αντιπολίτευσης (την 1η Νοέμβρη θα γίνουν έκτακτες βουλευτικές εκλογές). Εξέδωσε μάλιστα ανακοίνωση για να διευκρινίσει ότι όταν η συμφωνία τεθεί προς έγκριση στην Κνέσετ (Βουλή) θα ψηφίσει «κατά». Νωρίτερα, ο γενικός εισαγγελέας του Ισραήλ, Γκάλι Μπαχαράβ Μιαρά, αποφάνθηκε ότι η απερχόμενη κυβέρνηση είναι νομικά αρμόδια για την υπογραφή της συμφωνίας παρά τη χρονική εγγύτητα των επικείμενων εκλογών.
Στη Βηρυτό, αργά το βράδυ της Τρίτης, ο ηγέτης της λιβανέζικης πολιτικής και στρατιωτικής οργάνωσης «Χεζμπολάχ», Χασάν Νασράλα, εμφανίστηκε υπέρ της συμφωνίας επισημαίνοντας παράλληλα ότι θα παραμείνει σε φάση «εγρήγορσης» μέχρις ότου υπογραφεί στις 20 του μήνα στην πόλη Νακούρα που βρίσκεται στα σύνορα του Λιβάνου με το Ισραήλ. Ο ίδιος αναφέρθηκε και στη Λωρίδα της Γάζας λέγοντας πως «η θάλασσά μας εκτείνεται ως τη Γάζα, και όταν απελευθερωθεί η Παλαιστίνη, δεν θα διαφωνήσουμε με τους Παλαιστίνιους αδελφούς μας για την οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων». Νωρίτερα, ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Λιβάνου, Μπου Σαάμπ, δήλωσε ότι η χώρα του θα έχει ενιαία στάση στο θέμα αυτό τονίζοντας πως «δεν θα γίνουν τροποποιήσεις και αλλαγές στο τελευταίο σχέδιο συμφωνίας».
Χτες, στο μεταξύ, δημοσιεύτηκε η έκθεση της ΕΕ για την πορεία των ενταξιακών συνομιλιών με την Τουρκία, που ξεκαθάρισε ακόμα μια φορά πως η Ευρωένωση «έχει στρατηγικό συμφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία». Μεταξύ άλλων, η έκθεση υπενθύμισε ότι ΕΕ και Τουρκία συνέχισαν τη «δέσμευση υψηλού επιπέδου» σε «τομείς κοινού ενδιαφέροντος» (όπως κλίμα, Υγεία, μετανάστευση και ασφάλεια), αφού «αυτό ήταν σύμφωνο με την προσφορά της ΕΕ να υποστηρίξει μια πιο θετική δυναμική στις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας, εκφράζοντας την προθυμία να συνεργαστεί με την Τουρκία με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, υπό τους όρους που καθορίζονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο». Ο δε αρμόδιος για τη διεύρυνση επίτροπος, Ολιβερ Βαρχέλι, μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο, επανέλαβε ότι «η αξιολόγηση της Επιτροπής επιβεβαίωσε επίσης πως η Τουρκία παραμένει εταίρος - κλειδί για την ΕΕ και μια υποψήφια προς ένταξη χώρα».
Σε αυτό το πλαίσιο, οι Βρυξέλλες κάλεσαν την Αγκυρα να δεσμευτεί «απερίφραστα στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην ειρηνική επίλυση διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προσφεύγοντας, εάν χρειαστεί, στο Διεθνές Δικαστήριο», δίνοντας παραπέρα ώθηση στο παζάρι που περιλαμβάνει και τα Ελληνοτουρκικά.
Την ίδια στιγμή, με δεδομένες τις αντιθέσεις και διαφωνίες, η Επιτροπή επικρίνει την Αγκυρα για τη «μονομερή εξωτερική πολιτική», που συνέχισε να έρχεται σε αντίθεση με τις προτεραιότητες της ΕΕ, αναφερόμενη ειδικότερα και στη σύσφιξη των σχέσεων με τη Μόσχα, στο ότι «η Τουρκία απέφυγε να ευθυγραμμιστεί με τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας» αλλά και ότι «υπέγραψε Μνημόνιο Κατανόησης για την ανάπτυξη οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία».
Εκφραση των σύνθετων διαφωνιών αλλά και παζαριών αποτελούν και οι επικρίσεις σε μια σειρά από κινήσεις της Τουρκίας (Αιγαίο, συμφωνία με Λιβύη, Βαρώσια κ.τ.λ.), για να καταλήξει ακόμα μια φορά ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αναμένει από την Τουρκία να σέβεται πλήρως το Διεθνές Δίκαιο, να αποκλιμακώσει τις εντάσεις προς το συμφέρον της περιφερειακής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, να προωθεί τις σχέσεις καλής γειτονίας με βιώσιμο τρόπο».
Σημειωτέον, όλα τα παραπάνω έρχονται να προστεθούν στις επαφές που συνέχισε και χτες στην Τουρκία ο αρμόδιος για την Ενέργεια βοηθός ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Τζέφρι Πάιατ, που προχτές υπογράμμισε τον «κρίσιμο ρόλο» της Τουρκίας, ως «μεγάλης οικονομίας» και «σύμμαχου στο ΝΑΤΟ», για τις περιφερειακές υποθέσεις, για τη διαφοροποίηση και τη μετάβαση των ενεργειακών προμηθειών.
Αλλά και ενώ, χτες, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, δήλωνε ότι η χώρα του θα μπορούσε να ανακατευθύνει τις ροές «του φυσικού αερίου μας στην Ευρώπη μέσω της Τουρκίας, δημιουργώντας τον μεγαλύτερο κόμβο αερίου για την Ευρώπη στην Τουρκία...».
Παρόμοιες δηλώσεις έκαναν άλλωστε ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης, Αλεξάντερ Νόβακ, που είπε ότι η Μόσχα θα εξετάσει την κατασκευή πρόσθετων γραμμών στον αγωγό «Turk Stream», όσο και ο επικεφαλής της «Gazprom», Αλ. Μίλερ, που είχε χτες συνάντηση με τον Τούρκο υπουργό Ενέργειας, Φατίχ Ντονμέζ.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο σύμβουλος του Τούρκου Προέδρου, Ιμπραχίμ Καλίν, μιλώντας στο τουρκικό δίκτυο 24 TV, έσπευσε να επισημάνει ξανά ότι «όπως πολύ καλά λέει ο Πρόεδρός μας, η Ελλάδα δεν είναι χώρα που μπορεί να ανταγωνιστεί την Τουρκία» και πρόσθεσε ότι η Ελλάδα «θα πρέπει να έχει σωστές σχέσεις με την Τουρκία σε "λογική και νόμιμη βάση", αναγνωρίζοντας τη δική της δύναμη και τα όριά της», για να υπογραμμίσει: «Οταν αυτό επιτευχθεί, μπορούμε να μετατρέψουμε το Αιγαίο, τα νησιά του Αιγαίου, σε μια περιοχή όπου αναπτύσσονται η ειρήνη, η ηρεμία, οι αμοιβαίες οικονομικές σχέσεις, οι επισκέψεις, ο τουρισμός και όλες οι άλλες περιοχές, όχι οι συγκρούσεις».
Επανερχόμενος στις ενστάσεις της Δύσης για χειρισμούς στα Ελληνοτουρκικά, σημείωσε πως «αυτό που λέτε παραβίαση εναέριου χώρου είναι όταν τα αεροπλάνα μας πετούν στον δικό μας εναέριο χώρο, η Ελλάδα σάς λέει ότι πρόκειται για παραβίαση εναέριου χώρου, και εσείς το δέχεστε αυτό ως δεδομένο. Eλάτε όμως σε εμάς. Ελάτε να δείτε αντικειμενικά, ποιος παραβιάζει τον εναέριο χώρο, ποιος στρατιωτικοποιεί τα νησιά παρόλο που έχουν αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς; (...) Το εξήγησα λεπτομερώς στον Σάλιβαν, τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, την περασμένη εβδομάδα. "Κοιτάξτε, λέτε να υπάρχει ηρεμία στο Αιγαίο, να μην υπάρχει ένταση κ.λπ. Ορίζετε την ηρεμία ως αποδοχή όλων των ελληνικών απαιτήσεων. Και ορίζετε ένταση ως κάθε αντίρρησή μας. Η άποψή σας είναι λάθος"».
Ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Φουατ Οκται δηλωσε οτι «θα γίνουν επιπλέον βήματα για να διατηρηθεί η ισορροπία δυνάμεων στην Κύπρο και η Τουρκία ως εγγυήτρια χωρά θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα. Θα επεκτείνει την βάση μη επανδρωμένων στα κατεχόμενα.