Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της Βιβής Δάγκα, μέλους της ΚΕ του ΚΚΕ, επικεφαλής του Τμήματος της ΚΕ για την Ισοτιμία και τη Χειραφέτηση των Γυναικών και βουλευτή του Κόμματος, στην εκδήλωση που έγινε στην «Κόκκινη Γωνιά» (Στέκι νέων γυναικών) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ
Ποια είναι κατά τη γνώμη μας η αφετηρία για να προσεγγίσουμε το όλο ζήτημα; Είναι χαρακτηριστικό το απόσπασμα του Μαρξ: «Ηρθε η εποχή που όλα, ακόμα και εκείνα που τα θεωρούσαν οι άνθρωποι αναπαλλοτρίωτα (...) έγιναν αντικείμενο ανταλλαγής, αντικείμενο αισχροκέρδειας και μπορούν να πουληθούν. Είναι η εποχή που ακόμα και εκείνα τα πράγματα που μπορούσαν να μεταδοθούν μα ποτέ να ανταλλαχθούν σαν εμπόρευμα, να δοθούν μα ποτέ να πουληθούν, να αποκτηθούν μα ποτέ να αγοραστούν - αρετή, αγάπη, γνώμη, επιστήμη, συνείδηση κ.λπ. - η εποχή που όλα πέρασαν στο εμπόριο. Είναι η εποχή της γενικής διαφθοράς, της παγκόσμιας αγοραπωλησίας, ή, για να μιλήσουμε με τους όρους της πολιτικής οικονομίας, η εποχή που καθετί, ηθικό ή φυσικό, έγινε εμπορική αξία».
Τώρα, η σύγχρονη μορφή της παίρνει ευρύτερες διαστάσεις, αξιοποιώντας και το διαδίκτυο. Βέβαια, και τότε και σήμερα περιλαμβάνει τα «επίσημα» και «ανεπίσημα» κυκλώματα πορνείας, trafficking, ακόμα και παιδιών, το οργανωμένο έγκλημα. Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα η παγκόσμια διαδικτυακή πλατφόρμα «Only Fans», που λειτουργεί συνδρομητικά. Οι χρήστες πληρώνουν από 5 έως και 50 δολάρια μηναία συνδρομή για να δουν το περιεχόμενο που «ανεβάζουν» επαγγελματίες, κυρίως πορνογραφικό υλικό, ενώ η πλατφόρμα κρατά προμήθεια 20%. Σύμφωνα με στοιχεία, τον Αύγουστο του 2021 είχε 2 εκατομμύρια δημιουργούς και εκατοντάδες εκατομμύρια χρήστες. Τα κέρδη της εταιρείας έφτασαν το 2021 τα 284 εκατ. δολάρια, ενώ το 2022 ξεπέρασαν τα 233 εκατ. δολάρια.
«Δεν πουλάω το σώμα μου, πουλάω πίξελ»: Αυτός ήταν ο τίτλος εκτενούς άρθρου σε γνωστή αστική εφημερίδα, σε μια προσπάθεια να νομιμοποιηθεί στη συνείδηση - ειδικά των νέων - η εμπορευματοποίηση της σεξουαλικότητας, του γυναικείου σώματος, διαμορφώνοντας στρεβλά πρότυπα για τις νέες γυναίκες.
Το πραγματικό ερώτημα που πρέπει να απαντήσουμε είναι τι είναι η πορνεία, δηλαδή η εμπορευματοποίηση των σεξουαλικών σχέσεων, της σεξουαλικής επαφής. Τα εκδιδόμενα άτομα είναι θύματα μιας κραυγαλέας μορφής εμπορευματοποίησης και εκμετάλλευσης του ανθρώπινου σώματος, μιας σοβαρής παθογένειας που γέννησαν και γεννούν οι ταξικές - εκμεταλλευτικές κοινωνίες, με οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές αιτίες.
«Επιλογή», «ελευθερία», «χειραφέτηση» και «αυτοδιάθεση» του σώματος συνοδεύουν την προσπάθεια απενοχοποίησης αυτής της ακραίας όψης σήψης της καπιταλιστικής κοινωνίας. Είναι όντως ελεύθερη επιλογή; Από τη στιγμή που η σεξουαλική πράξη γίνεται με κριτήριο και σκοπό το χρηματικό έσοδο, καμία «ελευθερία» δεν μπορεί να υπάρξει. Δεν μπορούν να συγκαλυφθούν ο εξαναγκασμός, η χειραγώγηση, η βία και εκμετάλλευση που ενέχει η πορνεία. (...) Ακόμα κι αν ορισμένες φορές αυτός ο καταναγκασμός δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά, δηλαδή δεν φαίνεται καθαρά ότι αυτή η σεξουαλική καταναγκαστική σχέση συνάπτεται για λόγους οικονομικούς, η ουσία δεν αλλάζει. (...) Επιβεβαιώνεται και από την πείρα άλλων χωρών, όπως η Βρετανία, όπου γυναίκες εξαναγκάζονται στην πορνεία προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά αδιέξοδα και τις ανάγκες επιβίωσης της οικογένειας, ακόμα και για να αποπληρώσουν μια πιστωτική κάρτα. (...)
Πάνω σε αυτό το έδαφος έγινε πρόσφατα στην ΕΕ συζήτηση με βάση μια έκθεση για τους τρόπους ρύθμισης της πορνείας. Φαίνεται ότι το αστικό κράτος, ανάλογα και με τις εκάστοτε ανάγκες του, προσπαθεί να θέσει ορισμένες ρυθμίσεις στο ζήτημα των εκδιδόμενων γυναικών. Ποτέ όμως δεν αγγίζουν την ουσία, δηλαδή τις βαθύτερες αιτίες που οδηγούν γυναίκες, άνδρες, ακόμα και παιδιά σε αυτά τα κυκλώματα. Ετσι, λοιπόν, στην ΕΕ υπάρχουν δύο ειδών μοντέλα: Από τη μια είναι το σουηδικό μοντέλο, που ποινικοποιεί τον πελάτη, και από την άλλη είναι εκείνα τα κράτη - μέλη τα οποία έχουν προχωρήσει στη νομιμοποίηση της πορνείας. Ρυθμίζουν μόνο ορισμένες εκφάνσεις της.
Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι η πορνεία δεν είναι μια μεμονωμένη πράξη ενός ατόμου που νοικιάζει δήθεν ελεύθερα το σώμα του. Είναι μια κοινωνική παθογένεια, ένα οργανωμένο σύστημα με σκοπό το κέρδος μέσα από την εκμετάλλευση του σώματος. Απάντηση σε αυτήν τη σύγχρονη αντιδραστικοποίηση και στην οπισθοδρόμηση είναι να απορρίψουμε την αντιδραστική «παλέτα» των επιλογών από την οποία δήθεν ελεύθερα καλούν την νέα και τον νέο να διαλέξει.
Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ παλεύουμε για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για την κατάργηση κάθε μορφής οικονομικού και κοινωνικού καταναγκασμού, για την απελευθέρωση των γυναικών από κάθε κοινωνική ανισότητα. Σε αυτόν τον αγώνα εντάσσεται η θέση μας για την κατάργηση της πορνείας. Δεν είναι λύση η αποδοχή και νομιμοποίηση της πορνείας μέσω δήθεν «εκσυγχρονιστικών», μεταρρυθμιστικών προτάσεων περί «σεξεργασίας», για να συντηρείται η βιομηχανία εμπορευματοποίησης του σεξ - επίσημη και ανεπίσημη - με τις δήθεν «σύγχρονες» μορφές της. Το κύριο είναι πώς θα αρθούν οι οικονομικές και κοινωνικές αιτίες που τη γεννούν, με βασική προϋπόθεση την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η θέση μας για την εξασφάλιση σε όλες και όλους, καθολικά, του δικαιώματος στη μόνιμη και σταθερή δουλειά, ώστε να μπορέσουν να ξεφύγουν τα εκδιδόμενα άτομα από τα δίχτυα αυτών των κυκλωμάτων. Φυσικά, η ένταξή τους στην κοινωνική εργασία χρειάζεται να στηρίζεται σε ένα δίκτυο υπηρεσιών και δομών, δημόσιο και δωρεάν, που θα παρέχει την απαραίτητη κοινωνική, οικονομική, ψυχολογική υποστήριξη των θυμάτων, με το αναγκαίο μόνιμο επιστημονικό προσωπικό. Οπωσδήποτε καταδικάζουμε οποιαδήποτε προσπάθεια ποινικοποίησης των εκδιδόμενων ατόμων και προφανώς ζητάμε οι μαστροποί, τα κυκλώματα να μην πέφτουν «στα μαλακά».
Στον δρόμο της γνώσης και του αγώνα, με τη δύναμη των επαναστατικών ιδεών, μπορούν να πολλαπλασιαστούν οι δυνάμεις που χειραφετούνται από τις αντιδραστικές - «παλιές» και δήθεν νέες - κοινωνικές αντιλήψεις. (...) Αντιλήψεις που νομιμοποιούν την «κανονικότητα» της εμπορευματοποίησης του σώματος, της σεξουαλικότητας, κάθε πλευράς της κοινωνικής ζωής. Αυτό είναι άλλωστε το έδαφος πάνω στο οποίο θεμελιώνεται η αλλοτρίωση, η αποξένωση του ανθρώπου από κάθε ουσιώδη δραστηριότητα. (...) Ωστόσο, το ξερίζωμα τόσο σύνθετων κοινωνικών φαινομένων, που έχουν τη ρίζα τους βαθιά στις εκμεταλλευτικές κοινωνίες, δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη, ακόμα και στο πλαίσιο της οικοδόμησης της σοσιαλιστικής κοινωνίας, που θέτει τις βάσεις για την ισοτιμία των γυναικών.
Ο Μαρξ και ο Ενγκελς μίλησαν για την ολοκληρωτική κατάργηση της πορνείας, επίσημης και ανεπίσημης: «Αυτό που μπορούμε να υποθέσουμε σήμερα για τη ρύθμιση των σεξουαλικών σχέσεων ύστερα από το υποκείμενο σάρωμα της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής (...) περιορίζεται συνήθως σε ό,τι πρόκειται να λείψει. Τι θα προστεθεί όμως; Αυτό θα κριθεί όταν ανδρωθεί μια γενιά, μια γενιά από άνδρες που ποτέ στη ζωή τους δεν θα έχουν βρεθεί στην ανάγκη να αγοράσουν με λεφτά ή με άλλα κοινωνικά μέσα το δόσιμο μιας γυναίκας. Και μια γενιά από γυναίκες που ποτέ δεν θα έχουν βρεθεί στην ανάγκη να δοθούν σε έναν άνδρα για κανέναν λόγο εκτός από την αληθινή αγάπη, ούτε να αρνηθούν το δόσιμο στον αγαπημένο τους από τον φόβο μπροστά στις οικονομικές συνέπειες».
Απέναντι λοιπόν στα σκοτάδια της σημερινής σήψης της καπιταλιστικής κοινωνίας είναι η πάλη που διεξάγουμε σε όλα τα μέτωπα τα μέλη και οι φίλοι του Κόμματος και της ΚΝΕ. Και η πάλη αυτή φέρνει καθέναν και καθεμιά από μας πιο κοντά στο μέλλον. Θα μπορούσαμε να πούμε λοιπόν πως η σύγχρονη πάλη που διεξάγουμε είναι μία στάλα από τον άνθρωπο του μέλλοντος, για να περάσουμε «από το βασίλειο της ανάγκης στο βασίλειο της ελευθερίας», από την ταξική - εκμεταλλευτική στην κομμουνιστική κοινωνία.