Προσπαθώ να θυμηθώ πότε ήταν η τελευταία φορά που είδα τη Θεσσαλονίκη, τη Νύμφη του Θερμαϊκού, τη συμπρωτεύουσα, όπως συνηθίζουν να αποκαλούν τη Θεσσαλονίκη οι άλλοι. Και λέω οι άλλοι γιατί για μένα, εντελώς προσωπικούς χαρακτηρισμούς κάνω, είναι η περιπαθής, η γοητευτική και μοιραία πόλη, με τα υγρά νωχελικά μάτια, που καλούν τον ταξιδιώτη να σαλπάρει για συναρπαστικές περιπέτειες. Είναι η εύθυμη, η αινιγματική, η αισθησιακή πόλη, η πόλη της ποίησης και της διανόησης. Υψηλής διανόησης, θα έλεγα.

Α, ναι, Οκτώβρη του '97 την επισκέφτηκα, παραμονές του Αγίου Δημητρίου ήταν. Και ξαφνικά, σήμερα το πρωί, ο ιός της νοσταλγίας με χτύπησε απροειδοποίητα, αναγκάζοντάς με να σηκωθώ άρον άρον από το κρεβάτι. Κυριακάτικα! Ακου πράγματα... Ολη τη νύχτα του Σαββάτου καραδοκούσε και προσδοκούσε τη στιγμή της εφόδου του. Ανυπόμονος, αυταρχικός, δεσποτικός που είναι αυτός ο ιός της νοσταλγίας... Ετσι και δεν υποταχτείς στις προσταγές του, κουρέλι σε έχει κάνει. Θα 'ρθετε και εσείς μαζί μας; Δε θα αργήσουμε, μη φοβάστε και να θυμάστε ότι ουδέν ταχύτερον της φαντασίας. Πάμε;

Δε θα πάμε πίσω στα προϊστορικά χρόνια αλλά στα 316 π.Χ. όταν ο Κάσσανδρος ιδρύει τη Θεσσαλονίκη στην τοποθεσία μιας παλαιότερης πόλης, της Θέρμης. Στις πηγές αναφέρεται από τον 5ο π.Χ. αι. και ανήκει στη δικαιοδοσία του βασιλιά της Μακεδονίας, από τον οποίον την απέσπασαν οι Αθηναίοι το 532 π.Χ. Τα μόνα που σώζονται από τότε είναι κάτι αρχαιολογικά λείψανα, που βρέθηκαν το 1930 στη συμβολή των οδών Κρυστάλλη και Αντιγονιδών και είναι μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη ιωνικού ναού. Οι πληροφορίες για τη Θεσσαλονίκη είναι αποσπασματικές. Η πόλη - λένε - πήρε το όνομά της από την αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που ήταν σύζυγος του Κάσσανδρου. Αργότερα, στα 168 π.Χ., με την ήττα του Περσέα στην Πύδνα, η Θεσσαλονίκη γίνεται πρωτεύουσα μιας από τις τέσσερις μερίδες της Μακεδονίας και το 130 π.Χ. με την κατασκευή της Εγνατίας οδού η πόλη συνδέεται με όλον τον κόσμο. Το 42 π.Χ. μετά τη μάχη των Φιλίππων, η Θεσσαλονίκη ανακηρύσσεται πόλη ελεύθερη με δημοκρατική διοίκηση, με δικούς της άρχοντες, σύγκλητο και ταμία. Μια νέα περίοδος ακμής αρχίζει. Το 323 μ.Χ. φτάνει στη Θεσσαλονίκη ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, για να κατευθύνει τον πόλεμο εναντίον του Λικίνου. Κατασκευάζει ένα τετράγωνο λιμάνι, στο δυτικό τμήμα της πόλης, εκεί που σήμερα είναι τα «Λαδάδικα». Σε όλη τη διάρκεια του 13ου αιώνα έχουμε ελάχιστα δείγματα ζωγραφικής στην πόλη. Φαίνεται πως εκείνη την εποχή οι ζωγράφοι εργάζονται στη Σερβία και στη Βουλγαρία. Εκείνο που είναι σίγουρο είναι πως τότε η Θεσσαλονίκη είναι ένα πολύ μεγάλο εμπορικό κέντρο. Η επαφή με τη Δύση, το εμπόριο και η αναπτυσσόμενη βιοτεχνία δημιουργούν συνθήκες για την ανάπτυξη μεσαίας τάξης. Μετά από αναταραχές και συμπλοκές αντιπάλων δυνάμεων η πόλη παραδίδεται στους Βενετούς το 1423, με συμφωνία που εξασφάλιζε τα προνόμια των κατοίκων...

Σταματάμε την αναδρομή στο παρελθόν, τώρα το παρόν μάς περιμένει., Αλλωστε και την ερχόμενη Κυριακή εδώ θα είμαστε και θα συνεχίσουμε, αν χρειαστεί, την ιστορική αναδρομή. Ηρθε η ώρα να διασχίσουμε τη σημερινή πόλη. Την πόλη με την ιδιότυπη πολιτιστική ζωή της, που είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη ντόπιας παράδοσης, την αδιάκοπη επικοινωνία με μεγάλα εμπορικά κέντρα της ηπειρωτικής Ευρώπης από τον 16ο αιώνα μέχρι σήμερα και τη μακρόχρονη συνύπαρξη και συνεξέλιξη με την κουλτούρα άλλων λαών, Εβραίων, Τούρκων, Σέρβων, Αρμενίων. Εδώ θα περπατήσουμε, εδώ θα απολαύσουμε ό,τι προσφέρει αυτή η πλούσια γενναιόδωρη πόλη. Εχουμε να πάμε σε πολλά μέρη, στον Λευκό Πύργο, στα Τείχη, στην Αγορά του 2ου αιώνα μ.Χ., στη Θριαμβική Αψίδα του Γαλέριου, στα ανάκτορα του Γαλέριου, στη Ροτόντα, στο Τζαμί, στη Μονή Βλατάδων, στο Χαμάμ, στον Αγιο Δημήτριο, στο Παλατάκι, στη Συναγωγή, στην πλατεία Ελευθερίας, στην αγορά των Ψύλλων, στο Γεντί Κουλέ, στους 12 Αποστόλους, και σε τόσα άλλα μέρη που δεν τα βάζει ο νους μας. Θα περπατήσουμε μέχρι εξαντλήσεως, θα θαυμάσουμε τόσο, όσο αντέχει η ψυχή του ανθρώπου στην ομορφιά, θα φάμε υπέροχα φαγητά, που μόνον εκεί ξέρουν να τα φτιάχνουν. Και μετά θα πάμε στα μουσεία.

Μα έδυσε ο ήλιος και εμείς ακόμα σχέδια κάνουμε, βασίλεψαν τα μάτια μας. Ο ύπνος είναι πλάι μας. Αθόρυβα μας πλησιάζει. Αρχίζει να μας αγκαλιάζει. Σαν βαριά βελούδινη αυλαία θεάτρου πέφτουν οι βλεφαρίδες μας και σφραγίζουν τη σημερινή «παράσταση». Ες αύριον τα σπουδαία; Ναι, αλλά πότε ήταν πρώτη φορά που είδα την πανέμορφη τούτη πόλη; Το θυμάμαι αμέσως από το φόβο μην ξαναγρυπνήσω: Ηταν πριν από πάρα πολλά χρόνια, τότε όταν ήμουν ακόμη δεκαπέντε χρόνων...