Νέα πολυετή μνημόνια στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και μάλιστα με σκληρά μέτρα σε περίπτωση που δεν τηρηθούν οι όροι του, προτείνει η Κομισιόν, που παρουσίασε προχτές Τετάρτη τις προτάσεις της για τους νέους κανόνες που θα διέπουν το Σύμφωνο Σταθερότητας. Η παρέμβαση αυτή έρχεται να προστεθεί στη λεγόμενη «μεταμνημονιακή εποπτεία» αλλά και στα προαπαιτούμενα αντιλαϊκά μέτρα του υπερμνημονίου του Ταμείου Ανάκαμψης, που περιλαμβάνουν ανάμεσα σε άλλα νέο κύμα πλειστηριασμών και κατασχέσεων, πρωτογενή πλεονάσματα και πρόσθετη φοροεπέλαση στα λαϊκά νοικοκυριά.

Θυμίζουμε ότι από την άνοιξη του 2020 - εν μέσω πανδημίας - αποφασίστηκε το προσωρινό «πάγωμα» του Συμφώνου Σταθερότητας, ώστε να τροφοδοτηθούν με φτηνό χρήμα οι επιχειρηματικοί όμιλοι. Τώρα φαίνεται πως δίνεται το «πράσινο φως» για το αναμενόμενο, δηλαδή το «μάζεμα» της επεκτατικής πολιτικής, την οποία επίσης πλήρωσαν οι λαοί, με την επαναφορά σε πιο σκληρά δημοσιονομικά - και όχι μόνο - μέτρα, που αν δεν τηρηθούν θα υπάρξουν κυρώσεις σε βάρος των λαών. Παράλληλα η πρόταση της Κομισιόν επιχειρεί να «ισορροπήσει» και τους μεγάλους ανταγωνισμούς ανάμεσα στα κράτη - μέλη για το ποιος θα φορτωθεί τη χασούρα για τα μεγάλα κρατικά χρέη, που αυξάνουν παραπέρα και την «ψαλίδα» της ανταγωνιστικότητας των καπιταλιστικών οικονομιών.

Με βάση τα όσα παρουσιάστηκαν προχτές από τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις και τον επίτροπο Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι, παραμένει το κριτήριο ότι το έλλειμμα θα πρέπει να είναι μικρότερο από το 3% του ΑΕΠ. Για το χρέος, αν ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ, τότε οι χώρες καλούνται να προχωρήσουν στην υιοθέτηση ενός σχεδίου 4ετούς διάρκειας για τη μείωσή του μέσα από μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις. «Θα πρέπει να σχεδιαστεί για να επιτευχθεί μια σταδιακή και διαρκής μείωση του δημόσιου χρέους, ή να διατηρήσει το χρέος σε συνετά επίπεδα για τις χώρες με χαμηλό χρέος», είπε ο Ντομπρόβσκις. Ο δε Τζεντιλόνι ανέφερε ότι πρόκειται για κανόνες οι οποίοι διέπονται από τις αρχές «της απλότητας, της εθνικής ιδιοκτησίας και της εύκολης εφαρμογής».

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με όσα προτείνει η Κομισιόν, σε περίπτωση που ένα κράτος - μέλος έχει πολύ υψηλό δημόσιο χρέος (π.χ. Ελλάδα ή Ιταλία) θα πρέπει να καταθέσει ένα σχέδιο 4ετούς διάρκειας για τη μείωσή του. Το σχέδιο αυτό θα περιλαμβάνει σειρά από μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, θα πρέπει να εγκριθεί από την Επιτροπή και στη συνέχεια από το Συμβούλιο. Η Κομισιόν θα αξιολογεί επίσης αν διασφαλίζεται αξιόπιστα ότι το έλλειμμα διατηρείται κάτω από το 3% του ΑΕΠ για μια περίοδο 10 ετών. Παράλληλα, οι χώρες θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν μακρύτερη, πιο σταδιακή πορεία προσαρμογής, η οποία με βάση την πρόταση της Κομισιόν δεν θα ξεπερνά τα 3 χρόνια. Σ' αυτήν την περίπτωση όμως θα πρέπει να προχωρήσουν σε πρόσθετες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις «για την τόνωση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης».

Οσο για την εφαρμογή του σχεδίου, κάθε κράτος - μέλος θα πρέπει να συμμορφωθεί με την πλήρη εφαρμογή του σχεδίου του για ολόκληρη τη χρονική περίοδο. Από την πλευρά της η Επιτροπή θα παρακολουθεί την πορεία υλοποίησής του με βάση τις καθαρές πρωτογενείς δαπάνες.

Επιπλέον, αν ένα κράτος - μέλος δεν συμμορφωθεί σε όλα αυτά, θα υπόκειται σε ισχυρότερους μηχανισμούς επιβολής. Δηλαδή αν μια χώρα με υψηλό δημόσιο χρέος δεν τηρήσει το συμφωνηθέν σχέδιο που έχει καταθέσει, τότε θα ενεργοποιείται η Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος, όπως και στην περίπτωση μη τήρησης του ελλείμματος 3% του ΑΕΠ. Η Κομισιόν θα μπορεί να ζητήσει αναθεώρηση του σχεδίου, αλλά μέσα από μια πιο αυστηρή δημοσιονομική πορεία, όπως επίσης να επιβάλει και οικονομικές κυρώσεις. Παράλληλα, οι μηχανισμοί επιβολής θα ενισχυθούν. Δηλαδή οι οικονομικές κυρώσεις θα μπορούν να προβλέπουν τη μείωση των ποσών με τα οποία συνδέονται. Οι μακροοικονομικές προϋποθέσεις για τα διαρθρωτικά ταμεία και για το Ταμείο Ανάκαμψης θα εφαρμοστούν με παρόμοιο πνεύμα, δηλαδή η χρηματοδότηση της ΕΕ θα μπορεί να αναστέλλεται αν τα κράτη δεν πάρουν αποτελεσματικά μέτρα για τη διόρθωση του υπερβολικού τους ελλείμματος.

Εντός του πρώτου τριμήνου του 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παράσχει καθοδήγηση προς τα κράτη - μέλη, για τη δημοσιονομική πολιτική που πρέπει να ακολουθήσουν, και για την προετοιμασία των προγραμμάτων σταθερότητας για το 2024 και μετά.