Ζωντανό μάθημα Ιστορίας και αγώνα οι προσυγκεντρώσεις σε εμβληματικά σημεία
Τρίτη 15 Οχτώβρη 2024

Το αγωνιστικό μαχητικό στίγμα του συλλαλητηρίου αλλά και τον φόρο τιμής σε όσους αγωνίστηκαν για να κρατήσουν το φως αναμμένο και τη λευτεριά, έδωσαν εξαρχής οι προσυγκεντρώσεις των Οργανώσεων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ που είχαν οριστεί σε εμβληματικά σημεία γύρω από το κέντρο της Αθήνας.

Η καθεμιά, από το περιεχόμενό της και τη μαζικότητά της, θα μπορούσε να ήταν μια ξεχωριστή εκδήλωση τιμής και μνήμης, μια ξεχωριστή μεγάλη αντιπολεμική κινητοποίηση.

Σε όλες τον λόγο πήραν στελέχη του Κόμματος, παρουσιάζοντας συνοπτικά τα ηρωικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε κάθε σημείο.

Στη συνέχεια με κόκκινες σημαίες ψηλά, με συνθήματα, όπως «ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ - ΟΠΛΑ - ΔΣΕ, δόξα και τιμή στο ΚΚΕ» και «Το έπος του ΕΑΜ με αίμα είναι γραμμένο, το δίκιο του λαού δεν ζει υποταγμένο», τα μπλοκ των Οργανώσεων πορεύτηκαν προς τα Προπύλαια.

Η πρώτη νικηφόρα απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη

Στη πλ. Εθνικής Αντίστασης μίλησε ο Παναγιώτης Παπαγεωργόπουλος, μέλος της ΚΕΟΕ του ΚΚΕ, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε:

«Στο σημείο αυτό που βρισκόμαστε, εδώ, στην πλατεία της Εθνικής Αντίστασης, βρισκόταν το Κεντρικό Ταχυδρομείο που στεγαζόταν στο Μέγαρο Μελά. Από εδώ ξεκίνησε στις 14 Απρίλη του 1942 η απεργία των Τριατατικών (Τηλεγραφεία, Ταχυδρομεία, Τηλεφωνία) και δημοσίων υπαλλήλων.


Αυτή αποτέλεσε την πρώτη νικηφόρα απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη!

Η απεργία αγκάλιασε συνολικά 50.000 κρατικούς υπαλλήλους, συνεχίστηκε έως τις 22 Απρίλη, οπότε και η δοσιλογική κυβέρνηση αναγκάστηκε να δεχτεί τα αιτήματα των απεργών. Η νίκη των απεργών, μέσα στις πολύ σκληρές συνθήκες της Κατοχής, ήταν αναμφισβήτητη. Οι υπάλληλοι που η εργοδοσία και οι δοσιλογικοί κρατικοί οργανισμοί τούς είχαν απολύσει, φυλακίσει κ.λπ. επανήλθαν όλοι στις θέσεις τους. Οι κρατούμενοι απελευθερώθηκαν. Οι εκκρεμείς δίκες στα στρατοδικεία σταμάτησαν. Η κυβέρνηση διέταξε αλλεπάλληλες προκαταβολές μισθών και τελικά χορήγησε το πρώτο σοβαρό επίδομα, που ήταν μια κλιμακωτή αύξηση μέχρι 300%.

Οταν οι ναζί φαίνονταν ανίκητοι σε όλα τα πολεμικά μέτωπα στην Ευρώπη, πριν ακόμα γείρει η πλάστιγγα του πολέμου στα πεδία των μαχών στο Στάλινγκραντ, στο Λένινγκραντ, στο Κουρσκ και αλλού, όταν "όλα τα 'σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά", οι εργάτες στα ΤΤΤ σήκωσαν το ανάστημά τους και νίκησαν σε αυτήν τη μάχη που έδωσαν! (...)

Φυσικά, αυτή η σπίθα που άναψε με τη λιποθυμία ενός νεαρού εργάτη λόγω πείνας και εξασθένησης, σιγόκαιγε όλο το προηγούμενο διάστημα από την παράνομη δουλειά των κομμουνιστών εργατών και άλλων πρωτοπόρων εργατών στα ΤΤΤ που καθημερινά σπάζανε την τρομοκρατία της εργοδοσίας, των χαφιέδων, των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους.

Αυτή η απεργία άνοιξε τον δρόμο και για τους μετέπειτα μεγαλειώδεις αγώνες του εργατικού κινήματος στην Αθήνα και στον Πειραιά.

Το λίπασμά τους είχε πέσει καιρό πριν. Ανάμεσα στους χιλιάδες επώνυμους και ανώνυμους και ο πρώτος νεκρός εργάτης στην Ελλάδα στον 20ό αιώνα σε απεργιακή συγκέντρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς, ο Σωτήρης Παρασκευαΐδης, μέλος της ΟΚΝΕ και του Σωματείου Τεχνιτών Ζαχαροπλαστικής Αθήνας, που δολοφονήθηκε σε αυτόν εδώ τον χώρο από το αστικό κράτος την Πρωτομαγιά του 1923».

Το σχέδιο επιστράτευσης συντρίβεται

Στο Πολυτεχνείο μίλησε ο Γιώργος Καλύβας, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε:

«Εδώ, στο Πολυτεχνείο, ήταν από όπου ξεκίνησε η δράση του Λόχου Σπουδαστών της ΕΠΟΝ, γνωστός και αργότερα, τον Δεκέμβρη του '44, ως "Λόρδος Μπάιρον", που περιφρουρούσε τα μέλη της ΕΠΟΝ την ώρα της εξόρμησής τους στον λαό της Αθήνας ή της αναγραφής συνθημάτων στις γειτονιές.

Εδώ, λίγο πιο πάνω, στη συμβολή Τοσίτσα και Μπουμπουλίνας βρισκόταν το υπουργείο Εργασίας, που πολιορκήθηκε από τις κινητοποιήσεις ενάντια στην επιστράτευση τον Φλεβάρη - Μάρτη του 1943.

Εδώ, ο λαός της Αθήνας κορύφωσε τις διαδηλώσεις του απέναντι στην προσπάθεια των ναζί και των συνεργατών τους και συνέτριψε το σχέδιο της επιστράτευσης του ελληνικού λαού για καταναγκαστική εργασία, υποστηρικτική στους ναζί. Οι διαδηλωτές μετά από την απεργιακή κινητοποίηση και τα μεγαλειώδη συλλαλητήρια εισέβαλαν στο υπουργείο και έκαψαν τους καταλόγους επιστράτευσης, αφήνοντας τα λόγια του Γκέμπελς στον αέρα, που έλεγε: "Ο γερμανικός λαός δίνει το αίμα του. Η υπόλοιπη Ευρώπη θα δώσει την εργασία". Αποδείχθηκαν και αυτός και οι υπόλοιποι του σιναφιού του βαθιά γελασμένοι...».

Εκεί που δέσποζε η «σεμνή υπογραφή του λαού μας»

Στην ομιλία του στο Σύνταγμα, στην οδό Οθωνος, ο Μανώλης Ραπανάκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, μεταξύ άλλων σημείωσε:

«Εδώ στο Σύνταγμα, στην Οθωνος, βρίσκονταν τα γραφεία του ΚΚΕ και του "Ριζοσπάστη".

Εδώ δέσποζαν, "σεμνή υπογραφή του λαού μας", τα τρία κόκκινα γράμματα "ΚΚΕ" από την οροφή του κτιρίου που στεγάζονταν τα γραφεία του Κόμματος και της εφημερίδας του.

Εδώ είναι που στις 19 Νοέμβρη του 1944 η πλατεία Συντάγματος γεμίζει από χιλιάδες λαού της Αθήνας και του Πειραιά για να γιορταστεί η επέτειος των 26 χρόνων του ΚΚΕ. Στο κέντρο της πλατείας Συντάγματος έχει στηθεί ένα κενοτάφιο αφιερωμένο στα στελέχη και τα μέλη του Κόμματος που έπεσαν για τη λευτεριά (...)

Εδώ διαδραματίζονται τα γεγονότα της "Ματωμένης Κυριακής", στις 3 Δεκέμβρη του '44. Το συλλαλητήριο χτυπιέται από τις δυνάμεις της αστυνομίας, οι οποίες, παρατεταγμένες στη γωνία Πανεπιστημίου και Βασιλίσσης Σοφίας, ανοίγουν πυρ. Ο απολογισμός είναι 21 νεκροί και 140 τραυματίες.

Την επομένη, στις 4 Δεκέμβρη, ο λαός της Αθήνας κηδεύει τους νεκρούς του και διαδηλώνει κάτω από το εμβληματικό σύνθημα στο πανό που κρατούσαν οι κοπέλες: "Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα". Οι αστικές δυνάμεις προχωράνε σε νέα σφαγή. Και κάπως έτσι μπαίνουμε στην κρίσιμη ταξική σύγκρουση, στον ηρωικό Δεκέμβρη.

Στις 6 Δεκέμβρη, Αγγλοι αλεξιπτωτιστές καταλαμβάνουν τα γραφεία του Κόμματος στην Οθωνος. Την ίδια μέρα γίνεται επίθεση με τανκς στην έδρα της ΚΕ του ΕΑΜ στην πλ. Κοραή».

Στην έδρα του απελευθερωτή ΕΛΑΣ

Στη συμβολή Σίνα και Ακαδημίας μίλησε ο Μάκης Μακρής, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, που ανάμεσα σε άλλα επισήμανε:

«Στο σημείο που βρισκόμαστε, στην οδό Σίνα στον αριθμό 8 ήταν η έδρα της διοίκησης του Α' Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ μετά την Απελευθέρωση έως και τις παραμονές της κρίσιμης ταξικής σύγκρουσης του Δεκέμβρη του '44, οπότε και η διοίκηση μεταφέρθηκε για την προφύλαξή της στην Κυψέλη και στη συνέχεια στη Ν. Φιλαδέλφεια. Παλαιότερα, σε αυτό το σημείο στεγαζόταν η έδρα της αντικομμουνιστικής οργάνωσης Εθνική Ενωσις Ελλάς, γνωστής και ως Τρία Εψιλον.

Και εδώ λοιπόν, και αυτός ο τόπος πλημμύρισε τις μέρες της Απελευθέρωσης από μια απέραντη λαοθάλασσα, όπως και αμέτρητοι ακόμα, που επιβεβαιώνουν ότι όποια πέτρα και αν σηκώσει κανείς θα βρει την τεράστια συμβολή του ΚΚΕ στους αγώνες του λαού (...)

Η τεράστια αυτή λαϊκή κινητοποίηση, που απέδειξε τι μπορεί να κάνει ο γίγαντας λαός όταν θεριεύει, δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς τον ΕΛΑΣ, που αποτέλεσε την πιο σημαντική κατάκτηση του εργατικού - λαϊκού κινήματος στα χρόνια της Κατοχής.

Γιατί με τον ΕΛΑΣ διαμορφώθηκε στρατιωτικό κέντρο με δική του διάρθρωση, λειτουργία και πειθαρχία, που υπερέβαινε το αστικό πλαίσιο των καταπιεστικών στρατιωτικών κανονισμών και της αντιλαϊκής - αντικομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης (...)

Ο ΕΛΑΣ ήταν στρατός στην υπηρεσία ενός κινήματος που η καθοδηγητική του δύναμη ήταν το ΚΚΕ. Συγκέντρωνε όλες τις προϋποθέσεις να εξελιχτεί σε όργανο εργατικής εξουσίας.

Η πείρα της ταξικής πάλης επιβεβαιώνει ότι η αστική εξουσία απειλήθηκε στην πράξη όταν έσπαγε το μονοπώλιο της βίας της, όταν ο λαός εξοπλιζόταν».

Σε ακόμα ένα ελληνικό Νταχάου που μετατράπηκε σε κάστρο αντίστασης

Στη συμβολή των οδών Πειραιώς και Ασωμάτων μίλησε ο Γιώργος Τάτσης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ο οποίος μεταξύ άλλων είπε: «Ενα ακόμη παράδειγμα αλύγιστων, χιλιάδων αγωνιστών και κομμουνιστών που κράτησαν την ελπίδα και το "φως" αναμμένο ήταν στο κολαστήριο στις Φυλακές Χατζηκώστα, στο οικοδομικό αυτό τετράγωνο που έχουμε σήμερα συγκεντρωθεί.

Ενα παράδειγμα όπου ένα ελληνικό Νταχάου μετατράπηκε πραγματικά σε ένα κάστρο αντίστασης και αγώνα απέναντι στην μπότα του κατακτητή και των συνεργατών του.

Αρχικά το κτίριο ήταν ορφανοτροφείο. Στην Κατοχή άλλαξε η χρήση του και μετατράπηκε σε φυλακή για τον εγκλεισμό όσων πάλευαν ενάντια στον κατακτητή. Ηταν υπό την άμεση εποπτεία της Ειδικής Ασφάλειας, που συνεργαζόταν με τους ναζί και στη συνέχεια με τους Αγγλους, που ήταν στο πλευρό της αστικής τάξης για την εδραίωση της εξουσίας της.

Από τις Φυλακές Χατζηκώστα οι Γερμανοί έπαιρναν κρατούμενους για εκτέλεση ή για να τους στείλουν στα χιτλερικά στρατόπεδα συγκέντρωσης Νταχάου, Μπούχενβαλντ, Αουσβιτς κ.ά.

Σε αυτές τις φυλακές, όπως και στο Χαϊδάρι, έριξαν τους αγωνιστές ανάπηρους του αλβανικού μετώπου μετά το μεγάλο πογκρόμ που εξαπέλυσαν οι ναζί και οι συνεργάτες τους στις 30 Νοέμβρη 1943 σε 19 νοσοκομεία της Αθήνας. Πολλοί από αυτούς οδηγήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα, όπως οι 110 ανάπηροι αγωνιστές που εκτελέστηκαν στη Ριτσώνα τον Μάη του 1944.

Μια μεγάλη ταμπέλα στη γαλλική γλώσσα έδινε τότε την ταυτότητα της φυλακής: "Οσοι μπαίνετε εδώ μέσα, αφήστε κάθε ελπίδα". Ομως, και σε αυτό το κολαστήριο η ελπίδα και το φως κρατήθηκαν αναμμένα από τους αλύγιστους ήρωες.

Ενα κάστρο που δεν λύγισε μπροστά στις απάνθρωπες συνθήκες φυλάκισης, στα σκληρά βασανιστήρια και προπηλακισμούς (...) Σε αυτήν εδώ την περιοχή διαδραματίστηκαν και άλλα σπουδαία γεγονότα το 1944. Σύμφωνα με μαρτυρίες και ενώ εξελίσσονταν οι μάχες του Δεκέμβρη, λίγα μέτρα από το σημείο που βρισκόμαστε, στο Μεταξουργείο, είχε σχεδιαστεί αρχικά η μεταφορά των εκρηκτικών μέσω των υπονόμων κάτω από το ξενοδοχείο "Μεγάλη Βρετανία" για την ανατίναξή του. Εκεί βρισκόταν η έδρα της κυβέρνησης Παπανδρέου και των Βρετανών. Η επιχείρηση μεταφοράς από το Μεταξουργείο ματαιώθηκε και τελικά έγινε από την οδό Λένορμαν».