«Θίασος», του Θόδωρου Αγγελόπουλου |
Ξεχωρίζουμε τον «Θίασο» του Θόδωρου Αγγελόπουλου που έρχεται στο «STUDIO new star art cinema», στο πλαίσιο του αφιερώματος «2023, Ετος Θ. Αγγελόπουλου», που διοργανώνει η «NEW STAR» σε συνεργασία με την οικογένεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Πρόκειται για μια από τις εμβληματικότερες ταινίες τόσο του Θ. Αγγελόπουλου όσο και ολόκληρου του ελληνικού κινηματογράφου. Αυτή η πολυβραβευμένη ταινία είναι αυτή που τον κατέστησε ως έναν από τους μεγάλους δημιουργούς ενός κινηματογράφου θεμελιωμένου σε μια υλιστική αισθητική. «Το να υμνείς την επανάσταση, δεν σημαίνει πως υμνείς πάντα τη νίκη. Η τελευταία εικόνα της ταινίας δείχνει τον θίασο να κινείται προς την κάμερα. Ξέρουμε πως έχουν υπάρξει νεκροί, φυλακισμένοι, εκτελεσμένοι... Είναι μια στιγμή συνειδητοποίησης». Η ταινία ακολουθεί τις περιπέτειες ενός περιοδεύοντος θιάσου στην Ελλάδα από το 1939 μέχρι το 1952 και μαζί όλες τις μεγάλες ιστορικές στιγμές. «Ολοι οι συνεργάτες, ο Δημήτρης Αρβανίτης στη φωτογραφία, ο Θανάσης Αρβανίτης στον ήχο, ο Μικές Καραπιπέρης στα σκηνικά, η ομάδα του Θόδωρου πίστεψαν από την πρώτη στιγμή», ανέφερε ο Λουκιανός Κηλαηδόνης που είχε γράψει τη μουσική. «Θυμάμαι περιπετειώδη γυρίσματα... Είμαστε όλοι στο χιόνι από τις 9 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα. Ο Θόδωρος είναι με ένα μπερεδάκι, ένα σακάκι και κάτι παλιά παπούτσια μέσα στον πάγο, κι εμείς είμαστε δίπλα του. Ο Αντρέας έπαιζε ακορντεόν με 15 υπό το μηδέν πάνω στα Ζαγόρια, οι γυναίκες ήταν με τα τακούνια μες στη λάσπη και τα χιόνια, και κατέβαιναν το βουνό. Ολοι όμως είχαμε πιστέψει ότι αυτό που γίνεται είναι σημαντικό. Και είχαμε σαν παράδειγμα τον Θόδωρο, ο οποίος δεν έλεγε κάτι και μετά χωνόταν στο καφενείο μέχρι να γυριστεί η σκηνή. Ηταν εκεί, παρών, το πίστευε, το πιστεύαμε όλοι, το υπερασπιστήκαμε μέχρι το τέλος».
«Τόρι και Λοκίτα» |
Στον κινηματογράφο «Ανδόρα», στο πλαίσιο του αφιερώματος «Bergmannites», για αυτή τη βδομάδα τη σκυτάλη παίρνει η «Σιωπή» του Ινγκμαρ Μπέργκμαν. Ενώ με την αφορμή των 25 χρόνων από την κυκλοφορία της, βγαίνει στις αίθουσες σε 3D και ο πασίγνωστος «Τιτανικός» (1997) του Τζέιμς Κάμερον.
Από τις ταινίες της βδομάδας προτείνουμε τη μεγάλη επιστροφή των αδερφών Νταρντέν, με την ταινία «Τόρι και Λοκίτα», στην οποία θα αναφερθούμε αναλυτικά παρακάτω. Ακόμα, προβάλλεται το «Μπλε Φεγγάρι» της Αλίνα Γκρίγκορε, η οποία ενώ αποπειράται να μιλήσει για τη γυναικεία καταπίεση στη σύγχρονη ρουμανική επαρχία, δεν καταφέρνει να ολοκληρώσει σεναριακά την ενδιαφέρουσα ιδέα της αφήνοντάς μας τη «γεύση» του μισού. Τα «1341 Καρέ Ερωτα και Πολέμου» του Ραν Ταλ έχουν πολύ μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον, καθώς στηρίζονται στην αφήγηση και αρχειακό υλικό του ισραηλινού πολεμικού φωτογράφου Μίχα Μπάρ-Αμ, που κατέγραψε με τον φακό του τη φρικαλεότητα έξι σύγχρονων πολέμων, για περισσότερα από 60 χρόνια, αλλά θέλει γερά νεύρα ώστε να αντέξει κανείς τον άκρατο εθνικισμό του. Ο «Peter Von Kant» του Φρανσουά Οζόν, στηριγμένος (ουσιαστικά αντιγράφοντας) «Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα φον Καντ» (1972) του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, όχι μόνο δεν καταφέρνει να ακουμπήσει το βάθος του έργου σε κανένα επίπεδο, αλλά το μεταμορφώνει κραυγαλέα σε «κομεντί», καταστρέφοντας ακόμα και την εκπληκτική ατμόσφαιρα του πρωτότυπου. Κρίμα για τους εξαίσιους ηθοποιούς που το απαρτίζουν, ανάμεσά τους και η Χάνα Σιγκούλα που έρχεται από το παρελθόν, αλλάζοντας ρόλο αυτή τη φορά...
Στο Βέλγιο, σήμερα, δύο ασυνόδευτα ανήλικα, ένα νεαρό αγόρι και μια έφηβη που ταξίδεψαν ολομόναχα από την Αφρική, βάζουν την ανεκτίμητη φιλία τους πάνω από τις δύσκολες συνθήκες της εξορίας τους.
Τούτη η ταινία είναι ολόκληρη σαν μια φράση από το «Μετέωρο βήμα του πελαργού» του Θ. Αγγελόπουλου... «Μα πόσα σύνορα πρέπει να περάσουμε για να φτάσουμε σπίτι μας;». Η μεγάλη ιστορία των προσφύγων του κόσμου, η μεγάλη ιστορία του ξεριζωμού από την πατρίδα, η μεγάλη ιστορία των ανθρώπων που ζητούν μια γωνιά στην άκρη του κόσμου που να μην «μπάζει» πόλεμο, φτώχεια και πόνο, μια γωνιά που να την ονομάζουν «σπίτι» τους. Οι Νταρντέν κοιτούν αυτή την ιστορία από τα μάτια δυο παιδιών που στηρίζονται το ένα στο άλλο για να επιβιώσουν, δυο άγνωστων παιδικών ψυχών που συναντιούνται στην ανάγκη, γίνονται αδέρφια «εξ αίματος», παλεύουν να «βρουν ένα σπίτι» μαζί και γίνονται ο ένας το «σπίτι» του άλλου... Τι να περιγράψει κανείς για τη συγκλονιστική οπτική των Νταρντέν. Είναι βαθιά ανθρώπινοι, αφοπλιστικά ρεαλιστές, ξορκίζουν την απανθρωπιά ενός συστήματος που διαλύει τα πάντα, με απέραντη αγάπη και άφθαστη αλληλεγγύη. Περνάμε μέσα από τις συμπληγάδες τους, μέσα από τα δίχτυα των διακινητών, τα φριχτά κυκλώματα που τα εκμεταλλεύονται αδυσώπητα, όμως εκείνα βρίσκουν τον τρόπο «να συντηρήσουν φωλιές νερού μέσα στις φλόγες». Κι αν κάτι μένει περισσότερο από τη διήγηση αυτής της ιστορίας, είναι η ανάγκη να έχουμε ο ένας τον άλλον. Γιατί στη λαίλαπα του καπιταλισμού αυτό είναι που στα αλήθεια μας κρατάει ανθρώπους.
Η Λίντια Ταρ είναι η διεθνούς φήμης μαέστρος της συμφωνικής ορχήστρας του Βερολίνου, με σπουδαία καριέρα και περγαμηνές, μέχρι που ένα τραγικό συμβάν στο οποίο εμπλέκεται βλέπει το φως της δημοσιότητας...
Ο Φιλντ επιλέγει να δείξει μια γυναίκα που έχει επιτύχει σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο, να «ενστερνίζεται» τα «χαρακτηριστικά» γνωρίσματά του. Μας δείχνει έναν άνθρωπο που φτάνει ψηλά, κι αυτό τον κάνει αλαζόνα και «σκληρό αφεντικό» ακόμα και στις πιο προσωπικές του σχέσεις. Μας δείχνει έναν άνθρωπο που για να διατηρήσει την εξουσία του πατάει επί πτωμάτων. Ουσιαστικά φαίνεται να καταρρίπτει τον μύθο της «γυναικείας αλληλεγγύης». Αλλωστε, τα προτερήματα και τα ελαττώματα ενός ανθρώπου δεν έχουν φύλο. Να λοιπόν γιατί διαλέγει μια γυναίκα, για να δείξει ότι η εξουσία διαβρώνει, τουλάχιστον έτσι γίνεται στη συγκεκριμένη ιστορία, γιατί δεν υπάρχει στερεότυπο που να μην καταρρίπτεται. Μεγάλο μέρος της ταινίας δεν θα γίνει εύκολα κατανοητό και ίσως και να κουράσει κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με την κλασική μουσική, ωστόσο φαίνεται να χρησιμοποιεί την υπερβολή, για να δείξει την αντιδιαστολή του ταλέντου ενός μουσικού και της προσωπικότητάς του. Συχνά θέτει το ερώτημα εάν η προσωπικότητα ενός σπουδαίου μαέστρου - συνθέτη είναι σημαντικότερη ή το έργο του αυτό καθαυτό. Αυτό το ερώτημα συχνά βασανίζει καθέναν από μας, αν και η εργατική τάξη έχει στο βιβλίο των ηρώων της σπουδαίους καλλιτέχνες που συνδύαζαν και το ταλέντο με την προσωπικότητα. Σκηνοθετικά είναι μια άρτια δουλειά, που θα μπορούσε να έχει σαφώς μικρότερη διάρκεια, πάντως η Κέιτ Μπλάνσετ δίνει, για άλλη μια φορά, μια συγκλονιστική ερμηνεία, το «Tar» είναι φτιαγμένο πάνω της.
Μία αδημοσίευτη συζήτηση ανάμεσα στον Θόδωρο Αγγελόπουλο και τον Νίκο Παναγιωτόπουλο, για την έως τότε στάση και πορεία των δύο δημιουργών, για τον σχεδιασμό του μελλοντικού τους έργου, για την οντότητα του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου, αλλά και του κινηματογράφου γενικότερα...
Ο τίτλος είναι δανεισμένος από μια φράση του Θ. Αγγελόπουλου προς τον Ν. Παναγιωτόπουλο και το ντοκουμέντο είναι υπέροχα αποκαλυπτικό, και για τους δυο και τη «μουσική» τους. Η μεταξύ τους συζήτηση, που είναι ο κορμός του ντοκιμαντέρ, είναι εκρηκτική, παιγνιώδης ή περιπαιχτική πολλές φορές, σκληρή κάποιες άλλες, αλλά αποκαλύπτει τον απέραντο σεβασμό και την αγάπη που τους ένωνε. Δυο σπουδαίοι δημιουργοί, που γνωρίζονταν από τα νεανικά τους χρόνια στο Παρίσι και γνωρίζουν πολύ καλά ο ένας το έργο του άλλου, μας αφηγούνται τις απόψεις τους συνολικά για τον κινηματογράφο. Τα αποσπάσματα σχολιάζονται είτε από ανθρώπους που πορεύτηκαν μαζί τους, είτε εκτίμησαν το έργο τους στην πορεία, και εκτός εξαιρέσεων είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικές και ενδιαφέρουσες. Μεγάλη αναφορά γίνεται στο κατά πόσο το έργο τους είναι πολιτικό, αλλά όσο περισσότερο διίστανται οι απόψεις, τόσο περισσότερο φανερώνεται ότι έργο που δεν είναι πολιτικό, που δεν παίρνει θέση, δεν υπάρχει. Το έργο και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, είτε το επιλέγει είτε όχι, παίρνει θέση με τη θεματολογία του, τις συνθήκες που γυρίζει την ταινία του, ακόμα και πότε επιλέγει να το παρουσιάσει. Μια κουβέντα που αξίζει να ακούσει κανείς όχι μόνο για να γνωρίσει καλύτερα τους σκηνοθέτες, αλλά και για να προβληματιστεί για το αποτύπωμα που άφησαν στον ελληνικό κινηματογράφο. Σήμερα σε αυτή τη στήλη αναφέρθηκε πολύ το όνομα του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Είναι καιρός, 10 χρόνια μετά τον θάνατό του, να περάσει το έργο του στις επόμενες γενιές θεατών και δημιουργών.