Θα φιλοξενείται στο κτίριο της οδού Σανταρόζα (πρώην Δικαστήρια, είσοδος από Σταδίου, πλησίον σταθμών ΗΣΑΠ - Μετρό Ομόνοιας) μέχρι την Κυριακή 1 Δεκέμβρη, αποτελεί δε συνέχεια της πλούσιας δραστηριότητας που αναπτύσσει η ΚΟ Αττικής με αφορμή τη συμπλήρωση των 80 χρόνων από το 1944.

Από την Κυριακή 3 Νοέμβρη το ωράριο λειτουργίας τις καθημερινές θα είναι 10 π.μ. - 2 μ.μ. και 5 μ.μ. - 9 μ.μ., ενώ τα Σαββατοκύριακα 11 π.μ. - 7 μ.μ. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη (τηλ. για ραντεβού για ομαδικές ξεναγήσεις: 210.5282.607, Δευτέρα έως Παρασκευή 10 π.μ. - 1 μ.μ. και 5 μ.μ. - 8 μ.μ.).

Ο «Ριζοσπάστης» βρέθηκε στον χώρο που θα φιλοξενήσει την έκθεση, εν μέσω των προετοιμασιών που συνεχίζονται πυρετωδώς, μεταφέροντας μια πρώτη περιήγηση που έκανε στις περίπου 20 αίθουσες όπου θα απλωθούν τα εκθέματα.

Χτίστηκε το 1834 για να στεγάσει το βασιλικό τότε Τυπογραφείο και Λιθογραφείο. Το 1931 - '32, προστέθηκε σε αυτό δεύτερος όροφος προκειμένου να στεγαστούν υπηρεσίες του Πρωτοδικείου Αθηνών. Ως δικαστήριο υπήρξε ακόμα ένα κτίριο όπου στάθηκαν αλύγιστοι κομμουνιστές μπροστά στα έκτακτα στρατοδικεία και άλλες δίκες που έστηνε το αστικό κράτος. Εδώ στις 19 Οκτώβρη 1951 ξεκίνησε και η πρώτη δίκη του κομμουνιστή ήρωα Νίκου Μπελογιάννη.

Μπαίνοντας στο κτίριο, οι πέτρινοι τοίχοι αποτελούν το ξεχωριστό φόντο της έκθεσης, η οποία ξεκινά να ξετυλίγεται από τον ατσάλωμα του ΚΚΕ στο καμίνι της ταξικής πάλης κατά τον Μεσοπόλεμο.

Η εισαγωγή ουσιαστικά ολοκληρώνεται με τη συνθηκολόγηση του αστικού κράτους και την Κατοχή. Είναι εκείνη η στιγμή που οι κρατούμενοι από τη δικτατορία κομμουνιστές, παρότι ζήτησαν να πολεμήσουν, παραδόθηκαν στους κατακτητές, ενώ οι κυβερνώντες έφυγαν, όπως μαρτυρά ο ναύαρχος Αλέξανδρος Σακελλαρίου, και διαβάζουμε στην έκθεση: «Οι πλείστοι με τας οικογενείας των - γυναίκες και τέκνα, πεθερές και γκουβερνάντες - και με τας αποσκευάς των - μπαούλα, βαλίτσες με τουαλέτες, τσάντες με ρουχισμό, μερικοί με τα παιχνίδια των παιδιών και κάποιοι με τα χρυσαφικά τους».

Η συνέχεια δίνεται «στο σκοτάδι της κατοχής», όπου σε συνθήκες πείνας και εξαθλίωσης, το ΚΚΕ σαλπίζει την αντίσταση, καλεί τον λαό να παλέψει για την επιβίωσή του. Γίνεται αναφορά σε στελέχη του, που μόλις απέδρασαν από τις φυλακές έδωσαν όλες τους τις δυνάμεις στην αντίσταση. Η ενότητα αυτή κλείνει με την ίδρυση των αντιστασιακών οργανώσεων του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ κ.ο.κ.

Οι επόμενες 2 αίθουσες είναι αφιερωμένες στην πάλη του ΚΚΕ στην καρδιά της αδούλωτης Αθήνας και του Πειραιά. Εκεί που οι κομμουνιστές πήραν τους πιο σκοτεινούς δρόμους της πόλης για την πιο φωτεινή υπόθεση του κόσμου.

Μέσα από το πλούσιο υλικό ξεδιπλώνονται η συμβολή της ΚΟ Αθήνας στη λαϊκή οργάνωση και δράση, η δραστηριότητα του Εργατικού ΕΑΜ στην πρωτεύουσα. Περίοπτη θέση έχει ο παράνομος Τύπος, όπως με το παράνομο χειροκίνητο τυπογραφικό πιεστήριο που θα εκτεθεί στο σημείο, γνωστό ως το τυπογραφικό πιεστήριο του Φώτη Αγγουλέ, το οποίο συνδέεται με κορυφαίες στιγμές της δράσης του ΚΚΕ και του κινήματος, στη χώρα και στο νησί της Χίου. Εδώ επίσης παρουσιάζονται τα πρώτα δύσκολα βήματα του ΕΛΑΣ πανελλαδικά και ιδιαίτερα στην Αθήνα.

Τις μεγάλες διαδηλώσεις του λαού της Αθήνας το 1943 αφορούν τα εκθέματα στην επόμενη αίθουσα. Ενδεικτική είναι η μαρτυρία του ποιητή Νικηφόρου Βρεττάκου, υπαλλήλου στο υπουργείο Εργασίας, για τη μεγάλη διαδήλωση του Μάρτη κατά της επιστράτευσης. «Χρειάστηκε να περάσουν μερικά δευτερόλεπτα για να καταλάβω ότι το πράγμα αυτό που ακουγότανε δεν ήτανε καταιγίδα. Οτι το πράγμα αυτό που φυσούσε και βρόνταγε και συγκλόνιζε το τετράγωνο χτίριο από τα θεμέλιά του ήταν ο λαός».

Στον ΕΛΑΣ επανέρχεται η έκθεση στη συνέχεια, με φωτογραφίες και στοιχεία από τη δράση του, με χαρακτηριστικό πως από τον Δεκέμβρη του 1942 έως τον Μάη 1943 τριπλασίασε τις δυνάμεις του, ενώ τον Μάη ιδρύεται και το Γενικό Στρατηγείο. Αναφορά γίνεται ακόμη στους περίπου 700 αξιωματικούς του στρατού, του ναυτικού και της αεροπορίας που εντάχθηκαν στις γραμμές του.

Ακολουθεί η Ελεύθερη Ελλάδα, οι περιοχές εκείνες που απελευθέρωνε ο ΕΛΑΣ. Σύμφωνα με την έκθεση του David Wallace, «μπορείς να ταξιδέψεις από τη Φλώρινα μέχρι τις παρυφές της Αθήνας χωρίς τίποτα άλλο παρά μια άδεια από το ΕΑΜ». Πολύ ενδιαφέροντα τα υλικά, οι ανατυπωμένες διαταγές του ΕΛΑΣ και τα στιγμιότυπα από εκείνες τις περιοχές όπου τέθηκε σε κίνηση η λαϊκή αυτενέργεια και δημιουργικότητα, διαμορφώθηκαν θεσμοί για την επίλυση λαϊκών προβλημάτων της καθημερινότητας, τα λαϊκά δικαστήρια, τα σχολεία κ.ά.

Επεται η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), με πολλά εκθέματα, ανάμεσά τους και για το ξεχωριστό γεγονός πως οι γυναίκες ψηφίζουν για πρώτη φορά στις εκλογές για την ανάδειξη αντιπροσώπων για το Εθνικό Συμβούλιο της ΠΕΕΑ τον Απρίλη του 1944. Τη δική της θέση καταλαμβάνει στην έκθεση και η ηρωική Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση (ΑΣΟ) που ιδρύθηκε στις 10 Οκτώβρη 1941 με πρωτοβουλία των κομμουνιστών που είχαν καταταγεί στον ελληνικό στρατό της Μέσης Ανατολής.

Η περιήγηση στο ισόγειο κλείνει με βασικά συμπεράσματα και εκτιμήσεις που αφορούν την περίοδο και τη δράση του ΚΚΕ.

Η έκθεση συνεχίζεται στον 1ο όροφο. Εκεί, η πρώτη αίθουσα αφορά ηρωικά μπλόκα και μάχες σε γειτονιές της πρωτεύουσας. Από τη μια μεριά οι Γερμανοί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους, όλη η σαπίλα των ταγματασφαλιτών, και από την άλλη ηρωικές μορφές αγωνιστών, όπως η Διαμάντω Κουμπάκη, που «έφαγε 65 από δαύτους», συνοικίες της Αντίστασης που μέτρησαν πληγές αλλά παρέμειναν αδάμαστες.

Ιδιαίτερη είναι η επόμενη αίθουσα, η οποία περιέχει έργα τέχνης φτιαγμένα τη συγκεκριμένη περίοδο. Αλλά και η διπλανή, όπου θα προβάλλονται κινηματογραφικά πλάνα εκείνων των χρόνων.

Ερχεται η σειρά της Απελευθέρωσης. Παρουσιάζεται μέρος των χτυπημάτων κατά του λαϊκού κινήματος από τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, τις αστικές ένοπλες δυνάμεις, που παρότι ανίσχυρες, δεν παραιτήθηκαν στιγμή από αυτή τους την προσπάθεια, με τη στήριξη του βρετανικού ιμπεριαλισμού.

Περνάνε όμως από τα μάτια του επισκέπτη και χαρακτηριστικά γεγονότα που δείχνουν πως ο ΕΛΑΣ σπάει τα δεσμά κι ο λαός περνάει στην αντεπίθεση: Από την καθολική απεργία τον Αύγουστο του 1944, τον γιορτασμό των 3 χρόνων του ΕΑΜ τον Σεπτέμβρη, μέχρι τις σκληρές μάχες του ΕΛΑΣ με τους υπό υποχώρηση Γερμανούς.

Ακολουθούν η κρίσιμη ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη 1944 και το χρονικό των 33 ημερών της Μάχης της Αθήνας. Εδώ, ανάμεσα στα πολλά εκθέματα, το ενδιαφέρον κινεί ο χάρτης με τα κατειλημμένα από τον ΕΛΑΣ αστυνομικά τμήματα.

Η επόμενη ενότητα ξεκινά με τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ με τη Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φλεβάρη 1945) και συνεχίζει με τη λευκή τρομοκρατία που εξαπολύθηκε με στόχο να στερεώσει την αστική εξουσία. Ομως, ο λαός άντεξε διότι, όπως γράφει και ο τίτλος της ενότητας, «Τα χέρια που κράτησαν τις σημαίες του αγώνα καμιά κλειδαριά δεν μπορεί να τα κλείσει έξω απ' το μέλλον».

Με ένα πλήθος φωτογραφιών από την τρίχρονη εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας έχει ντυθεί η επόμενη αίθουσα. Είναι ένα μικρό μέρος του υλικού των μελών του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ, Απόστολου Μουσούρη και Φώτη Ματσάκα, που έχει παραδοθεί στο Αρχείο του ΚΚΕ.

Στα σκαριά είναι και άλλες πρωτότυπες κατασκευές που θα γίνουν στον χώρο της έκθεσης και τις οποίες θα παρουσιάσουμε τις επόμενες μέρες.

- Την Πέμπτη 7 Νοέμβρη στις 7 μ.μ. με θέμα «Η αναμέτρηση του 1944 στην Αθήνα μέσα από τις μνήμες των πρωταγωνιστών της, Νίκου Κυριακίδη, Σπύρου Κωτσάκη (Νέστορας), Ορέστη Μακρή (Γιάννης), Βασίλη Μπαρτζώτα». Θα μιλήσει η Φιλιώ Τόλια, συνεργάτης του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ.

- Την Τετάρτη 13 Νοέμβρη στις 7 μ.μ. με θέμα «Η κρίσιμη χρονιά 1944 μέσα από το Δοκίμιο του ΚΚΕ. Γεγονότα και συμπεράσματα». Θα μιλήσει ο Θέμης Γκιώνης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ. Θα παρευρεθεί και θα παρέμβει ο Βλάσσης Παπαγιαννακόπουλος, αγωνιστής της ΕΑΜικής Αντίστασης.

- Την Παρασκευή 22 Νοέμβρη στις 7 μ.μ. θα γίνει παρουσίαση του λευκώματος «Ηλίας Φέρτης: Ζωγραφική, Κατοχή, Αντίσταση». Θα παρευρεθεί και θα παρέμβει η Ειρήνη Φέρτη, κόρη του ζωγράφου. Θα μιλήσει η Σαβίνα Λίτση, ιστορικός Τέχνης και μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού του ΚΣ της ΚΝΕ.

- Την Τετάρτη 27 Νοέμβρη στις 7 μ.μ. με θέμα «Κατοχή - Αντίσταση - Δεκέμβρης με την πένα της Μέλπως Αξιώτη». Θα μιλήσει η Αλεξάνδρα Προυσανίδου, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ και δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη».

- Την Κυριακή 1η Δεκέμβρη στις 11.30 π.μ. με θέμα «Οι συγκρούσεις σε επαναστατικές συνθήκες, μέσα από τις εκδόσεις της Σύγχρονης Εποχής "Η μαχητική πείρα των Μπολσεβίκων" και "Για τον πόλεμο και την σοσιαλιστική επανάσταση" του Β. Ι. Λένιν και "Η κόκκινη φρουρά" του Ν. Ποτβόισκι». Θα μιλήσει ο Δημήτρης Ξεκαλάκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και διευθυντής της «Σύγχρονης Εποχής».