Το διαχρονικό έγκλημα που συντελείται σε βάρος της υγείας του λαού μέσα από την ένταση της εμπορευματοποίησης στο δημόσιο σύστημα και τη λειτουργία του ως πεδίο επιχειρηματικής δράσης αποκαλύπτει σε όλο του το μεγαλείο η νέα έκθεση του Κέντρου Ερευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΚΕΠΥ).

Αντικείμενο της έκθεσης είναι οι «Χαμένες Χειρουργικές Επεμβάσεις του ΕΣΥ και τα "δωρεάν" απογευματινά χειρουργεία του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», με τα σοκαριστικά της ευρήματα να τινάζουν στον αέρα κάθε κυβερνητικό ισχυρισμό περί αναβάθμισης του συστήματος Υγείας και τάχα «καλύτερων υπηρεσιών». Ισχυρισμοί που εμφανίστηκαν ξανά τις τελευταίες βδομάδες με αφορμή τα ...κερασμένα από την ΕΕ επί πληρωμή απογευματινά χειρουργεία, ώστε να επιταχυνθεί άλλη μια αντιδραστική τομή στην πορεία μετατροπής των δημόσιων νοσοκομείων σε «αυτοχρηματοδοτούμενες μονάδες».

Παράλληλα, η έκθεση φωτίζει τις τραγικές συνέπειες που είχε για τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ασθενών και για την πορεία της νόσου τους η επιλογή της κυβέρνησης να μετατρέψει τα δημόσια νοσοκομεία σε «δομές μίας νόσου» κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αφού το εμπορευματοποιημένο και υποβαθμισμένο σύστημα Υγείας έφτασε στο κόκκινο από τις πρώτες βδομάδες διασποράς του κορονοϊού.

Στην έκθεση παρουσιάζονται λοιπόν για πρώτη φορά συγκεντρωτικά στοιχεία για τη χειρουργική δραστηριότητα στα νοσοκομεία του ΕΣΥ κατά τη δεκαετία 2014-'23. «Η εικόνα αν και αναμενόμενη είναι σοκαριστική», σημειώνει η ερευνητική ομάδα του ΚΕΠΥ.

• Εως και 545.000 χειρουργικές επεμβάσεις χάθηκαν από τα νοσοκομεία του ΕΣΥ κατά την περίοδο της πανδημίας και τον πρώτο χρόνο μετά από αυτήν, προϊόν προφανώς της μετατροπής του ΕΣΥ σε μονοθεματικό σύστημα Υγείας κατά τη διάρκεια της πανδημίας καθώς και της χρόνιας υποστελέχωσής του.
• Υπολογίζεται ότι σε σχέση με το 2019, κατά τη χρονική περίοδο 2020-'23 χάθηκαν από τα νοσοκομεία του ΕΣΥ σωρευτικά 359.630 χειρουργικές επεμβάσεις, εκ των οποίων το 42% (151.952 χειρουργικές επεμβάσεις) αφορά σε νοσοκομεία της 1ης και 2ης ΥΠΕ σε Αττική και Πειραιά και το 35% (125.653 χειρουργικές επεμβάσεις) σε νοσοκομεία της 3ης και 4ης ΥΠΕ σε Μακεδονία και Θράκη.
• Το 2023 διενεργήθηκαν στα νοσοκομεία του ΕΣΥ 473.772 χειρουργικές επεμβάσεις (επείγουσες και προγραμματισμένες κατά την τακτική λειτουργία των νοσοκομείων). Το 43% αυτών των χειρουργικών επεμβάσεων διενεργήθηκαν σε νοσοκομεία της 1ης και 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας (οι οποίες και καλύπτουν τις Περιφέρειες Αττικής, Πειραιά και Αιγαίου), το 24% σε νοσοκομεία της 3ης και 4ης Υγειονομικής Περιφέρειας (οι οποίες και καλύπτουν τις Περιφέρειες της Κεντρικής, Ανατολικής και Δυτικής Μακεδονίας και της Θράκης), το 17% σε νοσοκομεία της 6ης Υγειονομικής Περιφέρειας (η οποία καλύπτει τις Περιφέρειες Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας, Ιονίων Νήσων και Ηπείρου) και το υπόλοιπο 16% σε νοσοκομεία της 5ης και 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας.
• Tο 2020, το πρώτο έτος της πανδημίας COVID-19, παρατηρήθηκε μία μέση μείωση στις χειρουργικές επεμβάσεις στα νοσοκομεία του ΕΣΥ κατά 23% (η οποία κυμάνθηκε από -20% στην 7η ΥΠΕ της Κρήτης έως -32% στην 3η ΥΠΕ της Μακεδονίας).
• Το 2021, το δεύτερο έτος της πανδημίας, παρατηρήθηκε μία μέση μείωση στις χειρουργικές επεμβάσεις στα νοσοκομεία του ΕΣΥ κατά 28% (η οποία κυμάνθηκε από -14% στην 7η ΥΠΕ της Κρήτης έως -41% στην 3η ΥΠΕ της Μακεδονίας).
• Τα έτη 2022 και 2023 παρατηρήθηκε μια σταδιακή αύξηση των χειρουργικών επεμβάσεων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ, χωρίς όμως η χειρουργική δραστηριότητα των δημόσιων νοσοκομείων να ανακάμπτει στα προ πανδημίας επίπεδα (το 2023 υπολείπεται κατά 5% σε σχέση με τις χειρουργικές επεμβάσεις του 2019 προ πανδημίας).

Τι απέγιναν όλα τα «χαμένα χειρουργεία» αυτών των χρόνων; Προφανώς πελατεία προς τον ιδιωτικό τομέα, που είδε την πανδημία σαν μια χρυσή ευκαιρία να απλώσει τις μπίζνες του. Ενώ χιλιάδες είναι οι περιπτώσεις που ανέβαλαν θεραπείες, με ανυπολόγιστες ακόμα και σήμερα συνέπειες για τη ζωή τους.

Η κυβέρνηση παρουσιάζει ως «λύση» στη λίστα αναμονής που προϋπήρχε της πανδημίας και οξύνθηκε κατά τη διάρκειά της και μετέπειτα τα επί πληρωμή απογευματινά χειρουργεία. Ως δόλωμα για να αποσπάσει τη συναίνεση των υγειονομικών και των ασθενών είναι τα «δωρεάν» χειρουργεία με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Για την Ελλάδα, προβλέπει τη διάθεση 1,5 δισ. ευρώ για την Υγεία (αντιπροσωπεύει το 4,8% της συνολικής χρηματοδότησης του Ταμείου για την Ελλάδα), τα οποία θα κατανεμηθούν κατά 21% για την κτιριακή αναβάθμιση νοσοκομείων του ΕΣΥ (371 εκατ. ευρώ), κατά 19% για την ανάπτυξη υπηρεσιών τηλεϊατρικής (277 εκατ. ευρώ), κατά 18% για την ενεργειακή αναβάθμιση Κέντρων Υγείας του ΕΣΥ (271 εκατ. ευρώ), κατά 17% σε δράσεις για τον έλεγχο της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα (250 εκατ. ευρώ), κατά 17% σε δράσεις δημόσιας υγείας - πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης» (250 εκατ. ευρώ), ενώ το υπόλοιπο 8% σε δράσεις για την Ψυχική Υγεία και λοιπές δράσεις.

Τον Νοέμβριο του 2024 η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι τμήμα της χρηματοδότησης του ΤΑΑ θα διατεθεί για τη χρηματοδότηση των ιδιωτικών απογευματινών χειρουργείων και την «επιτάχυνση των εκκρεμών επεμβάσεων της λίστας χειρουργείων». Βάσει δηλώσεων του υπουργείου Υγείας, το 2025 θα χρηματοδοτηθούν από το ΤΑΑ 34.000 χειρουργικές επεμβάσεις στα ιδιωτικά απογευματινά χειρουργεία του ΕΣΥ (αξίας 45 εκατ. ευρώ) και σε συμβεβλημένες ιδιωτικές κλινικές (χειρουργικές επεμβάσεις συνολικής αξίας 9 εκατ. ευρώ).

«Είναι δε χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά μετά την πανδημία το υπουργείο Υγείας αναγνωρίζει τη συσσώρευση μεγάλου όγκου ασθενών στις λίστες αναμονής για χειρουργικές επεμβάσεις στα νοσοκομεία του ΕΣΥ (πάνω από 100.000 ασθενείς κατά δήλωση του υπουργείου Υγείας), φιλοδοξώντας ότι με την εν λόγω παρέμβαση η μέση αναμονή για χειρουργική επέμβαση στο ΕΣΥ το 2026 δεν θα ξεπερνά τους 6 μήνες», υπενθυμίζεται στην έκθεση του ΚΕΠΥ, καταλήγοντας στο εξής συμπέρασμα:

«Οι πολιτικές που προκρίνει η κυβέρνηση για την επίλυσή του είναι ατελείς και σε λάθος κατεύθυνση». Τα 34.000 «δωρεάν», χρηματοδοτούμενα από το ΤΑΑ, απογευματινά χειρουργεία στα νοσοκομεία του ΕΣΥ και τις ιδιωτικές κλινικές το 2025, «πέραν του ότι αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό των εκατοντάδων χιλιάδων χαμένων χειρουργείων της τελευταίας 4ετίας, δεν έχουν επενδυτικό χαρακτήρα, δεν δημιουργούν δηλαδή τις αναγκαίες προϋποθέσεις σε υλικές υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό για τη μακρόπνοη αντιμετώπιση του χρόνιου προβλήματος των αναμονών για χειρουργικές επεμβάσεις στη χώρα μας.

Ομοίως η θεσμοθέτηση των επί πληρωμή απογευματινών χειρουργείων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ, σε μια χώρα με τη 2η υψηλότερη ιδιωτική δαπάνη Υγείας και τις υψηλότερες αυτοαναφερόμενες λόγω κόστους ανικανοποίητες ανάγκες υγείας στην Ευρώπη, είναι ένα κοινωνικά άδικο μέτρο, το οποίο μετακυλίει επιπλέον χρηματοδοτικά υγειονομικά βάρη στα ήδη υπέρμετρα οικονομικά βεβαρημένα νοικοκυριά στην Ελλάδα.

Είναι δε προφανές ότι η κυβέρνηση αξιοποιεί τα "δωρεάν" απογευματινά χειρουργεία του ΤΑΑ προκειμένου, μεταξύ άλλων, να διαφημίσει και τελικά να εμπεδώσει τη λειτουργία των ιδιωτικών απογευματινών χειρουργείων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Προκύπτει δηλαδή ότι βασική επιδίωξη του υπουργείου Υγείας είναι η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών του ΕΣΥ και όχι η ενδυνάμωσή τους με προσωπικό και εξοπλισμό».