Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλιακών συλλεκτών παγκοσμίως | Σήμερα η Κίνα ελέγχει το 80% της συγκεκριμένης αγοράς
Οι συλλέκτες ηλιακής ενέργειας διαδραματίζουν όλο και σημαντικότερο ρόλο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας |
Συγκεκριμένα, με βάση τις νέες αμερικανικές αποφάσεις αυξάνονται οι δασμοί σε πλάκες από ημιαγώγιμο υλικό (γνωστές και ως «ηλιακές γκοφρέτες»), όπως και στο πολυκρυσταλλικό πυρίτιο, που αναμένεται τον Γενάρη να διπλασιαστούν και να φτάσουν το 50%! Ακόμα, θα αυξηθούν οι δασμοί σε ορισμένα προϊόντα βολφραμίου και θα φτάσουν το 25%.
Η νέα απόφαση αντανακλά τον ανταγωνισμό που γιγαντώνεται για τον έλεγχο σε κρίσιμα πεδία της βιομηχανίας, καταρχάς της παραγωγής Ενέργειας, με δεδομένο τον αυξανόμενο ρόλο που η ηλιακή ενέργεια διαδραματίζει στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Την 1η Ιούλη η «δεξαμενή σκέψης» CSIS (Center for Strategic and International Studies) σε έκθεσή της σημείωνε χαρακτηριστικά ότι «τα ηλιακά φωτοβολταϊκά συστήματα θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών στόχων των Ηνωμένων Πολιτειών», εξηγώντας πως «η προσιτή τιμή, η ευκολία εγκατάστασης και η ευελιξία τους τα έχουν καταστήσει την ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή παραγωγής Ενέργειας στις Ηνωμένες Πολιτείες». Παρατηρούσε ακόμα ότι «η δραματική μείωση του κόστους των ηλιακών συλλεκτών τις τελευταίες δεκαετίες συνδέεται με την αναπτυσσόμενη ηλιακή βιομηχανία της Κίνας» και ότι με αυτό το δεδομένο «οι Ηνωμένες Πολιτείες, για να αποφύγουν την εξάρτηση από τον στρατηγικό τους αντίπαλο για μια βασική τεχνολογία, έχουν επιβάλει διάφορα εμπορικά μέτρα από το 2012 για να περιορίσουν την πρόσβαση των κινεζικών πάνελ στην αγορά και να προστατεύσουν τις εγχώριες βιομηχανίες ηλιακής ενέργειας». Η έκθεση, παρατηρώντας «καταστρατήγηση» αυτών των δασμών και μια «παγκόσμια κινεζική υπερπροσφορά», επισήμαινε ότι απειλείται η «αναδυόμενη βιομηχανία παραγωγής ηλιακής ενέργειας των ΗΠΑ», σε μια μεγάλη μεταστροφή της κατάστασης σε σχέση με μερικές δεκαετίες πριν.
«Στα τέλη της δεκαετίας του 1990» - συνέχιζε η έκθεση του CSIS - «οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλιακών συλλεκτών παγκοσμίως. Ωστόσο η ηλιακή βιομηχανία των ΗΠΑ ξεπεράστηκε από την Ιαπωνία, η οποία στη συνέχεια ξεπεράστηκε από τη Γερμανία και τελικά εκείνη ξεπεράστηκε από την Κίνα το 2008. Μέχρι εκείνη τη στιγμή το μέσο ηλιακό πάνελ κόστιζε 4,40 δολάρια ανά watt. Σήμερα η Κίνα κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή ηλιακής ενέργειας, με πάνω από 80% μερίδιο αγοράς, παράγοντας πάνελ που κοστίζουν μόλις 0,10 δολάρια ανά watt».
Η ειρωνεία είναι ότι οι παραγωγικές δυνατότητες αναπτύσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα στις ΗΠΑ, ωστόσο μέλημα των αμερικανικών εταιρειών δεν είναι η κάλυψη των εγχώριων αναγκών (παραγωγής και κατανάλωσης) αλλά το πώς θα ελέγξουν όλο και μεγαλύτερο μερίδιο της διεθνούς αγοράς, πλησιάζοντας τους Κινέζους και άλλους ανταγωνιστές τους, ανεξάρτητα από το πόσο υπονομευτικά μπορεί αυτό να δρα για τις ανάγκες σε άμεσα προσβάσιμη και φτηνή Ενέργεια στο εσωτερικό των αμερικανικών Πολιτειών.
Σύμφωνα με έκθεση που συνέταξε η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ (EIA) τον περασμένο Φλεβάρη, σήμερα οι ΗΠΑ παράγουν 9 φορές περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι το 1950, ενώ «η ζήτηση αναμένεται να διπλασιαστεί ή και να τριπλασιαστεί ξανά μέχρι το 2050, καθώς η ηλεκτρική ενέργεια συνεχίζει να αντικαθιστά τα ορυκτά καύσιμα για την τροφοδοσία οχημάτων, τη θέρμανση - ψύξη κτιρίων και την παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων, όπως χάλυβας και τσιμέντο». Κι αυτό ενώ το 2024, τουλάχιστον σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που έκανε η ΕΙΑ τον Φλεβάρη, το 58% της παραγωγής Ενέργειας (36,4 GW) αναμενόταν να προέρχεται από νέες ηλιακές εγκαταστάσεις κλίμακας κοινής ωφέλειας.
Η ΕΙΑ παρατηρούσε επίσης ότι «συνολικά η ηλιακή ενέργεια και η αποθήκευση μπαταριών αναμενόταν να είναι υπεύθυνες για περισσότερο από το 80% της νέας χωρητικότητας ηλεκτρικής ενέργειας στις ΗΠΑ το 2024», αλλά την ίδια στιγμή «τα περισσότερα από τα ηλιακά πάνελ που θα παρέχουν τη νέα δυναμικότητα ηλεκτρικής ενέργειας θα κατασκευαστούν στην Κίνα», κυρίως στην ημιαυτόνομη επαρχία Σιντζιάνγκ, όπου δρα το ισχυρό αυτονομιστικό κίνημα των Ουιγούρων μουσουλμάνων και η Δύση εκφράζει μεγάλο «ενδιαφέρον» για τις καταγγελίες καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ενδεικτικό είναι ακόμα ότι - όπως υπογραμμίζει το CSIS - «η ηλιακή βιομηχανία των ΗΠΑ υστερεί σε σχέση με την Κίνα. Το 2023 το κόστος των κινεζικών ηλιακών συλλεκτών μειώθηκε κατά 42%, λόγω ενός συνδυασμού κρατικής υποστήριξης, πραγματικής καινοτομίας και υπερπαραγωγής, καθιστώντας τα 44% φτηνότερα από τα πάνελ που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ. Επιπλέον, οι Κινέζοι κατασκευαστές βρίσκονται στην αιχμή της καινοτομίας των ηλιακών πάνελ, με εταιρείες όπως η "JinkoSolar" και η "Longi" να θέτουν συχνά νέα ρεκόρ απόδοσης κυψελών. Σήμερα η παραγωγική ικανότητα των ΗΠΑ είναι 26 GW, έναντι άνω του 1 TW (σ.σ. 1.000 GW) της Κίνας».
Τον περσινό Απρίλη η «Αμερικανική Συμμαχία για την Ηλιακή Κατασκευή» (American Alliance for Solar Manufacturing), την οποία συγκρότησαν ισχυρά αμερικανικά μονοπώλια του κλάδου, όπως οι «Covalt Energy», «First Solar», «Meyer Burger», «Mission Solar» κ.λπ., κατέθεσε αγωγή εναντίον μεγάλων κατασκευαστριών ηλιακών πάνελ με έδρα την Κίνα και μονάδες παραγωγής σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας (κυρίως Μαλαισία, Καμπότζη, Βιετνάμ και Ταϊλάνδη), κατηγορώντας τες ότι προκάλεσαν κατάρρευση των παγκόσμιων τιμών μέσω πρακτικών «ντάμπινγκ» προϊόντων στην αγορά (κρατικών επιδοτήσεων και άλλων μέτρων στήριξης). Οπως σημείωνε η αγωγή των νομικών εκπροσώπων της «Συμμαχίας», «η βιομηχανία παραγωγής ηλιακής ενέργειας της Αμερικής βρίσκεται στο κατώφλι μιας τεράστιας ανάπτυξης, που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα αλλάξει την τροχιά της μετάβασής μας στην καθαρή Ενέργεια για τις επόμενες δεκαετίες. Ωστόσο αυτή η μεταποιητική αναγέννηση απειλείται από τη βιομηχανική πολιτική της Κίνας, η οποία οδήγησε σε μαζικές επιδοτήσεις στην Κίνα και στη Νοτιοανατολική Ασία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλους όγκους ντάμπινγκ στις παγκόσμιες αγορές, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, "τραυματίζοντας" τους εγχώριους παραγωγούς μας (...) Προσπαθούμε να επιβάλουμε τους κανόνες, να επανορθώσουμε τη ζημιά στην εγχώρια ηλιακή μας βιομηχανία και να δείξουμε ότι οι ΗΠΑ δεν θα είναι τόπος ντάμπινγκ για ξένα ηλιακά προϊόντα».
Στην ιστοσελίδα της, άλλωστε, η «Συμμαχία» παρατηρεί πως «σήμερα το παγκόσμιο μερίδιο αγοράς των εταιρειών με έδρα την Κίνα σε ηλιακά προϊόντα είναι πάνω από 80% - σχεδόν μιλάμε για μονοπώλιο. Λόγω των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών αυτών των εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των κρατικών επιδοτήσεων και του ντάμπινγκ στην αγορά των ΗΠΑ, οι τιμές στις ΗΠΑ μειώθηκαν περισσότερο από 50% το περασμένο έτος, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο για τους κατασκευαστές των ΗΠΑ να ανταγωνιστούν. Το 2023 οι εισαγωγές ηλιακών κυψελών και πάνελ από τη Νοτιοανατολική Ασία ήταν ύψους άνω των 12 δισ. δολαρίων και ξεπέρασαν τις εγκαταστάσεις των ΗΠΑ κατά σχεδόν 2 προς 1».
Σύμφωνα με προκαταρκτική απόφαση που δημοσίευσε στην ιστοσελίδα του το αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου για την αγωγή της «Συμμαχίας», υπολογίστηκε ότι οι δασμοί ντάμπινγκ, που επιβάρυναν αλυσιδωτά τις αμερικανικές εταιρείες οι οποίες έκαναν εισαγωγές σε ηλιακά πάνελ με παραγωγή από Καμπότζη, Μαλαισία, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ, κυμάνθηκαν από 21,31% μέχρι και ...271,2!%.
Ακολούθησε η επιβολή νέων αμερικανικών δασμών, που συν τοις άλλοις στοχοποιούν και προϊόντα πυριτίου και βολφραμίου.
Το πρώτο είναι μεταλλοειδές χημικό στοιχείο, βασικό για την παραγωγή φωτοβολταϊκών πάνελ μετά από κατάλληλη επεξεργασία, που στη συνέχεια χρησιμοποιείται για την κατασκευή φωτοβολταϊκών συστημάτων, τα οποία συλλέγοντας την ηλιακή ενέργεια τη μετατρέπουν μετά σε ηλεκτρική.
Το δε βολφράμιο είναι ένα ιδιαίτερα σκληρό μέταλλο (με έναν από τους μεγαλύτερους βαθμούς τήξης σε όλα τα μέταλλα, αν όχι τον μεγαλύτερο), καθοριστικό στην παραγωγή ημιαγωγών κ.λπ.
Από τη μεριά της Κίνας, το ΥΠΕΞ σχολίασε για τους νέους αμερικανικούς δασμούς ότι οι ΗΠΑ «προσθέτουν λάθη στα λάθη τους»: «Τα αμερικανικά τελωνειακά μέτρα όχι μόνο δεν θα επιλύσουν τα ζητήματα του εμπορικού ελλείμματος και της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά θα οδηγήσουν και στο να αυξηθεί ο πληθωρισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες, και έτσι θα βλάψουν τα συμφέροντα των Αμερικανών καταναλωτών».
Ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου πρόσθεσε ότι τα νέα μέτρα «θα πλήξουν σοβαρά τη διεθνή οικονομική και εμπορική τάξη, καθώς επίσης την ασφάλεια και τη σταθερότητα των βιομηχανικών αλυσίδων και των αλυσίδων εφοδιασμού σε παγκόσμιο επίπεδο», για να καταλήξει ότι το Πεκίνο «θα λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να υπερασπιστεί σθεναρά τα δικαιώματα και τα συμφέροντά του».
Σημειωτέον, πριν κάποιες βδομάδες η Κίνα απαγόρευσε τις εξαγωγές «ειδών διπλής χρήσης» που συνδέονται με το γάλλιο, το γερμάνιο και αντιμόνιο, επικαλούμενη την «εθνική ασφάλεια» και τα «εθνικά συμφέροντά» της... Θυμίζουμε δε ότι από την αρχή του 2024 η Κίνα είχε επιβάλει περιορισμούς σε ορυκτά που αφορούν τον κρίσιμο τομέα της παραγωγής μικροτσίπς.