Πριν ακριβώς εξήντα χρόνια, στις 23 Δεκέμβρη του 1962, προπαραμονή Χριστουγέννων, η καρδιά του ταλαιπωρημένου, βασανισμένου και εξουθενωμένου Ομηρου Πέλλα από τα σωματικά και ψυχικά μαρτύρια, σε ελληνικά και ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, σταματάει να χτυπά, στη Σκύδρα της Πέλλας. Η ταυτότητά του γράφει το πραγματικό ονοματεπώνυμό του: Οδυσσέας Γιαννόπουλος, δάσκαλος στο επάγγελμα, γεννημένος στις 18 Γενάρη του 1921, στην Καημένη Γυναίκα Τριφυλίας (σημερινό όνομα: Πρόδρομος).

Πεθαίνει με το μολύβι στο χέρι, αυτό το χέρι, το οποίο επί χρόνια είναι σαν να σκάβει τον ίδιο του τον τάφο, αφού οι αντοχές του έχουν αρχίσει να τον εγκαταλείπουν, αφού στη σύντομη ζωή του, ακυρώνεται ως σκεπτόμενο δίποδο, στο Στάλαγκ VΙC (γερμανικά σημαίνει «στρατόπεδο», εξηγεί ο ίδιος / σ.σ. σύντμηση του Stammlager: κύριο στρατόπεδο ή στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου) και στη Μακρόνησο.

Μ' αυτό το ίδιο χέρι, το πληγιασμένο και το παραμορφωμένο, γράφει και σχεδιάζει το στρατοπεδικό και αντιπολεμικό βιβλίο του. Είναι το πρώτο του είδους, προτού οι Εβραίοι έγκλειστοι - θύματα του Ολοκαυτώματος, δημιούργημα του κατ' όνομα δυτικού πολιτισμού, αποτυπώσουν στο χαρτί τις φρικτές μαρτυρίες τους.

Είδε το έργο του, ένα και μοναδικό σε μεγάλη έκταση - γιατί δημοσιεύει και λιγοστά διηγήματα - να τυπώνεται από τον φίλο και συντοπίτη του Δημήτρη Κυριαζή (1920 - 2017), ΕΑΜίτη και ΕΛΑΣίτη, που μεταπολεμικά ιδρύει τις εκδόσεις «Μνήμη». Προλαβαίνει ο Ομηρος Πέλλας να το πιάσει στα χέρια του, λίγους μήνες πριν από τον πρόωρο θάνατό του, και να διαβάσει τυπωμένη την γενναιόδωρη αφιέρωση στη σύζυγό του, Φιφή Μουζενίδη - Γιαννοπούλου, αδελφή του σκηνοθέτη Τάκη Μουζενίδη: «ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΟΥ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΓΡΑΦΤΟ ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΑΠΟ ΜΕΝΑ Ο. Π.».

Ο φύσει και θέσει σεμνοπρεπής συγγραφέας παίρνει τις αποστάσεις από την αφήγησή του, δεν μιλάει εξ ονόματός του, μιλάει μέσα από τα προσωπεία του έργου του. Αυτός γίνεται το μέσον, ο ενδιάμεσος, η φωνή αυτών που δεν έχουν λόγια να μιλήσουν, που προτιμούν την ομιλούσα σιωπή, μετά τον εγκλεισμό. Σπαρακτική η προσωπογραφία του, την οποία φιλοτεχνεί ο εκδότης του, σε επανέκδοση του «Στάλαγκ»:

«Μετέωρο. Μετέωρο φωτεινό. Μοναδικός χαρακτηρισμός για τον Ομηρο Πέλλα. Σύντομο το διάβα του απ' τη ζωή. Πλούσιο, κατάγιομο όμως με ό,τι συνιστά τον ''τέλειον άνθρωπο''. Ζευγάρωσε κι ένα πολύχυμο, πολυδύναμο ταλέντο. Αστραφτερό μυαλό και μια ευαισθησία ακονισμένη σαν αιθέρας ξυραφιού... Λογοτέχνης, ζωγράφος, γλύπτης, μουσικός, παιδαγωγός, διανοούμενος, γενικά πολύγλωσσος, πολύξερος... Και πολύπαθος...

»Πώς να το πεις;

»Στην εποχή μας, με τους αφυδατωμένους ανθρώπους της στενής ειδίκευσης, θύμιζε πνευματικές προσωπικότητες της Αναγέννησης.

»Μα το καρπερό δεντρί, νωρίς έπεσε κεραυνοβολημένο...

»Ευτυχώς μάς έδωσε το ΣΤΑΛΑΓΚ VIC.

»Και με τούτο πήδησε με μια, στις κορυφές της Ελληνικής Γραμματολογίας. Η ομόφωνη γνώμη των πνευματικών μας ανθρώπων (...) το επιβεβαιώνει.

»Φίλε αναγνώστη, γεύσου και συ τούτο το ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ».

Ο Ομηρος Πέλλας είναι τέκνο των καιρών του, προτού ξεσπάσει ο πόλεμος κι όταν είναι παροντικό γεγονός, ακολουθεί τη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Δεν ακολουθεί την κλίση του, να σπουδάσει καλές τέχνες, ακολουθεί την ανάγκη και δεν το μετανιώνει: Τελειώνει την Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. Γίνεται ο δάσκαλος του χωριού στην ακριτική Πέλλα και εκεί τελειώνει τον σύντομο βίο του, στα χωριά Σεβαστειανά, Πετριά και Μαυροβούνι του νομού Πέλλας. Ομως, οι καιροί της Αντίστασης έχουν πράξει το θαύμα τους.

Με την ίδρυση του ΕΑΜ, χωρίς να το πολυσκεφτεί, περνάει στις τάξεις του, όμως η ενεργή δράση του ενοχλεί τους φασίστες του Αντον Κάλτσεφ (1910 - 1948). Δύο φορές τον συλλαμβάνουν, την δεύτερη φορά, το 1944, θα τον φορτώσουν στα βαγόνια της μεγάλης εκτόπισης που θα βρουν τον προορισμό τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης - εργασίας. Σ' αυτά θα είναι ένας από τους χιλιάδες, οι οποίοι μετακινούνται από πόλη σε πόλη της κατακτημένης Ευρώπης από τη ναζιστική κρεατομηχανή.

Με το πέρας του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, επιστρέφει στην Αθήνα, δουλεύοντας όπου βρει, προσπαθώντας να επιβιώσει. Επειδή, όμως, δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις, αι αρχαί τον στέλνουν στην εξορία: Πρώτος τόπος απομόνωσης η Ικαριά κι ακολουθεί το Μακρονήσι του κνούτου, του μαστιγίου και του μπαμπού μέχρι τελικής πτώσης.

Μ' ένα παλαιάς κοπής τέχνασμα δοκιμάζει να αποστασιοποιηθεί από τον εαυτό του, παρουσιάζοντας το πρωτογενές υλικό, το οποίο θα επεξεργαστεί ότι ανήκει σ' έναν πεθαμένο φίλο του, που έζησε τις ίδιες μ' αυτόν αποτρόπαιες συνθήκες ομηρίας:

«Δώδεκα μέρες μετά την απελευθέρωση», μας βάζει στην ατμόσφαιρα του «Ημερολογίου Ομηρίας» - όπως είναι ο επεξηγηματικός υπότιτλος - «πέθανε ο φίλος που μαζί του πέρασα όλο εκείνον το δύσκολο καιρό μέχρι τελευταία που έφυγε από το νοσοκομείο. Εγώ έμεινα και εκεί με βρήκε η απελευθέρωση.

»Οταν, λίγο αργότερα, πριν φύγουμε για το γυρισμό, βρήκα την ομάδα του, ένας, εκτελώντας την τελευταία του παραγγελία, μου παρέδωσε ένα πακέτο. Χρόνια τώρα το κρατούσα κλειστό. Φοβόμουνα να τ' ανοίξω όπως φοβόμαστε ν' ανοίξουμε μια πληγή.

»Τώρα τελευταία η γυναίκα μου με πίεσε πολύ. Κι ένα βράδυ έξω φυσούσε δυνατά και βούιζε ο αέρας - τ' αποφασίσαμε.

»Μέσα ήταν η ταυτότητά του, ένα μετάλλινο, διάτρητο στη μέση κι απάνω τα στοιχεία του φίλου μου: STALAGVIC. No 114.003. Υστερα ένα κομμάτι από κουβέρτα στενόμακρο - το θυμάμαι, τύλιγε μ' αυτό το κεφάλι του - ένα βαρύ ξύλινο sabot (σ.σ. ξυλοπάπουτσο), τρύπιο στη φτέρνα με ξεραμένο αίμα στο χείλος πίσω και πάνω στο χτένι κ' η καρτέλλα του Νοσοκομείου: LungenT.B.C., το διάγραμμα του πυρετού του - σταματούσε στις 28 Απρίλη (του 1945) και τελευταία η ένδειξη: Mort (σ.σ. νεκρός).

»Από κάτω ένα μάτσο χαρτιά. Ηταν κάτι χαρτιά μικρά, μεγάλα, κομματάκια, γραμμένα με μολύβι. Δυσκολοδιάβαστα από την αταξία κι από τον καιρό που πέρασε.

»Δε μιλούσε κανένας.

»Πήρα να διαβάσω, έτσι την αρχή, μα πια δεν μπορούσαμε να σταματήσουμε. Η φωνή του φίλου - ήταν ένας νέος άντρας ίσαμε 25 χρονών, δάσκαλος, με πολλές αγωνίες στην ψυχή, ίσως και με κάποιες κρυφές φιλοδοξίες πνευματικού ανθρώπου, οπωσδήποτε όμως ένας γνήσιος άνθρωπος που θα 'θελε πολύ να 'ναι η ζωή ωραία, που αγαπούσε πολύ τη χαρά - η φωνή του, λοιπόν, ανέβαινε και σκέπαζε τη δική μου τη φωνή κι ο φίλος γιόμισε το δωμάτιο όπως τον είδα τελευταία φορά όταν χωρίζαμε χωρίς να ρωτιόμαστε αν ξαναβρεθούμε ξανά.

» (...) Δεν είχαμε πια το δικαίωμα να κρατάμε θαμμένη τη μακρινή φωνή. Τη ζεστή φωνή ενός ανθρώπου.

»Την παραδίνουμε, λοιπόν, στον αέρα να τη φέρει παντού όπου θα βρεθούν καρδιές να την ακούσουν».

ΥΓ. Λαϊκή παροιμία: Πάντα οι λαγοί είναι μικροί για να χωράνε σε (αποκριάτικα) ημίψηλα μαθητευόμενων και κατ' όνομα επαγγελματιών μάγων.