Το Σάββατο 25 Γενάρη, ο Νίκος Ματσάκας, γιος του Φώτη Ματσάκα, του οπερατέρ - σκηνοθέτη του κινηματογραφικού συνεργείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), παρέδωσε στον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, τη φωτογραφική μηχανή του πατέρα του.

Η μηχανή, μια «Leica IIIc» (1941), με την οποία ο Φώτης Ματσάκας απαθανάτισε τον μεγαλειώδη αγώνα του ΔΣΕ. Ενα ανεκτίμητης αξίας ιστορικό ντοκουμέντο, θα ενωθεί με το αρχείο φωτογραφιών του στο Κόμμα, που περιλαμβάνει χιλιάδες στιγμές από την ιστορία του αγώνα. Η «Leica IIIc», που χρησιμοποιήθηκε από τον Ματσάκα, ήταν ένα από τα καλύτερα φωτογραφικά όργανα της εποχής, ίσως και λάφυρο, μιας και η γερμανική εταιρεία άρχισε από τον Αύγουστο του 1939.

Ο Νίκος Ματσάκας, εμφανώς συγκινημένος, ανάφερε: «Η μηχανή αυτή φωτογράφισε και τις δύσκολες και τις εύκολες στιγμές του ΔΣΕ, χορούς και μάχες. Για μένα είναι μία ιστορία της ζωής μου, πολύτιμη όσο όλη η ζωή μου. Την φύλαγα και την πρόσεχα, είναι η φωτογραφική μηχανή που άφησε ιστορία και νομίζω ήρθε η στιγμή να πάει στο μουσείο του ΔΣΕ, στο Αρχείο του ΚΚΕ και να βρίσκεται εκεί. Θεωρώ τιμή μου να είναι εκεί πέρα».

Ο Φώτης Ματσάκας γεννήθηκε το 1925 στη Θεσσαλονίκη. Οι γονείς του, πρόσφυγες από την Προύσα, εγκαταστάθηκαν στην Ανω Πόλη. Από μικρή ηλικία, έδειξε ενδιαφέρον για την τεχνική και σπούδασε ηλεκτρολόγος στην τεχνική σχολή «Ευκλείδης».

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, στρατεύτηκε στην Αντίσταση, αρχικά ως μέλος της ΕΠΟΝ, συμμετέχοντας σε δολιοφθορές και επιχειρήσεις ενάντια στους δωσίλογους. Μετά την Απελευθέρωση, με την έναρξη των διώξεων, αναγκάστηκε να περάσει στην παρανομία.

Μέλος του ΚΚΕ έγινε τον Αύγουστο 1944, στη συνέχεια επειδή το σπίτι του χρησιμοποιήθηκε για παράνομη δουλειά (γιάφκα Τύπου), δεν είχε φανερή δράση, εμφανιζόταν ως αποστασιοποιημένος.

Οταν ξεκίνησε η δράση της ΟΠΛΑ, πήρε μέρος σε επιχειρήσεις της για την τιμωρία συνεργατών των ναζί. Πήρε από τον Ιούνη 1944 μέρος στον εφεδρικό ΕΛΑΣ ως διμοιρίτης στον 2ο Λόχο του Εφεδρικού Συντάγματος Θεσσαλονίκης, ενώ με την Απελευθέρωση μεταφέρθηκε στην Εθνική Πολιτοφυλακή στο 8ο Τμήμα της, τον Νοέμβρη 1944. Μέχρι το 1945 ζούσε στο Κουλέ Καφέ στην οδό Εαμενίδου 13. Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, με κομματική εντολή της Β' Αχτίδας της ΚΟΘ, πέρασε στην παρανομία, κρυβόταν και διέφυγε στο εξωτερικό.

Για εκείνη την περίοδο γράφει σε αυτοβιογραφικό του σημείωμα: «Βασικά στον καιρό της Κατοχής άρχισα να καταλαβαίνω τη ζωή, δηλαδή να ξεχωρίζω την αδικία, την εκμετάλλευση. Η γερμανική κατοχή με αγανακτούσε, οι φυλακές, τα βασανιστήρια, οι εκτελέσεις, οι πουλημένοι στους Γερμανούς, η πείνα, ανεργία, γύμνια ήταν αυτά που μου δημιούργησαν το μίσος στο καθεστώς, στο φασισμό, στην προδοσία. Τα δελτία, ο Τύπος του ΕΑΜ, του Κόμματος με βγάλαν από την αδιέξοδο αυτή, δηλαδή μου δείξαν τι να κάνω, πώς να βοηθήσω, να αγωνιστώ ενάντια σ' αυτά. Υστερα από συζητήσεις που έκανα με μεγαλύτερους από εμένα συντρόφους και οι οποίοι μου μιλούσαν για την ΕΠΟΝ, το ΚΚΕ, τη δράση των ανταρτών, το τι αυτοί επιδιώκουν, μα και απ' όσα έβλεπα μόνος, τους αγώνες των κομμουνιστών στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά και στη διάρκεια της Κατοχής, είχα καταλάβει την ανάγκη να παλέψω και εγώ. Ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος της Σοβιετικής Ενωσης μου δυνάμωνε την πίστη στη νίκη μας, στη Νίκη του Κομμουνισμού».

Το 1948 εντάχθηκε στον Δημοκρατικό Στρατό, όπου έμαθε την τέχνη του οπερατέρ και συμμετείχε ενεργά στην παραγωγή οπτικού υλικού για τις ανάγκες της διαφώτισης. Μετά την ήττα του ΔΣΕ, κατέφυγε στη Σοβιετική Ενωση, όπου εργάστηκε ως οπερατέρ και σκηνοθέτης στη σοβιετική τηλεόραση και κινηματογραφία, συμβάλλοντας σε δεκάδες παραγωγές.

Επαναπατρίστηκε τον Δεκέμβρη 1976. Αρχικά δίδαξε σε σχολή Κινηματογράφου, ενώ προσπάθησε να εργαστεί στον χώρο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, δίχως όμως αποτέλεσμα. Εργάστηκε ως οικονομικός διευθυντής σε ιδιωτική επιχείρηση μέχρι τη συνταξιοδότησή του. Πέθανε το 1995 σε ηλικία 70 ετών.

Ο Φώτης Ματσάκας δεν ήταν απλώς ένας φωτογράφος, αλλά ένας μαχητής που πάλεψε με τον φακό του για να αποτυπώσει τη ζωντανή Ιστορία. Ως μέλος του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ, μαζί με τον Μάνο Ζαχαρία, τον Απόστολο Μουσούρη και άλλους, κατέγραψε τις μάχες, τις συνθήκες διαβίωσης, τη ζωή και τον ηρωισμό των μαχητών.

Στον Δημοκρατικό Στρατό, όπου υπηρέτησε ως Ανθυπολοχαγός Πολιτικός Επίτροπος, αξιοποιήθηκε στην Κεντρική Διαφώτιση. Ηταν μέρος της ομάδας που αποτύπωσε, με τα λιγοστά μέσα της εποχής, τις επιχειρήσεις του ΔΣΕ στα ελληνικά βουνά. Κάθε καρέ των φιλμ και κάθε φωτογραφία του αποτέλεσαν μαρτυρίες που πέρασαν στην Ιστορία. Αυτές οι εικόνες αποτελούν σήμερα ανεκτίμητο ιστορικό υλικό, που μας επιτρέπει να δούμε μέσα από τον φακό του Ματσάκα την Ιστορία του ΔΣΕ και των ανθρώπων που πολέμησαν σε αυτήν την μεγαλειώδη ταξική σύγκρουση, αφήνοντας μια ισχυρή παρακαταθήκη στην ιστορία - των αγώνων του επαναστατικού κινήματος.

Οι φωτογραφίες του δεν ήταν απλώς ντοκουμέντα, ήταν σύμβολα αντίστασης και ελπίδας. Αποτύπωσαν τον αγώνα ενός στρατού που πολέμησε απέναντι σε έναν ισχυρό αντίπαλο, την εγχώρια αστική τάξη, οπλισμένη με τη βοήθεια των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας. Ηταν ένας πόλεμος άνισος, αλλά οι εικόνες του Ματσάκα κατέγραψαν όχι μόνο τον πόνο και τις θυσίες, αλλά και τη συντροφικότητα, τη χαρά στις ελάχιστες στιγμές ανακούφισης, τη δύναμη του ανθρώπου που παλεύει για ένα όραμα. Οι φωτογραφίες του δεν είναι απλές εικόνες, αλλά μαρτυρίες μιας εποχής γεμάτης θυσίες, αγώνες και όνειρα για μια καλύτερη Ελλάδα.

Ο Φώτης Ματσάκας, με την τέχνη του, έδωσε εικόνα στον μεγαλειώδη αγώνα του ΔΣΕ. Μέσα από τις φωτογραφίες του, μας αφήνει μια κληρονομιά που θα διαρκέσει για πάντα. Η φωτογραφική μηχανή του είναι ένα σύμβολο της Ιστορίας και της μνήμης που πρέπει να διατηρήσουμε ζωντανή για τις επόμενες γενιές.