Συνέντευξη με τον συνθέτη Τάσο Γκρους
δουλεύοντας ολημερίς την πέτρα.
Κάτου απ' τη δίψα μας
είναι οι ρίζες του κόσμου.
Τούτοι οι στίχοι του Γιάννη Ρίτσου βρίσκονται ανάμεσα σε άλλους μελοποιημένοι στο βιβλίο - CD του συνθέτη Τάσου Γκρους «Οι ρίζες του κόσμου, 1970-1974 τραγούδια ενάντια στη δικτατορία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μετρονόμος». Περιλαμβάνονται, ακόμα, μελοποιημένα ποιήματα των Κώστα Βάρναλη, Κώστα Καρυωτάκη, Πάμπλο Νερούδα και Ναζίμ Χικμέτ.
Τραγουδούν οι Τάσος Γκρους, Αργυρώ Καπαρού και Αλέξανδρος Καψοκαβάδης.
Ο «Ριζοσπάστης» συζήτησε με τον συνθέτη για την πρόσφατη δισκογραφική δουλειά του, την ποίηση και το πολιτικό τραγούδι σήμερα και τον ευχαριστούμε ιδιαίτερα.
-- Τα τραγούδια έχουν γραφτεί τη δεκαετία του '70. Πείτε μας λίγα πράγματα παραπάνω για τις συνθήκες που γράφτηκαν και την ατμόσφαιρα της εποχής.
Πράγματι τα τραγούδια αυτά γράφτηκαν στην Ιταλία την περίοδο 1970-1974, περίοδο που φοιτούσα στη σχολή της Βιολογίας, βασίζονται στον ποιητικό λόγο Ελλήνων και ξένων ποιητών (Βάρναλης, Καρυωτάκης, Ρίτσος, Νερούδα, Χικμέτ) και έχουν καθαρά πολιτικό περιεχόμενο. Τα τραγούδια που έχουν επιλεγεί σε αυτή την παραγωγή, αποτελούν μέρος μιας τριλογίας που είναι δομημένη με βάση το κριτήριο της κοινής έκφρασης και της ανάδειξης του αγώνα των Ελλήνων αγωνιστών ενάντια στη δικτατορία.
Το πρώτο μέρος αυτής της τριλογίας αποτελείται από τραγούδια και αποσπάσματα λόγου του Μπέρτολτ Μπρεχτ και έχει τη μορφή ροκ όπερας. Εκδόθηκε το 2011 με τον γενικό τίτλο «Γενιές σημαδεμένες» και παρουσιάστηκε τον Απρίλη του 2013 σε εκδήλωση του ΚΚΕ αφιερωμένη στο έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Το δεύτερο μέρος αποτελείται από τραγούδια της ενότητας που παρουσιάζονται στο βιβλίο με τον γενικό τίτλο «Οι ρίζες του κόσμου» και είναι μια επιλογή από το σύνολο των τραγουδιών που γράφτηκαν την περίοδο 1970-1974, και το τρίτο μέρος αφορά τη μελοποίηση του έργου του Γιάννη Ρίτσου «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» και θα εκδοθεί προσεχώς.
-- «Οι ρίζες του κόσμου» είναι το δεύτερο μέρος της τριλογίας. Τι είναι αυτό που επιθυμείτε να μοιραστείτε με το κοινό; Γιατί επιλέξατε αυτή τη συγκυρία για την έκδοση του δίσκου;
Αυτό που με ώθησε να προχωρήσω στην έκδοση αυτής της ενότητας ήταν καταρχήν το γεγονός ότι από οικονομικής πλευράς υπήρξε η δυνατότητα για την κάλυψη των εξόδων. Επιπλέον η ανάγκη που διαπιστώνω ότι υπάρχει για την ανάδειξη του πολιτικού τραγουδιού με κινητοποίησε για να συμβάλω από την πλευρά μου και να συνεισφέρω στην κάλυψη αυτής της ανάγκης.
-- Είναι ένας δίσκος μελοποιημένης ποίησης. Βάρναλης, Ρίτσος, Χικμέτ, Καρυωτάκης, Νερούδα. Τι είναι η ποίηση για εσάς;
Με την ποίηση ασχολούμαι από την εφηβική μου ηλικία. Η ανάγκη για την εύρεση υλικού που θα μου έδινε τη δυνατότητα να ασχοληθώ με τη μελοποίηση με έσπρωξε αντικειμενικά, λόγω αδυναμίας να βρεθεί με άλλο τρόπο, να στραφώ στα σχολικά βιβλία. Αναγκαστικά στην αρχή και με μεγάλη ευχαρίστηση αργότερα ήρθα σε επαφή με τον πλούτο που κρύβεται σ' αυτήν τη μορφή του λόγου, έτσι που αναπτύχθηκε μια ιδιαίτερη σχέση που καθόρισε τη μετέπειτα πορεία μου στη δημιουργία.
-- Και οι συνεργάτες σας;
Θα ήθελα καταρχήν να ευχαριστήσω τον αγαπητό Αλμπέρτο, σύντροφο από τα παλιά, που μου έδωσε τη δυνατότητα να προχωρήσω στην έκδοση αυτή. Επίσης είμαι ευγνώμων σε όλους όσοι συμμετείχαν στη δημιουργία της, τους αγαπημένους μου Αλέξανδρο Καψοκαβάδη, Αργυρώ Καπαρού και Αλεξία Γκρους. Τους μουσικούς χορωδούς, τον ρυθμιστή του ήχου, καθώς και στον Θανάση Σιλυβό που προχώρησε στην έκδοσή της.
-- Λέτε ότι η εποχή μας έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ το πολιτικό τραγούδι...
Πιστεύω ότι σήμερα βιώνουμε μια αλλαγή των πολιτικών συνθηκών σε παγκόσμιο επίπεδο. Μυρίζει στην κυριολεξία μπαρούτι. Οι εστίες πολέμου σε Ουκρανία, Παλαιστίνη, Συρία και σε χώρες της Αφρικής δείχνουν ότι ο ανταγωνισμός για κυριαρχία σε παγκόσμιο επίπεδο έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό, με κίνδυνο την ανάφλεξη σε βαθμό που θα έχει τραγικά αποτελέσματα για την ανθρωπότητα. Αν μάλιστα δεν κλείσουμε τα μάτια, θα διαπιστώσουμε επίσης ότι σε παγκόσμιο επίπεδο ο υποκειμενικός παράγοντας βρίσκεται σε φάση ύφεσης, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για μια ουσιαστική παρέμβαση ανάσχεσης αυτών των επικίνδυνων συνθηκών. Επιπλέον πρέπει να πάρουμε υπόψη μας ότι ο λαϊκός παράγοντας έχει απογοητευτεί και δείχνει να απέχει από την ενεργό δράση, δίνοντας στις δυνάμεις που στηρίζουν το σύστημα τη δυνατότητα να εκμεταλλεύονται αυτά τα γεγονότα και να αφαιρούν τη μία μετά την άλλη τις κατακτήσεις του κινήματος, που είχαν επιτευχθεί με αίμα και ιδρώτα. Είναι λοιπόν βασική ανάγκη η ανάπτυξη ενός κινήματος για την υπεράσπιση της ειρήνης, των κοινωνικών κατακτήσεων, ενάντια στον αυταρχισμό και την καταστολή, στο οποίο φυσικά θα πρέπει να συμμετέχουν οι άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων. Μετά από όσα αναφέρθηκαν, η έκδοση των τραγουδιών για τη δικτατορία δεν μπορεί να έχει κατά βάση επετειακή λογική.
-- Πώς βλέπετε τα πράγματα στη δισκογραφία σήμερα;
Νομίζω ότι έχει γίνει φανερό ότι πλέον δεν υπάρχει δισκογραφία με την παραδοσιακή μορφή. Ο,τι παράγεται σε μουσική μορφή κυκλοφορεί μέσα από το διαδίκτυο με εξαίρεση ελάχιστες εταιρείες παραγωγής, όπως ο «Μετρονόμος». Η κατάσταση αυτή έχει συμβάλει στον μέγιστο βαθμό στην αποδιοργάνωση του τομέα και σε συνδυασμό με όσα συμβαίνουν με τα πνευματικά δικαιώματα, έχει οδηγήσει στην πλήρη απορρύθμιση και την κρίση στον χώρο του τραγουδιού. Φυσικά υπάρχουν και οι κερδισμένοι. Ιδιοκτήτες μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, νυχτερινών κέντρων, πειρατικών ραδιοφωνικών σταθμών, αλλά και οι αυτοπροσδιοριζόμενοι παραγωγοί, που καθορίζουν ποιοι καλλιτέχνες και τι είδους μουσική θα προβληθεί. Αν οι ίδιοι οι δημιουργοί δεν συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να αφήσουν κατά μέρος τις αντιπαλότητες και δεν απομονώσουν όσους συνειδητά προσπαθούν να ελέγξουν τον χώρο της μουσικής, δεν θα δουν άσπρες μέρες και τη δημιουργία τους θα την εκμεταλλεύονται αυτοί που δεν έχουν καμία συμμετοχή σ' αυτή, οι διάφοροι τυχάρπαστοι.