ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ

Οι σκληροί καιροί θέλουν την Ελευσίνα τριτόκλιτη, αρχαιόπληκτη και καθαρευουσιάνα, γι' αυτό η γενική έχει κατάληξη σε -ος κι όχι σε -ας. Κι όμως, αυτοί οι ψυχωμένοι νέοι δεν κοίταζαν τη γραμματική ως απολίθωμα, αλλά ως έμψυχο εργαλείο, με αποδέκτη τον λαό και τις ανάγκες του για μόρφωση.

Το αρχικό αίτημα των ιδρυτών είναι το μειωμένο εισιτήριο στις συγκοινωνίες και στα θεάματα. Και δεν αργούν να στραφούν στα προβλήματα της πόλης τους, όπως οι ελλείψεις σε κτιριακές σχολικές υποδομές.

Την ευθύνη, με όρους συλλογικότητας και αλληλεγγύης, παίρνουν πάνω τους: Ο Μίμης (Δημήτρης) Θεοδώρου, φοιτητής Φιλολογίας (πρόεδρος), ο Γιώργος Μαρούγκας, φοιτητής Πολυτεχνείου (αντιπρόεδρος), ο Θανάσης Λεβέντης, φοιτητής Ιατρικής (γενικός γραμματέας), η Αγγελική Πασπάτη, δασκάλα (ταμίας), ο Κυριάκος Ζαχαρίας, φοιτητής της Ανώτατης Εμπορικής (έφορος).

Ολες και όλοι τους γύρω στα είκοσι, πρωτόβγαλτοι στον κομμουνιστικό στίβο των αγώνων, τον οποίο επιμελώς αποκρύπτουν πίσω από τον παραπειστικό τίτλο του Συλλόγου. Τον Φλεβάρη του 1961 εκδίδουν το περιοδικό «Το Φως. Μηνιαία Εκδοση του Μορφωτικού και Εκπολιτιστικού Συλλόγου Ελευσίνος», το οποίο θα τυπώσει 18 τεύχη και θα σταματήσει την κυκλοφορία του τον Μάη του 1962.

Ομως, πώς συναντήθηκαν οι Ελευσίνιοι εργαζόμενοι, εργάτες και νεολαίοι με το έργο του Μίκη Θεοδωράκη και τους στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου; Σε μια συναυλία, την οποία οργανώνουν αυτά τα φανατικά παιδιά για γράμματα και πράξεις, στις 14 Αυγούστου 1961, στον κινηματογράφο «Ορφεύς» της Ελευσίνας.

Για να καταλάβουμε τη βαριά κι ασήκωτη ατμόσφαιρα, που σκοτεινιάζει τη φωτεινή επιλογή της πρώτης, εκτός αθηναϊκού ιστού, παρουσίασης τραγουδιών από τους κύκλους «Επιτάφιος», «Αρχιπέλαγος» και «Πολιτεία», διαβάζουμε στη σελίδα 4 του περιοδικού «Το Φως» (αριθμός φύλλου 15, Ιούλης - Αύγουστος 1961).

Κάτω από τον τίτλο «ΚΑΙ ΝΕΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΧΑΛΥΒΟΥΡΓΙΕΣ»:

«Στο εργοστάσιο ''Ελληνική Χαλυβουργία'' της Παραλίας Ασπροπύργου, στο τμήμα παλαιοσιδήρων σκοτώθηκε από έκρηξη βλήματος ο εργάτης Κων. Ζαχαρόπουλος, 28 ετών, πατέρας ενός παιδιού. Την ώρα που ο Ζαχαρόπουλος εργαζόταν στο βαγόνι με την "σαβούρα" του παλαιού σιδήρου, έσκασε το βλήμα που τον παραμόρφωσε κυριολεκτικά.

(...) Εξ άλλου στη "Χαλυβουργική" Αγγελοπούλου τραυματίστηκε βαρειά, ενώ εργαζόταν, ο εργάτης Αγ. Χάρμπας, 33 ετών, πατέρας ενός παιδιού. Το δυστύχημα έγινε την στιγμή που ο χειριστής του γερανού ανύψωσε την "σαμπανιά με τα σίδερα". Το συρματόσχοινο του γερανού κόπηκε κι η σαμπανιά με τα σίδερα (...), με αποτέλεσμα να του λειώσει κυριολεκτικά το δεξιό μέρος του σώματός του (...) Με βαρειά τραύματα στα πλευρά, το συκώτι, τη λεκάνη, τους πνεύμονες κ.λπ., μεταφέρθηκε σε κακή κατάσταση στο νοσοκομείο.

Η ευθύνη για το δυστύχημα βαρύνει την εταιρεία, γιατί ο γερανός έπρεπε να έχει όριο ασφαλείας. Λέγεται επίσης ότι το συρματόσχοινο του γερανού ήταν σχετικά φθαρμένο».

Στο ίδιο τεύχος αποτυπώνεται εκτενές ρεπορτάζ από τη συναυλία, την οποία παρακολουθούν 1.200 θεατές, όλοι με τη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Το πρόγραμμα αρχίζει με τα τραγούδια του «Αρχιπελάγους»: «Μαργαρίτα - Μαργαρώ», «Είχα φυτέψει μια καρδιά», «Σε πότισα ροδόσταμο» και το «Παλληκάρι». Ακολουθούν 8 τραγούδια από τον «Επιτάφιο», σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και απαγγελία της ηθοποιού Αλέκας Παΐζη.

Ο κύκλος τραγουδιών του Δημήτρη Χριστοδούλου απαγγέλλονται από τον ίδιο και την κομμουνίστρια πρωταγωνίστρια: «Ο μετανάστης», «Θ' αφήσω τη μανούλα μου», «Το παράπονο», «Φεύγω μακριά πατρίδα», «Καημός» «Βράχο - βράχο».

Η βραδιά κλείνει με την «Μυρτιά» και τρία τραγούδια, σε στίχους Τάσου Λειβαδίτη. Ολες οι συνθέσεις ερμηνεύονται από την ξύλινη βυζαντινή φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Στη χορωδία παίρνουν μέρος τα στελέχη του Εθνικού Θεάτρου: Μιχάλης Μαραγκάκης, Αλίκη Ζωγράφου, Κώστας Σκαρλής και Βαγγέλης Καζαντζόγλου (Βαγγέλης Καζάν).

Από τον πρόεδρο του Συλλόγου, Μίμη Θεοδώρου, στην προσφώνησή του, τονίζονται «η μεγάλη πίστη και ανύψωση από τον Μίκη Θεοδωράκη της λαϊκής μας μουσικής και η αδιάκοπη επαφή με τον λαό, από τον οποίο διδάσκεται και τον οποίο διδάσκει. Μέσα σε αυτή την προσπάθεια δίνει συναυλίες στις συνοικίες και προγραμματίζει κάτι ανάλογο για τις επαρχιακές πόλεις αρχίζοντας από την πόλη μας με την αποψινή εκδήλωση».

Στο τέλος της εκδήλωσης, ο Μίκης Θεοδωράκης συνομιλεί με το κοινό κι απαντά στις ερωτήσεις του, εστιάζοντας στο λαϊκό τραγούδι:

«(...) Βέβαια δεν είναι ανακάλυψη ούτε δική μας ούτε της εποχής μας. Ξέρουμε ότι εμείς οι Ελληνες είμαστε κληρονόμοι μιας γνήσιας μουσικής παράδοσης που έρχεται από το Βυζάντιο, συνεχίζεται με τα δημοτικά μας τραγούδια και σήμερα βρίσκει την έκφραση με τη λαϊκή μουσική.

Πρέπει να είμαστε υπερήφανοι μ' αυτή την μουσική μας και εγώ πιστεύω προσωπικά ότι τέτοια τραγούδια, τέτοια μουσική, τέτοια νοήματα σπάνια βρίσκονται στους άλλους λαούς. Οχι ότι είμαστε εξαιρετικοί ούτε είμαστε μια εξαιρετική ράτσα. Ισως επειδή δοκιμαστήκαμε πάρα πολύ, ίσως επειδή ζήσαμε πολλά χρόνια κάτω από δύσκολες συνθήκες και πονέσαμε ίσως πολύ. Ξέρετε ότι το τραγούδι κι η μουσική είναι έξαρση, δύναμις και πόνος.

(...) Ο κόσμος (...) έχει πιστέψει ότι το λαϊκό τραγούδι δεν είναι για ψυχαγωγία ένα πράγμα πλάι στα άλλα, αλλά είναι η καρδιά της ελληνικής μουσικής.

(...) Αγαπάμε το ελληνικό τραγούδι και έχουμε αποφασίσει να κάνουμε το παν, να δώσουμε την ίδια την ζωή μας, όλες μας τις δυνάμεις για να πάρει τη θέση που του πρέπει στην παγκόσμια μουσική».

ΥΓ: Ισως είναι επισκιασμένη μια πλευρά του Αντώνη Τουρκογιώργη (1951 - 2024), του ρόκερ μπασίστα και συνιδρυτή του συγκροτήματος «Socrates drank the conium». Φανατικός φίλαθλος του Ολυμπιακού, είχε κυκλοφορήσει τον δίσκο «Θρύλος», που είχε γράψει τη μουσική και τους στίχους του κι είχε συνεργαστεί με τον κιθαρίστα αδελφό του Ακη και συνθέτη ενός οργανικού. Ομως, δεν πρόλαβε να παρακολουθήσει τον ευρωπαϊκό τελικό της αγαπημένης ομάδας του με τη Φιορεντίνα!